Балтыйскі флот ВМФ СССР

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Балтыйскі флот.

Дво́йчы Чырво́насцяжны Балты́йскі флот Вае́нна-Марско́га Фло́ту СССР стаў пераемнікам Балтыйскага флоту Расійскай імперыі і праіснаваў аж да распаду СССР.

Двойчы Чырвонасцяжны Балтыйскі флот ВМФ СССР
Балтыйцы ідуць на фронт, 1941 год
Гады існавання	1935—1991
Краіна	СССР
Уваходзіць у	Ваенна-марскі флот СССР
Тып	Ваенна-марскія сілы
Дыслакацыя	Калінінград, Балтыйск, Кранштат, Ленінград, Талін, Ліепая
Удзел у	Вялікая Айчынная вайна
Знакі адрознення

Гісторыя

Кастрычніцкая рэвалюцыя і Грамадзянская вайна

У гады Грамадзянскай вайны (1917—1921/1923 гадоў) і замежнай ваеннай інтэрвенцыі (1917—1921 гадоў) маракі Балтыйскага флоту абаранялі подступы да сталіцы — Петраграда, да 20 тысяч маракоў змагаліся на ўсіх сухапутных франтах. Менавіта яны складалі асноўную сілу савецкага ваенна-марскога флоту на розных марскіх і рачных тэатрах. У 1919 годзе, баронячы Петраград, Балтыйскі флот затапіў 18 і пашкодзіў 16 караблёў англійскіх інтэрвентаў.

З 1918 года Балтыйскі флот насіў назву Марскіх сіл Балтыйскага мора. Да 1921 года Балтыйскі флот уяўляў вялікую сілу, так як у асноўным захаваў карабельны склад: 7 лінейных караблёў (з іх 4 найноўшых тыпу «Гангут»), 8 крэйсераў, 9 эсмінцаў тыпу «Новік», 20 старых эсмінцаў, 9 новых падводных лодак ( тыпу «Барс»), 2 канонерскія лодкі, а таксама некалькі мінных загараджальнікаў, тральшчыкаў і значная колькасць дапаможных судоў, а ўсяго 121 баявы карабель і 121 дапаможнае судна агульным водазмяшчэннем у 350 тысяч тон^[1]. Пасля Кранштацкага мяцяжу значная частка карабельнага складу была спісана і да 1924 году на Балтыцы ў баявым страі засталося толькі 2 лінкара, 1 крэйсер, 8 эсмінцаў, 9 падлодак, 2 канонерской лодкі, 12 тральшчыкаў і 3 дапаможных судна^[2].

Пасля Грамадзянскай вайны Балтыйскі флот пачынае пераўзбройвацца — на службу паступаюць дзясяткі найноўшых караблёў, самалёты марской авіяцыі, дальнабойныя гарматы берагавой абароны. 23 лютага 1928 года флот быў узнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга. З 1935 года марскія сілы Балтыйскага мора зноў сталі называцца Балтыйскім флотам. Аднак колькасць карабельнага складу ў 1924—1938 гадах амаль не памянялася: да 28 верасня 1938 года ў склад надводных сіл ЧБФ ўваходзілі 2 лінкара, 1 крэйсер, 1 лідар, 7 эсмінцаў, 7 вартавых караблёў, 1 кананерская лодка, 2 мінных загараджальнікаў, 9 тральшчыкаў, 16 вартавых катараў, 42 тарпедных катара^[3].

Падчас савецка-фінляндскай вайны 1939—1940 гадоў Балтыйскі флот аказваў садзейнічанне войскам у наступе на Карэльскім перашыйку і заняў астравы Гогланд, Лавенсаары, Сескар.

Вялікая Айчынная вайна

У Вялікую Айчынную вайну Балтыйскі флот ўступіў у складзе двух лінкараў, двух крэйсераў, 19 эсмінцаў, 65 падводных лодак, 656 самалётаў і іншага ўзбраення. Так што балтыйцы пад камандаваннем адмірала Уладзіміра Трыбуца былі гатовыя да барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі.

Маракі Балтыйскага флоту абаранялі Маанзундская астравы, Талін і паўвостраў Ханка, правялі Талінскі пераход, прымалі актыўны ўдзел у абароне Ленінграда ў 1941-1944 гадах, у 1944—1945 гадах у разгроме нямецка-фашысцкіх войскаў пад Ленінградам, у Прыбалтыцы, у Усходняй Прусіі і Усходняй Памераніі.

Балтыйцы патапілі 1205 баявых караблёў, транспартаў і дапаможных суднаў, знішчылі 2418 самалётаў праціўніка. Больш за 82 тысячы маракоў былі адзначаны высокімі дзяржаўнымі ўзнагародамі, 173 балтыйцам прысвоена званне Герой Савецкага Саюза, у тым ліку чатыром — двойчы.

1945—1991 гады

У 1946 годзе ў структуры Чырванасцяжнага Балтыйскага флоту адбыліся змены: ён быў падзелены на два флоты — Паўднёва-Балтыйскі (затым 4-ы флот) і Паўночна-Балтыйскі (затым 8-ы флот), у снежні 1955 годзе флот быў адноўлены ў ранейшай структуры^[4].

З пачатку 1950-х гадоў магчымасці флоту прыкметна ўзраслі: гэта было звязана і з засваеннем новай ракетна-ядзернай зброі, і з папаўненнем флоту ракетнымі караблямі і рэактыўнымі самалётамі. Караблі Балтыйскага флоту сталі выконваць задачы баявой службы ў Паўночным і Міжземным морах, Атлантычным і Індыйскім акіянах.

