Леон Макс Ледэрман

Леон Макс Ледэрман (англ.: Leon Max Lederman; нар. 15 ліпеня 1922, Нью-Ёрк, ЗША — 3 кастрычніка 2018, Рэксберг, Айдаха, ЗША) — амерыканскі фізік, прафесар, лаўрэат прэміі Вольфа па фізіцы (1982), лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1988) за адкрыццё мюоннага нейтрына («for the neutrino beam method and the demonstration of the doublet structure of the leptons through the discovery of the muon neutrino»).

Леон Макс Ледэрман
англ.: Leon Max Lederman
Дата нараджэння	15 ліпеня 1922(1922-07-15)[1][2][…]
Месца нараджэння	Нью-Ёрк, Нью-Ёрк, ЗША[3]
Дата смерці	3 кастрычніка 2018(2018-10-03)[4][5][…] (96 гадоў)
Месца смерці	Рэксберг[d], акруга Мадысан[d], Айдаха, ЗША[6]
Грамадзянства	ЗША[7]
Дзеці	Rena Lederman[d][8]
Род дзейнасці	particle physicist, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	фізіка
Месца працы	Чыкагскі ўніверсітэт Калумбійскі ўніверсітэт Ілінойскі тэхналагічны інстытут[d] Fermilab[d]
Навуковая ступень	прафесар
Альма-матар	Гарадскі каледж Нью-Ёрка Калумбійскі ўніверсітэт (1951)[9] James Monroe High School[d]
Навуковы кіраўнік	Eugene Theodore Booth Jr.[d] і Gilberto Bernardini[d]
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША[10] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі[11] Амерыканскае фізічнае таварыства[11]
Узнагароды	грант Гугенхайма медаль Эліята Крэсана[d] (1976) прэмія Уільяма Проктэра за навуковыя дасягненні[d] (1991) прэмія Вольфа па фізіцы (1982) Philip Hauge Abelson Prize[d] (2000) прэмія памяці Рыхтмаера[d] (1986) член Амерыканскага фізічнага таварыства[d] Fellow of the Committee for Skeptical Inquiry[d] Washington Award[d] (1992)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і яўрэйскіх імігрантаў з Украіны Морыса Ледэрмана (з Кіева) і Міны Розэнберг (з Адэсы) у Нью-Ёрку. Скончыў Сіці-каледж Нью-Ёрка. У 1943 атрымаў ступень бакалаўра і адправіўся на франты Другой сусветнай вайны. Пасля вайны, у 1946 годзе, паступае вучыцца на фізічны факультэт Калумбійскага ўніверсітэта, які ўзначальвае ў той час Ісідарам Рабі, будучы лаўрэат Нобелеўскай прэміі. Там Леон Макс Ледэрман абараняе дысертацыю па фізіцы (1951). З 1958 — прафесар. У складзе лабараторыі Nevis ўдзельнічае ў праектаванні магутнага ў свеце сінхрацыклатрона. У 1961—1978 гадах узначальвае лабараторыю. Ледэрман адкрыў нейтральны каон, антыдэйтрон, іпсілон-мезоннага, мюоній, даследаваў нараджэнне лептонных пар у адронных сутыкненнях. Адкрыў другі тып нейтрына — мюонны нейтрына. У 1977 знайшоў пацверджанне існавання b-кварка. У 1979—1989 Ледэрман — дырэктар нацыянальнай лабараторыі імя Фермі ў Батавіі (Ілінойс, ЗША). Узначальваў будаўніцтва і выкарыстанне першага і самага магутнага ў свеце звышправоднага паскаральніка. У 1989 пераходзіць працаваць у Чыкагскі ўніверсітэт, на прафесарскую пасаду. З 1991 — прэзідэнт Амерыканскай асацыяцыі садзейнічання навуковаму прагрэсу. На працягу акадэмічнай кар’еры Леон Макс Ледэрман падрыхтаваў да абароны доктарскай дысертацыі 50 суіскальнікаў, якія ў далейшым сталі прафесарамі і кіраўнікамі універсітэтаў.

Узнагароды

• Нацыянальны навуковы медаль ЗША (1965).
• Лаўрэат прэміі Вольфа па фізіцы (1982).
• Сумесна з Джэкам Стэйнбергерам і Мелвінам Шварцам атрымлівае Нобелеўскую прэмію па фізіцы (1988).
• Прэмія Энрыка Фермі (1992).
• Медаль Комптана (2005).

Зноскі

1. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/334494/Leon-Max-Lederman
2. Leon Max Lederman // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. http://www.aip.org/history/acap/biographies/bio.jsp?ledermanl
4. http://news.fnal.gov/2018/10/leon-lederman-nobel-laureate-former-laboratory-director-and-passionate-advocate-of-science-education-dies-at-age-96/ Праверана 3 кастрычніка 2018.
5. Leon M. Lederman // Музей Саламона Гугенхайма — 1937. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10498496'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q201469'></a>
6. http://news.fnal.gov/2018/10/leon-lederman-nobel-laureate-former-laboratory-director-and-passionate-advocate-of-science-education-dies-at-age-96/
7. Higgs boson: The poetry of subatomic particles // BBC News Online — 2012.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4704926'></a>
8. https://www.nytimes.com/2018/10/03/science/leon-lederman-died-particle-accelerators.html
9. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1988/lederman-bio.html Праверана 3 жніўня 2015.
10. https://www.aip.org/history/acap/biographies/bio.jsp?ledermanl Праверана 3 жніўня 2015.
11. NNDB — 2002.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513'></a>

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.)