Прымас

Прымас (лац.: primas — першынствавалы, primus — першы), у Рымска-каталіцкай Царкве і Англіканскай Царкве ганаровы тытул царкоўнага іерарха ў краіне, які валодае вышэйшай духоўнай юрысдыкцыяй над іншымі біскупамі краіны. У Праваслаўных Цэрквах выкарыстоўваецца аналагічны тытул «прадстаяльнік».

Герб прымаса (без рангу кардынала).

Каталіцтва

У Рымска-каталіцкай Царквы, прымас — архібіскуп (радзей вікарны ці вызвалены біскуп), якому прысуджаецца прадстаяльніцтва ў адносінах да іншых біскупаў цэлай краіны ці гістарычнай вобласці (у палітычных ці культурных тэрмінах). Гэтае прадстаяльніцтва па кананічнаму праву не дае ніякіх дадатковых паўнамоцтваў ці ўлады па стаўленні да іншых архібіскупаў ці біскупам. Тытул выкарыстоўваецца ў каталіцкіх краінах як ганаровы. Званне прымаса можа давацца іерарху адной з самых старых мітраполій у краіне. Прымасы часта ўзводзяцца ў кардыналы і часта надзяляюцца старшынствам у нацыянальнай канферэнцыі біскупаў. Пры гэтым галоўны горад епархіі можа больш не мець такога важнага значэння, як пры яе стварэнні, ці яе межы могуць больш не адпавядаць нацыянальным. Прымасы займаюць месца ніжэй вярхоўнага архібіскупа і патрыярха, а ў межах калегіі кардыналаў не карыстаюцца старшынствам.

Еўропа

• Аўстрыя — архібіскуп Зальцбурга
• Бельгія — архібіскуп Мехелена-Бруселя (спачатку архібіскуп Мехелена, прымас усіх Гістарычных Нідэрландаў)
• Венгрыя — архібіскуп Эстергома-Будапешта (тытулаваўся як князь-прымас Грана (Эстергома))
• Вялікабрытанія
  • Англія — архібіскупы Кентэрберы і Ёрка (да скасавання каталіцкай структуры ў перыяд Рэфармацыі)
  • Ірландыя — архібіскуп Армы, «Прымас усёй Ірландыі» (не блытаць са званнем англіканскага архібіскупа Дубліна «Прымас Ірландыі» — абодва званні папярэднічалі палітычнаму падзелу Ірландыі і таму ставяцца да цэлай астравы)
  • Шатландыя — архібіскупы Сент-Эндруса і Эдынбурга
• Германія — архібіскуп Майнца
• Іспанія — архібіскуп Таледа, «Прымас Іспаніі» (першапачаткова Вестгоцкага каралеўства)
• Італія — Біскуп Рыма (Папа Рымскі) — тытул рымскага першасвятара ў адносінах да Італіі
  • Неапалітанскае каралеўства — архібіскуп Салерна
• Нідэрланды — архібіскуп Утрэхта
• Польшча — архібіскуп Гнезненскі, «Прымас Польшчы»
• Партугалія — архібіскуп Брагі
• Сербія — архібіскуп Бара (цяпер Чарнагорыя)
• Скандынавія — архібіскуп Лунда (у паўднёвай Швецыі)
• Францыя — архібіскуп Ліёна («Прымас Галіі»)
  • архібіскуп Буржа — прымас Беры
  • архібіскуп Бардо — прымас Аквітаніі
  • архібіскуп Руана — прымас Нармандыі
  • Таксама былі прымасамі гістарычных французскіх абласцей архібіскупы Рэймса, В’ены, Нарбоны і г.д.
• Харватыя — архібіскуп Заграба
  • Далмацыя — архібіскуп Спліта і Салоны
• Чэхія — архібіскуп Пражскі

Амерыка

• Аргенціна — архібіскуп Кoрдава
• Бразілія — архібіскуп горада Сан-Салвадор-да-Баія, «Прымас Бразіліі»
• Канада — архібіскуп Квебека
• Куба — архібіскуп Сант’яга-дэ-Куба
• Нікарагуа — архібіскуп Манагуа
• Эквадор — архібіскуп Кіта

