Андрэй Уладзіміравіч Мацук

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Мацук.

Андрэй Уладзіміравіч Мацук (нар. 4 снежня 1978, Полацк) — беларускі гісторык, спецыяліст па Вялікім княстве Літоўскім XVIII ст. Доктар хабілітаваны ў галіне гісторыі (2021).

Андрэй Уладзіміравіч Мацук
Дата нараджэння	4 снежня 1978(1978-12-04) (46 гадоў)
Месца нараджэння	Полацк, Віцебская вобласць, Беларусь
Грамадзянства	Беларусь
Род дзейнасці	гісторык
Навуковая сфера	гісторыя
Месца працы	Інстытут гісторыі НАНБ Інстытут гісторыі ПАН[d]
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук (2021)
Альма-матар	гісторыка-філалагічны факультэт ПДУ
Навуковы кіраўнік	Валянцін Фёдаравіч Голубеў
Узнагароды	прэмія Міжнароднага Кангрэса даследчыкаў Беларусі (2021)

Біяграфія

Скончыў у 2001 годзе гісторыка-філалагічны факультэт Полацкага дзяржаўнага універсітэта^[1].

У 2004 годзе скончыў аспірантуру Інстытута гісторыі НАН Беларусі^[1]. У 2005 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю «Барацьба магнацкіх груповак на беларускіх землях ВКЛ за палітычнае вяршэнства (1717—1763 гг.)»^[1].

Пасля абароны дысертацыі працаваў у Інстытуце гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, у 2005—2006 гадах — малодшы навуковы супрацоўнік, 2006—2010 — навуковы супрацоўнік, 2010—2019 — старшы навуковы супрацоўнік, 2019—2020 — вядучы навуковы супрацоўнік аддзела гісторыі Беларусі Сярэдніх вякоў і пачатку Новага часу.

Навуковая ступень доктара хабілітаванага нададзена рашэннем Навуковай рады Інстытута гісторыі імя Тадэвуша Мантэйфеля Польскай акадэміі навук у 2021 г.

Ад лютага 2022 г. — навуковы супрацоўнік Інстытута гісторыі Польскай акадэміі навук^[2].

Палітычны пераслед

24 верасня 2020 года схоплены паблізу ўласнага дома ў сувязі з удзелам у акцыях пратэсту супраць вынікаў выбараў прэзідэнта у Беларусі 9 жніўня 2020 года, абвінавачаны ў парушэнні ч.1 арт.23.34 КоАП Рэспублікі Беларусь і быў пакараны судом 13 соднямі адміністрацыйнага арышту^[3]. 23 лістапада ў эфір праграмы «Ідэя Х» на Еўрарадыё выйшаў запіс інтэрв’ю з ім Зміцера Лукашука і Максіма Гарунова^[4]. 26 лістапада пасля масавага звальнення з Інстытута гісторыі НАНБ падпісаў ліст да адміністрацыі з асуджэннем рэпрэсій і адмовіўся ад прапановы працягнуць кантракт у знак салідарнасці з тымі, каму раней паведамілі пра непрацягненне працоўных адносін з 1 студзеня 2021 г.^[5].

11 снежня зноў быў затрыманы ва ўласным доме супрацоўнікамі Дэпартамента фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь і адвезены ў Маскоўскае РУУС Мінска  (бел. (тар.)). 14 снежня суд Маскоўскага раёна Мінска (суддзя — Таццяна Матыль^[6][7][8][9]) кіруючыся ч. 3 арт. 23.34 КоАП пакарала Мацука 15 соднямі адміністрацыйнага арышту за святкаванне 4 снежня з калегамі і суседзямі дня нараджэння ў двары дома, дзе стала пражывае^{[10][11][12][13][14]}. Адвакат даводзіў, што доказную базу абвінавачвання нельга будаваць толькі на двух фотаздымках і пытаў: «Чаму мой кліент не мог адзначыць свой дзень нараджэння ў двары свайго дома з суседзямі і сябрамі?». На гэта суддзя Матыль прамовіла, звяртаючыся да Мацука: «Інтэрнэтам карыстаецеся? Пра палітычную сітуацыю ў краіне ведаеце? Пра тое, што дваровыя чаяванні — гэта форма пратэсту, у курсе?», задавала пытанні: «Які заклік нясе плакат з надпісам „Дзякуй гісторыкам“?», «Хто купляў торты?», «Ці доўга яны стаялі?», «Ці маглі прысутныя на іх глядзець?»^[11]. Выйшаў на волю 26 снежня 2020 г.^[15]