7 мая 1965 года гераічны Балтыйскі флот быў узнагароджаны другім ордэнам Чырвонага Сцяга за выдатныя заслугі перад Радзімай, масавы гераізм і мужнасць, праяўленыя ў барацьбе з нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў часы Вялікай Айчыннай вайны.

З 1967 года караблі Балтфлота ўдзельнічалі ў дзейнасці групы савецкіх ваенных спецыялістаў у Егіпце.

На пачатак 1991 года Балтыйскі флот з'яўляўся найбуйнейшым флотам у рэгіёне Балтыйскага мора і меў у сваім складзе 232 баявых карабля, у тым ліку 32 дызельныя падводныя лодкі, 328 баявых самалётаў і 70 верталётаў, 16 пускавых установак берагавых ракетных частак, злучэнні берагавой абароны і марской пяхоты, злучэнні і часці аператыўнага, тылавога і тэхнічнага забеспячэння. Асноўнымі пунктамі базавання флоту былі: Балтыйск (Калінінградская вобласць), Свінауйсце (Польшча), Даўгаўгрыва і Ліепая (Латвія ), Талін і Палдзіскі (Эстонія). Флот таксама меў некалькі манеўраных пунктаў базіравання на тэрыторыі РСФСР, ГДР, Эстонскай, Літоўскай і Латвійскай ССР. Авіяцыя БФ мела 10 асноўных аэрадромаў, на якіх базіраваліся 240-ы і 170-ы марскія штурмавыя авіяцыйныя палкі і 145-я асобная супрацьлодкавая авіяцыйная эскадрылля, а таксама 13 запасных аэрадромаў, прызначаных для размеркавання сіл і манеўру. Суднарамонтам караблёў Балтыйскага флоту займаліся 4 суднарамонтных завода: 7-ы СРЗ (Талін), 29-ы СРЗ (Ліепая), 33-і СРЗ (Балтыйск) і 177-ы СРЗ (Даўгаўгрыва)^[5].

Камандуючыя

• 1935—1937 — флагман флоту 2-га рангу Л. М. Галер;
• 1937 — флагман 1-га рангу А. К. Сіўкоў;
• 1937—1938 — флагман 1-га рангу І. С. Ісакаў;
• 1938—1939 — флагман 2-га рангу Г. І. Леўчанка;
• 1939—1946 — адмірал У. П. Трыбуц;

У 1946 годзе Чырванасцяжны Балтыйскі флот быў падзелены на 4-ы і 8-ы ваенна-марскія флаты.

Камандуючыя 4-м ВМФ СССР:

• 1946—1947 — адмірал Г. І. Леўчанка;
• 1947—1952 — віцэ-адмірал (да 1951), адмірал У. А. Андрэеў;
• 1952—1955 — адмірал А. Р. Галаўко.

Камандуючыя 8-м ВМФ СССР:

• 1946—1947 — адмірал У. П. Трыбуц;
• 1947—1950 — віцэ-адмірал Ф. У. Зазуля;
• 1950—1954 — адмірал М. М. Харламаў;
• 1954—1955 — адмірал У. А. Касатонаў.

У 1955 годзе 4-ы і 8-ы ваенна-марскія флаты былі зноў аб'яднаны ў Чырванасцяжны Балтыйскі флот.

• 1955—1956 — адмірал А. Р. Галаўко;
• 1956—1959 — адмірал М. М. Харламаў;
• 1959—1967 — віцэ—адмірал (да 1964), адмірал А. Я. Арол;
• 1967—1975 — віцэ—адмірал (да 1969), адмірал У. В. Міхайлін;
• 1975—1978 — віцэ—адмірал А. М. Косаў;
• 1978—1981 — віцэ—адмірал (да 1979), адмірал У. В. Сідараў;
• 1981—1985 — віцэ—адмірал (да 1982), адмірал І. М. Капітанец;
• 1985 — адмірал К. В. Макараў;
• 1985—1991 — адмірал В. П. Іваноў.

Зноскі

1. Петров П.В. Краснознаменный Балтийский флот накануне Великой Отечественной войны (1935 - весна 1941 гг.). Диссертация на соискание ученой степени доктора исторических наук. - Санкт-Петербург, 2014. - С. 79. Режим доступа: http://spbu.ru/disser2/337/disser/Petrov_dissertation.pdf Архівавана 16 чэрвеня 2015.
2. Петров П.В. Краснознаменный Балтийский флот накануне Великой Отечественной войны (1935 - весна 1941 гг.). Диссертация на соискание ученой степени доктора исторических наук. - Санкт-Петербург, 2014. - С. 80. Режим доступа: http://spbu.ru/disser2/337/disser/Petrov_dissertation.pdf Архівавана 16 чэрвеня 2015.
3. Петров П.В. Краснознаменный Балтийский флот накануне Великой Отечественной войны (1935 - весна 1941 гг.). Диссертация на соискание ученой степени доктора исторических наук. - Санкт-Петербург, 2014. - С. 162. Режим доступа: http://spbu.ru/disser2/337/disser/Petrov_dissertation.pdf Архівавана 16 чэрвеня 2015.
4. Президиум ЦК КПСС. 1954—1958. Постановления. Стр. 165
5. Егоров В. Г., Сопин Ю. Г. Передислокация сил Балтийского флота в ходе его реформирования (1991—1994) // Тайфун : ваенна-тэхнічны альманах. — 2002. — В. 44. — № 4. — С. 27.