Дэн Сяапін

Дэн Сяапін^[5] (22 жніўня 1904 — 19 лютага 1997) — дзяржаўны, палітычны і ваенны дзеяч Кітая. Палітык-рэфарматар, дзеяч Камуністычнай партыі Кітая; хоць ніколі не займаў пост кіраўніка краіны, але быў фактычным кіраўніком Кітая з канца 1970-х да пачатку 1990-х гг.

Дэн Сяапін
邓小平
3-і Старшыня Усекітайскага камітэта Народнага палітычнага кансультатыўнага савета Кітая 20 сакавіка 1978 — 27 чэрвеня 1983
Папярэднік	Чжоу Эньлай
Пераемнік	Дэн Інчаа
3-і Старшыня ЦВС ЦК КПК 7 лістапада 1976 — 24 чэрвеня 1989
Папярэднік	Хуа Гафэн
Пераемнік	Цзян Цзэмінь
3-і Старшыня ЦВС КНР 27 чэрвеня 1981 — 24 чэрвеня 1989
Папярэднік	Хуа Гафэн
Пераемнік	Цзян Цзэмінь
3-і Віцэ-прэм'ер Дзярсавета КНР 4 студзеня 1975 — 10 верасня 1980
Кіраўнік урада	Чжаа Цзыян (1980—1988) Лі Пэн (з 1988)
Папярэднік	Лінь Бяа
Пераемнік	Вань Лі
Нараджэнне	22 жніўня 1904(1904-08-22)[1][2][…] Guanganzhou[d], Shunqingfu[d], Q22774394?, Сычуань[d], імперыя Цын
Смерць	19 лютага 1997(1997-02-19)[3] (92 гады) Пекін, Кітай
Жонка	Чжан Сіюань[d], Цзінь Вэін[d] і Чжа Лінь[d]
Дзеці	Дэн Пуфан[d], Дэн Нань[d], Дэн Ронг[d][4] і Дэн Чжыван[d]
Веравызнанне	Атэіст
Партыя	КПК (19 лютага 1997) Гаміньдан (1927)
Адукацыя	Камуністычны ўніверсітэт працоўных Кітая[d] Камуністычны ўніверсітэт працоўных Усходу імя І. В. Сталіна[d]
Аўтограф
Род войскаў	Народна-вызваленчая армія Кітая
Званне	галоўнакамандуючы
Бітвы	Другая япона-кітайская вайна 1937-1945
Узнагароды	People's Liberation Army Strategist[d] Чалавек года паводле Financial Times[d] (1978, 1992)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў правінцыі Сычуань. На пач. 1920-х гадоў вучыўся і працаваў у Францыі. 3 1924 член Кампартыі Кітая. У 1925—27 вучыўся ў СССР. Удзельнік Вялікага паходу Кітайскай Чырвонай арміі (1934—36). У час антыяпонскага супраціўлення (1937—45) кіраваў баявымі аперацыямі.

3 1952 неаднаразова займаў пост намесніка прэм'ера Дзяржаўнага савета КНР. У 1977—80 начальнік Генштаба Народна-вызваленчай арміі. У 1983—90 Старшыня Цэнтральнага ваеннага савета КНР (фактычна галоўнакамандуючы арміяй). 3 1945 член ЦК КПК, у 1956—66 генеральны сакратар ЦК партыі. Рэпрэсіраваны ў перыяд «культурнай рэвалюцыі».

Пасля 1978 фактычна вызначаў палітыку краіны, быў ініцыятарам курсу на правядзенне эканамічных рэформ, будашніцтва сацыялізму з кітайскай спецыфікай. Вывеў Кітай з руін «культурнай рэвалюцыі», добраахвотнай самаізаляцыі, садзейнічаў прытоку заходніх інвестыцый, нармалізацыі адносін Кітая з СССР і ЗША, паставіў краіну на рэйкі рыначных рэформ ва ўмовах захавання сацыялістычнай ідэалогіі і дзяржаўнага кантролю, што прывяло краіну да эканамічнага буму.

Успадкаваўшы разбураны сацыяльнымі і палітычнымі канфліктамі Кітай пасля «культурнай рэвалюцыі», Дэн стаў ядром другога пакалення кітайскіх кіраўнікоў. Ён стаў інструментам ўкаранення новага мыслення, распрацаваў прынцып «сацыялізму з кітайскай спецыфікай», стаў ініцыятарам эканамічных рэформаў у Кітаі і зрабіў краіну часткай сусветнага рынку. Ён заклаў асновы для эканамічнага развіцця Кітая, што дазволіла Кітаю атрымаць рэпутацыю краіны з самой хуткарослай эканомікай у свеце.

У 1990 пакінуў дзяржаўныя пасады, але захаваў ролю духоўнага лідара КНР.

Зноскі

1. Immanuel C.Y. Hsü The Rise of Modern China — 6 — USA: OUP, 2000. — P. 974. — 1136 p. — ISBN 978-0-19-512504-7

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15138081'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q30'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4567878'></a>
2. Deng Xiaoping // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166'></a>
4. Immanuel C.Y. Hsü The Rise of Modern China — 6 — USA: OUP, 2000. — P. 946. — 1136 p. — ISBN 978-0-19-512504-7

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15138081'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q30'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4567878'></a>
5. Напісанне імя і прозвішча ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.6., Мн., 1998, С.353.

Літаратура

• Раманоўскі І. Ф. Дэн Сяапін // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дэн Сяапін