Навуковая дзейнасць

У сферу навуковых зацікаўленняў уваходзяць: унутрыпалітычнае становішча беларускіх зямель ВКЛ XVIII ст., асаблівасці будовы і функцыянавання парламенцкай сістэмы ВКЛ XVIII ст., заканамернасці і асаблівасці фарміравання і функцыянавання рэгіянальнай павятовай эліты ВКЛ у XVIII ст., гісторыя дзяржавы і права, прававой і палітычнай думкі ВКЛ XVIII ст., дзяржаўныя інстытуты ВКЛ XVIII ст.

З 2004 г. з’яўляецца ўдзельнікам некалькіх міжнародных навукова-даследчых праектаў, якія былі рэалізаваны і рэалізуюцца пад кіраўніцтвам прафесара Генрыха Люлевіча (1950—2019) і прафесара Анджэя Рахубы. Сярод іх праекты выдання спісаў дэпутатаў Галоўнага Трыбунала ВКЛ, спісаў ураднікаў і саноўнікаў ВКЛ (Віленскае, Трокскае, Полацкае, Мсціслаўскае, Берасцейскае, Новагародскае (Навагрудскае) ваяводствы) (NPRH nr N N108 203536; NPRH nr 12H 11 0016 80; NPRH nr 11H 11 0036 80; NPRH nr 11H 18 0370 86), парламентарыяў ВКЛ на соймах Рэчы Паспалітай (NPRH nr 11H 18 0130 87), а таксама навуковы праект па выданні актаў новагародскага (навагрудскага) сойміка (NPRH nr 0057/NPRH2/H11/81/2012).

Аўтар больш за 120 навуковых прац.

Сям’я

Жанаты. Мае дачку і сына.

Працы

Манаграфіі

• Барацьба магнацкіх груповак у ВКЛ (1717—1763 гг.). Мінск: Медысонт, 2010. 640 с.
• Полацкае ваяводства ў XVIII ст.: ваявода, шляхецкі эліта, соймікі. Мінск: Беларуская навука, 2014. 230 с.
• Грамадска-палітычнае жыццё Вялікага Княства Літоўскага ў часы бескаралеўя 1733—1735 гг. Мінск: Беларуская навука, 2020. 366 с.: іл.
• Павятовыя соймікі ў сацыяльна-палітычным жыцці Вялікага Кнаяства Літоўскага (1697—1764 гг.). Вільня: ЕГУ, Логвінаў, 2023. 600 с.

Калектыўныя манаграфіі

• Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV—XXI wiek) (в соавторстве: Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Jolanta Sikorska-Kulesza, Stanisław Dumin, Andrzej Haratym, Andrej Macuk, Agnieszka Pospiszil) Andrzej Rachuba (red.). — Warszawa: DiG, 2013. — 614 s.
• Гісторыя Навагрудка — з глыбінь вякоў да нашых дзён = История Новогрудка — из глубин веков до наших дней / [М. П. Касцюк і інш.], рэд. кал.: М. П. Касцюк (гал. рэд.). 1-е выд. Мінск: Белстан, 2014; 2-е выд. Мінск : Белстан, 2016.
• История белорусской государственности: В 5 т. Т. 1 : Белорусская государственность: от истоков до конца XVIII в. / А. А. Коваленя [и др.]; отв. ред. тома О. Н. Левко, В. Ф. Голубев; Нац. акад. наук Беларуси, Ин-т истории. Минск : Беларуская навука, 2019.

