Апшэронскі паўвостраў
Паўвостраў на ўсходзе Азербайджана From Wikipedia, the free encyclopedia
Апшэронскі паўвостраў (азерб.: Abşeron yarımadası) — паўвостраў на паўднёвым захадзе Каспійскага мора. Уяўляе сабою працяг Вялікага Каўказскага хрыбта. Уваходзіць у склад Азербайджана. Тэрыторыя - 2 110 км². Насельніцтва (2008 г.) - 3,4 млн чал. На Апшэронскім паўвостраве знаходзіцца Баку, сталіца Азербайджана.
| Апшэронскі | |
|---|---|
 Выгляд з паветра | |
| 40°27′49″ пн. ш. 49°57′27″ у. д.HGЯO | |
| Акваторыя | Каспійскае мора |
| Плошча | 2 110 км² |
| Краіна | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Апшэронскі паўвостраў удаецца прыкладна на 60 - 70 км у Каспійскае мора. Максімальная шырыня - каля 30 км. Шахава каса на ўсходзе паўвострава — крайні ўсходні кантынентальны пункт Азербайджана. Берагавыя абрысы ў значнай ступені залежаць ад вагання ўзроўню Каспія.
Апшэронскі паўвостраў звычайна ўключаецца географамі ў фізіка-геаграфічны раён Вялікага Каўказа[1]. Сфарміраваўся ў выніку субдукцыі (Гл. Тэктоніка пліт) у рэгіёне сейсмічнай актыўнасці. Для геалогіі паўвострава характэрны зрушэнні пластоў розных перыядаў[2][3][4].
Ландшафты Апшэронскага паўвострава вызначаюцца прыналежнасцю да зоны апускання сістэмы Вялікага Каўказа, таму толькі на захадзе і паўночным захадзе захаваліся горныя фармацыі, якія, аднак, не перавышаюць 340 - 350 м. На поўначы распаўсюджаны лёгкарухомыя пясчаныя выдмы, саланчакі, саляныя азёры, конусы гразевых вулканаў. Славутая прыродная мясціна поўначы — Янар Даг. На паўднёвым захадзе ўзвышаюцца Бакінскае і Гюздэкскае плато (260 - 310 м). Навакольныя даліны, таксама адметныя гразевымі вулканамі, месцяцца ніжэй узроўню акіяна, таму ўступы плато падаюцца высокімі. Усход Апшэронскага паўвострава — гэта нізінная раўніна. Узбярэжжа знаходзіцца ніжэй узроўню акіяну.
Карысныя выкапні — нафта, газ, бітум, вапняк, пясок, гліна, галіт, лекавыя гразі і інш.
Пераважаюць малаплодныя шэра-бурыя глебы[5]. Нягледзячы на гэта, паўвостраў — важны цэнтр земляробства. Адзіная рака Сумгаітчай каля Сумгаіта ўлетку перасыхае. Для абрашэння сельскагаспадарчых зямель і забеспячэння насельніцтва пітной вадой у сярэдзіне XX ст. быў створаны Апшэронскі канал (74 км).
Клімат сухі субтрапічны. Сярэдняя тэмпература самага прахалоднага месяца лютага — +4°C, самага спякотнага месяца ліпеня — +26,4°C. Надвор'е залежыць ад вятроў. палярныя паветраныя масы фарміруюць моцныя вятры хазры. Яны паніжаюць тэмпературу на 5°C - 12°C. Паўднёвы вецер гілавар спрыяе ўзімку пацяпленню, а ўлетку прыводзяць да засухі. Сярэднегадавая норма ападкаў — каля 200 мм. Дажджы пераважна ідуць у канцы восені або ў пачатку вясны.
Высокая шчыльнасць насельніцтва і здабыча нафты аказваюць значны ўплыў на прыроду Апшэронскага паўвострава. Флора характэрная для паўпустынь[6]. Распаўсюджаны ксерафіты, зараснікі палыну і салянкі. Жыхары сельскай мясцовасці вырошчваюць гародніну, садовыя культуры, вінаград. Умовы Апшэронскага паўвострава выдатна прыстасаваны для такой сельскагаспадарчай культуры, як шафран.
Фаўна прадстаўлена шматлікімі птушкамі, паўзунамі, казуркамі, амфібіямі. Да прыходу чалавека Апшэронскі паўвостраў адрозніваўся відавым багаццем млекакормячых. У наш час сустракаюцца грызуны, вожыкавыя, зайцы, тушканчыкі, кажаны, лісы, ваўкі, ласкі, джэйраны, на марскім узбярэжжы — каспійскія цюлені[7][8].
Для аховы прыроды на паўднёвым усходзе паўвострава створаны Апшэронскі нацыянальны парк.
- Список млекопитающих ареала «Апшеронский полуостров»(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 жніўня 2021. Праверана 3 снежня 2014.
- Absheron National Park: FAUNA Архівавана 19 ліпеня 2015.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
