Віфлеемская зорка

Віфлеемская зорка (таксама называецца Калядная зорка) — паводле Бібліі, паказала нараджэнне Ісуса біблейскім вешчунам, а пазней прывяла іх у Віфлеем. Зорка з’яўляецца толькі ў апавяданні Евангелля паводле Матфея, дзе чараўнікі «з усходу», натхнёныя з’яўленнем зоркі, паехалі ў Іерусалім. Там яны сустракаюць цара Ірада і пытаюць, дзе народжаны Цар Іўдзейскі. Ірад, даведаўшыся ад першасвятароў, што верш з Кнігі Міхея інтэрпрэтуецца як прароцтва, накіроўвае іх, згодна з прароцтвам, у Віфлеем. Зорка вядзе іх у Віфлеем, дзе яны пакланяюцца народжанаму Немаўляці і даюць Яму падарункі. Мудрацы пасля атрымліваюць Боскае папярэджанне не вяртацца да Ірада, таму яны вяртаюцца да «сваёй краіны» па іншым маршруце.

Пакланенне вешчуноў пэндзля фларэнційскага жывапісца Джота дзі Бандонэ (1267—1337). Віфлеемская зорка намаляваная ў выглядзе каметы над дзіцем. Джота быў сведкам з’яўлення каметы Галея ў 1301 годзе.

Многія хрысціяне бачаць зорку ў якасці азнакі, якая адзначае нараджэнне Хрыста (або Месіі). Некаторыя багасловы сцвярджаюць, што зорка была выкананнем прароцтва, вядомага як Зорнае прароцтва. Астраномы зрабілі некалькі спробаў звязаць зорку з незвычайнымі астранамічнымі падзеямі, такімі як злучэнне Юпітэра і Сатурна, каметай або звышновай.

Многія сучасныя навукоўцы лічаць гэты эпізод не гістарычнай падзеяй, але набожнай выдумкай, створанай аўтарам Евангелля паводле Матфея.

Віфлеемская зорка з’яўляецца папулярнай падзеяй падчас каляднага сезона, хоць біблейскі аповед апісвае Ісуса як «дзіця» (paidon), а не немаўля (brephos) у яслях, магчыма, маючы на ўвазе, што прайшоў некаторы час са дня яго нараджэння. Візіт традыцыйна адзначаецца на Вадохрышча (6 студзеня) у заходнім хрысціянстве.

Біблейскае апавяданне

Згодна з Евангеллем паводле Матфея, вешчуны (звычайна перакладаецца як «мудрацы», але ў дадзеным кантэксце азначае «астролагі») прыбываюць да двара Ірада ў Іерусаліме і расказваюць цару пра зорку, якая азначае нараджэнне цара Іўдзейскага:

Калі ж Ісус нарадзіўся ў Віфлееме Іўдзейскім у дні цара Ірада, вось, мудрацы з усходу прыйшлі ў Іерусалім і кажуць: дзе народжаны Цар Іўдзейскі? бачылі бо мы зорку Яго на ўсходзе і прыйшлі пакланіцца Яму. Пачуўшы гэта, цар Ірад занепакоіўся, і ўвесь Іерусалім з ім. І сабраўшы ўсіх першасвятароў і кніжнікаў народных, пытаўся ў іх: дзе мае нарадзіцца Хрыстос?

Ірад «занепакоіўся» не з-за з’яўлення зоркі, а таму, што вешчуны сказалі яму, што «Цар Іўдзейскі» нарадзіўся, Які, як ён разумеў, ёсць Месія — лідар яўрэйскага народа, прышэсце якога было прадказана ў Пісанні. Ірад пытае сваіх дарадцаў, дзе павінен нарадзіцца Месія. Яны адказваюць, што ў Віфлееме — месцы нараджэння цара Давіда, і цытуюць прарока Міхея. Цар перадае гэту інфармацыю мудрацам.

Тады Ірад, употай паклікаўшы мудрацоў, выведаў у іх час з’яўлення зоркі і, паслаўшы іх у Віфлеем, сказаў: ідзеце, добра разведайце пра Дзіця і, як знойдзеце, накажэце мне, каб і я пайшоў пакланіцца Яму. Яны, выслухаўшы цара, пайшлі. І вось, зорка, якую бачылі яны на ўсходзе, ішла перад імі, пакуль, прыйшоўшы, не стала ўгары над месцам, дзе было Дзіця. Угледзеўшы зорку, яны ўсцешыліся радасцю вельмі вялікай…

Паводле апавядання Матфея, вешчуны, магчыма, ведалі ад зоркі, што «Цар Іўдзейскі» нарадзіўся яшчэ да іх прыбыцця ў Іерусалім. Яны прыходзяць да Ісуса з падарункамі: золатам, ладанам і смірнай. У сне іх папярэджваюць, каб яны не вярталіся ў Іерусалім, і яны ідуць да сваёй краіны іншым шляхам. Калі Ірад разумее, што ён быў падмануты вешчунамі, ён загадвае забіць усіх дзяцей мужчынскага полу ў Віфлееме ад двух гадоў і менш, на аснове інфармацыі, якую яму далі вешчуны. Іосіф таксама ў сне атрымлівае загад пакінуць Віфлеем і ісці разам з сям’ёй у Егіпет. Евангелле звязвае ўцёкі з вершам Пісання, які інтэрпрэтуецца як прароцтва: «з Егіпта паклікаў Я Сына Майго». Пасля смерці Ірада Іосіф і яго сям’я вярнуліся з Егіпта і пасяліліся ў Назарэце, у Галілеі. Гэта таксама называецца выкананнем прароцтва («Ён Назарэем назавецца»), аднак у Бібліі няма такога тэксту.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Віфлеемская зорка