Мезафіты

Мезафі́ты^[1][2] (ад стар.-грэч.: μέσος — сярэдні, прамежкавы + φυτόν — расліна) — расліны, што знаходзяцца ва ўмовах з дастатковай (не празмернай) колькасцю вады ў глебе. Прамежкавая група паміж ксерафітамі і гіграфітамі. Пашыраны ў лясах тропікаў і субтропікаў, ва ўмераных паясах, напрыклад, лістападныя дрэвы і кусты (напрыклад, бук, бэз, ляшчына), большасць лугавых (канюшына, цімафееўка і інш.), лясных (кісліца, ландыш і інш.) траў, часам эфемеры. На адкрытых, асветленых месцах мезафіты маюць рысы святлолюбівых раслін, у цяністых — ценевынослівых^[1].

Лугавая расліннасць у Таскане, Італія

Мезафіты патрабуюць больш-менш бесперапыннага водазабеспячэння ў перыяд вегетацыі. Яны не пераносяць працяглую засуху; ксерамарфізм у іх адсутнічае ці недастаткова развіты; у надзвычайных умовах хутка страчваюць вільгаць і завядаюць. Да недоўгачасовых перыядаў засушлівага надвор’я большасць мезафітаў лёгка адаптуецца, але перыядычна паўтаральныя засушлівыя цыклы і працяглыя перыяды абязводжвання могуць прывесці да завядання, парушэнняў на клетачным узроўні — плазмолізу і гібелі раслін. У мезафітаў у сярэднім умераная патрэбнасць у вадзе, але можа шырока вар’іравацца ў залежнасці ад віда. У катэгорыі мезафітаў няма прыкмет спецыфічнай марфалагічнай адаптацыі, аднак яны звычайна маюць добра развітую каранёвую сістэму з галінаванымі каранямі, а таксама шырокае, плоскае і зялёныяае лісце, форма якога вельмі разнастайная. Лісце больш тонкае ў параўнанні з ксерафітамі, часам з большай колькасцю вусцеек на ніжніх баках лісця, з тонкай кутыкулай, валаскі на лісці рэдкія ці адсутнічаюць. У тканках ліста звычайна добра структуравана аднаслаёвая парэнхіма, таксама як і слой эпідэрмісу ў верхняй і ніжняй частцы ліста.

Да мезафітаў таксама адносяць большасць эфемераў — аднагадовых раслін, які растуць у паўпустынных і пустынных зонах і завяршаюць свой жыццёвы цыкл за вельмі кароткі прамежак часу (2—4 месяцы), гэта значыць за зімова-веснавы сезон, калі выпадае дастатковая колькасць ападкаў.

Пераважная большасць сельскагаспадарчых культур, у тым ліку найважнейшыя злакавыя (кукуруза цукровая, пшаніца) — мезафіты. У флоры Беларусі мезафіты складаюць самую вялікую групу - 574 віды (39,7 % ад усіх відаў вышэйшых раслін)^[2].

Гл. таксама

• Ксерафіты
• Склерофіты
• Гіграфіты

Крыніцы

1. БелЭн 2000.
2. ЭПБ 1984.

Літаратура

• Мезафі́ты // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — С. 259. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
• Мезафі́ты // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — С. 326. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
• Мезофи́ты // Биологический энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Баев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1986. — С. 349. — 831 с. — 100 000 экз.
• Мезофи́ты // Лесная энциклопедия: В 2-х т. / Ред. кол.: Г. И. Воробьёв (гл. ред.) и др.. — М.: Сов. энциклопедия, 1986. — Т. 2. Лимонник—Ящерицы. — С. 51. — 631 с. — 100 900 экз. (руск.)
• Мезофи́ты // Краткий словарь ботанических терминов / Сост. М. В. Буланая и др.; Под ред. А. Г. Еленевского. — Саратов: Изд-во Сарат. пед. ин-та, 1993. — С. 75. — 151 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-87077-064-5. (руск.)

Спасылкі

• Мезофиты (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі