Сайпан

Сайпа́н (англ.: Saipan) — востраў у складзе Марыянскіх астравоў. Частка і адміністрацыйны цэнтр тэрыторыі Паўночныя Марыянскія астравы. Плошча — 115,38 км². Насельніцтва — 48220 (2010 г.).

Сайпан
англ. Saipan
Лагуна Танапаг на Сайпане
Характарыстыкі
Плошча	115,38 км²
Найвышэйшы пункт	475 м
Насельніцтва	48 220 чал. (2010)
Шчыльнасць насельніцтва	417,92 чал./км²
Размяшчэнне
15°11′ пн. ш. 145°45′ у. д.HGЯO
Архіпелаг	Марыянскія астравы
Акваторыя	Ціхі акіян
Краіна	Паўночныя Марыянскія астравы
Рэгіён	сталіца
Раён	муніцыпалітэт
Сайпан
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Прырода і геаграфія

Востраў Сайпан мае часткова вулканічнае, часткова каралавае паходжанне. Заходняе ўзбярэжжа спадзістае, тут шмат пясчаных пляжаў, дзякуючы каралаваму рыфу існуе шырокая лагуна. Усходняе ўзбярэжжа пакрыта скаламі і ўцёсамі. Найвышэйшы пункт — гара Тапачау (480 м), утвораная вапняковымі адкладаннямі. На поўнач ад яе знаходзіцца конус старажытнага вулкана — гара Ачугаа.

Клімат трапічны пасатны, даволі вільготны (79 %), сярэднегадавая тэмпература амаль не змяняецца і складае прыкладна 27,8° С.

Лясы захаваліся толькі на схілах гор. У большасці флора прадстаўлена культурнымі насаджэннямі. Сайпан насяляе некалькі відаў птушак, у тым ліку эндэмічных. У мінулым былі шырока прадстаўлены гіганцкія слімакі Achatina achatina, завезеныя, відавочна, з Афрыкі. Але ў другой палове XX ст. яны былі знішчаны, паколькі разглядаліся як шкоднікі для культурных раслін.

Гісторыя

Востраў Сайпан быў заселены ў сярэдзіне II тыс. да н.э. продкамі чамора. У 1521 г. Фернан Магелан адкрыў Марыянскія астравы і далучыў іх да Іспаніі. Аднак Сайпан быў захоплены іспанцамі толькі ў 1684 г. Большасць чамора была імі вынішчана або загінула ад прывезеных хвароб. Астатнія пераселены на Гуам.

У 1815 г. з Каралінскіх астравоў на Сайпан перасяліліся рэфалуваш, якія і зараз складаюць значную частку мясцовага насельніцтва. Паводле падання, яны выявілі амаль бязлюдны востраў выпадкова пад час аднаго з плаванняў на поўнач і далі яму сучасную назву (ад слоў sai «флот» і pan «пусты»).

У 1899 г. востраў быў перададзены Германіі. Менавіта тады Сайпан набыў адміністрацыйны статус, аднак еўрапейскае насельніцтва на ім не перавышала некалькі дзясяткаў чалавек, а гаспадарчая актыўнасць абмяжоўвалася зборам копры.

У 1914—1944 гг. востравам кіравала японская адміністрацыя. Былі створаны плантацыі цукровага трыснягу і прадпрыемствы цукровай прамысловасці, на якіх працавалі рабочыя з іншых астравоў Мікранезіі, Японіі, Карэі. У 1935 г. Сайпан стаў важным ваенным аб’ектам у японскай экспансіі ў Ціхім акіяне.

15 чэрвеня 1944 г. на Сайпане высадзіліся амерыканскія ваенныя. Тры тыдні працягвалася бітва за Сайпан, якая скончылася перамогай ЗША. Абодва бакі панеслі вялікія страты. Да 1947 г. на востраве дзейнічала некалькі лагераў бежанцаў, многія з якіх засталіся тут жыць назаўсёды.

У пасляваенную пару востраў уваходзіў у склад падапечнай тэрыторыі ЗША, а ў 1977 г. быў пераўтвораны ў адміністрацыйны цэнтр залежнай ад ЗША тэрыторыі Паўночныя Марыянскія астравы.

Эканоміка і інфраструктура

З афіцыйнага пункту гледжання востраў складае адзіны муніцыпалітэт. У яго склад уваходзіць 31 населены пункт. Адміністрацыя тэрыторыі Паўночныя Марыянскія астравы размяшчаецца ў паселішчы Кэпітал-Хіл.

Асновай эканомікі з’яўляецца турызм. Дзякуючы льготным тарыфам на пастаўку прадукцыі ў ЗША працяглы час на Сайпане паспяхова развівалася швейная прамысловасць, прычым большая частка рабочых былі імігрантамі з краін Азіі. Іх уезд на Паўночныя Марыянскія Астравы амаль не стрымліваўся. Многія гэтым карысталіся для далейшага пераезду ў ЗША. Але ў другой палове 1990-х гг. амерыканскі бок спыніў некантралюемую іміграцыю, што разам з эканамічным крызісам у Азіі ў 1998 г. стала прычынай заняпаду швейнай прамысловасці і адтоку насельніцтва ў іншыя краіны. Сучасны стан эканомікі разглядаецца ўрадам як нездавальняючы ^[1].

Сайпан добра камунікаваны, ёсць марскі порт, міжнародны аэрапорт, 4 тэлевізійныя станцыі. Працуюць 8 пачатковых і 2 сярэднія школы, каледж Паўночных Марыянскіх Астравоў.

На некаторых частках вострава існуе недахоп пітной вады.

Галерэя

• 
  Усходняе ўзбярэжжа
• 
  Заходняе ўзбярэжжа
• 
  Помнікі ахвярам бітвы за Сайпан
• 
  Адміністрацыйны будынак
• 
  Курорт
• 
  Марскі порт

Зноскі

1. State of Commonwealth in severe disarray Архівавана 23 сакавіка 2012.

Спасылкі

Saipan даведнік на сайце Wikivoyage

• Агульная інфармацыя Архівавана 2 сакавіка 2010.
• Клімат
• Газета «Saipan Tribune»
• Бітва за Сайпан