Іншыя рэгіёны

• Аўстралія — архібіскуп Сіднея
• Зімбабвэ — архібіскуп Харарэ
• Кенія — архібіскуп Найробі
• Філіпіны — архібіскуп Манілы

У Злучаных Штатах Амерыкі афіцыйнае прымацтва не давалася, але архібіскуп Балтымара часам завецца «ганаровым прымасам» (бо Балтымар быў першай нацыянальнай епархіяй), яе архібіскупу даюць цырыманіяльнае першынство перад усімі іншымі біскупамі ў ЗША. Падобна гэтаму архібіскуп Сеула разглядаецца, як прымас Карэі, хоць такое права ніколі не давалася яму Ватыканам.

Англіканства

У Вялікабрытаніі тытулы прымасаў успадкаваны з каталіцкіх часоў: архібіскуп Кентэрберыйскі — прымас Вялікабрытаніі, архібіскуп Ёркскі — прымас Англіі. Аднак з распаўсюдам англіканства па свеце прымасы з'явіліся ў розных частках свету. Так, англіканскім прымасам Ірландыі з'яўляецца архібіскуп Дубліна (у адрозненне ад каталіцкага архібіскупа Армы, «прымаса ўсёй Ірландыі»).

Праваслаўе

У Праваслаўных Цэрквах тытулу "прымас" адпавядае тытул прадстаяльніку аўтакефальнай ці аўтаномнай Праваслаўнай Царквы, няхай гэта будзе патрыярх, мітрапаліт ці архібіскуп. Усяго ёсць 15 аўтакефальных Праваслаўных Цэркваў.

Такім чынам:

• Найсвяты Архібіскуп Канстанцінопалю — Новага Рыму і Сусветны Патрыярх
• Папа і Патрыярх вялікага граду Александрыі, Лівіі, Пентапалю, Эфіёпіі, усяго Егіпту і ўсёй Афрыкі, Айцец айцоў, Пастыр пастыраў, Архірэй архірэяў, трынаццаты Апостал і Суддзя ўсяго Сусвету
• Патрыярх вялікага Божыя граду Антыёхіі, Сірыі, Аравіі, Кілікіі, Іверыі, Месапатаміі і ўсяго Усходу
• Патрыярх Святога граду Іерусаліма і всея Палесціны, Сірыі, Аравіі, абанпол Іардана, Каны Галілейскай і святога Сіёна
• Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі
• Каталікос-Патрыярх усяе Грузіі, Архібіскуп Мцхецкі і Тбіліскі, Мітрапаліт Піцундскі і Цхум-Абхазскі
• Архібіскуп Пецкі, Мітрапаліт Бялградскі-Карлавацкі, Патрыярх Сербскі
• Архібіскуп Бухарэсцкі, мітрапаліт Мунтэнскі і Добруджыскі, намеснік Кесарыі Кападыкійскай, Мітрапаліт Унгро-Улашскі, Патрыярх усяе Румыніі
• Патрыярх Балгарскі, Мітрапаліт Сафійскі
• Архібіскуп Новай Юстыніаны і ўсяго Кіпра
• Архібіскуп Афінскі і ўсяе Элады
• Архібіскуп Тыранскі і ўсёй Албаніі, Мітрапаліт Тырана-Дуррэсска-Эльбасанскі
• Мітрапаліт Варшаўскі і ўсяе Польшчы
• Архібіскуп Пражскі, Мітрапаліт Чэшскіх земляў і Славакіі
• Архібіскуп Вашынгтонскі, Мітрапаліт усёй Амерыкі і Канады
• Архібіскуп Карэльскі і Усёй Фінляндыі
• Архібіскуп Такійскі, Мітрапаліт усёй Японіі

Усе яны прадстаяльнікі сваіх аўтакефальных ці аўтаномных цэркваў, незалежна ад іх індывідуальных назваў.