Навукова-даведачныя выданні

• Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1697—1794): Spis / pod red. Andrzeja Rachuby; oprac. Andrzej Rachuba i Przemysław P. Romaniuk przy współpr. Andreja Macuka i Jewgienija Aniszczenki; Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. Warszawa: DiG, 2004. 448 s.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Anrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. / pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk przy współudzialie Uładzimira Jamialjanczyka i Andreja Macuka. Warszawa: DiG, 2004. 764 s.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Anrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom II: Województwo trockie. XIV—XVIII wiek. / pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk przy współpracy Jaugiena Aniszczanki i Andreja Macuka. Warszawa: DiG, 2009. 687 s.
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Anrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom V : Ziemia połocka i województwo połockie. XIV—XVIII wiek Архівавана 13 красавіка 2021. / IH PAN; pod red. Henryka Lulewicza, oprac. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba, Andrzej Haratym, Andrej Macuk, Andrej Radaman przy współpracy Witala Hałubowicza i Przemysława P. Romaniuka. Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2018. 305, [1] s. ISBN 978-83-65880-49-9 (недаступная спасылка)
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. A. Rachuba, H. Lulewicz. Warszawa: Wydawnictwo «DiG», Wydawnicto IH PAN, 2003-<2020>. Tom VIII : Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek / IH PAN; red. Andrzej Rachuba, oprac. Henryk Lulewicz, Tomasz Jaszczołt, Andrej Radaman, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Andrej Macuk, Adam Danilczyk, Andrzej Haratym. Warszawa: IH PAN, 2020. 405 s. ISBN 978-83-65880-89-5
• Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy : w X t. / PAN, Instytut Historii; red. Andrzej Rachuba, Henryk Lulewicz. Warszawa : Wydawnictwo «DiG», Wydawnictwo IH PAN, 2003-<2020>. Tom IX : Województwo mścisławskie. XVI—XVIII wiek / IH PAN; pod red. Andrzeja Rachuby, oprac. Henryk Lulewicz, Tomasz Jaszczołt, Andrej Radaman, Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Andrej Macuk, Adam Danilczyk i Andrzej Haratym. Warszawa: Wydawnictwo IH PAN, 2019. 262 s. ISBN 978-83-65880-76-5

Навуковыя зборнікі

• Ды сваёй гісторыі: Сярэднявечча і Ранні Новы час: зборнік навуковых артыкулаў, прысвечаных памяці Паўла Лойкі / навук. рэд. В. А. Варонін. Смаленск: Інбелкульт, 2013. 156 с.

Выбраныя навуковыя артыкулы

• https://nasb-by.academia.edu/AndreiMacuk

Узнагароды і прэміі

• Лаўрэат стыпендыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь таленавітым маладым навукоўцам (2010), прэміі Міжнароднага Кангрэса даследчыкаў Беларусі (2021)^[1].
• Лаўрэат Прэміі Міжнароднага кангрэсу даследчыкаў Беларусі за лепшую навуковую публікацыю 2020 года ў намінацыі Гісторыя (манаграфіі) з манаграфіяй «Грамадска-палітычнае жыццё Вялікага Княства Літоўскага ў часы бескаралеўя 1733—1735 гг.» (Мінск: Беларуская навука, 2020).^[16]
• Лаўрэат Узнагароды «Rocznika Lituanistycznego» за 2022 год.^[17]

Зноскі

1. Марозаў 2022.
2. Andrei Matsuk(нявызн.). Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN - Instytut Historii PAN. Праверана 11 лістапада 2024.
3. Задержан белорусский историк Андрей Мацук: он осуждён на 13 суток Архівавана 19 снежня 2020. TUT.BY (25-26.09.2020)
4. Мацук: азіраючыся ў мінулае — рухацца наперад, такая ідэя нам сёння патрэбна Еўрапейскае радыё для Беларусі = Euroradio FM (23.11.2020)
5. Денис Мартинович. Из Института истории уволены семь сотрудников. Еще пятеро ушли сами в знак солидарности Архівавана 23 студзеня 2021. TUT.BY (27.11.2020)
6. Татьяна Мотыль(нявызн.). Чиновники инфо. База данных белорусских госслужащих. Чиновники Инфо. База данных белорусских госслужащих.
7. Валерий Щукин. Массовое попрание правящим режимом конституционных гарантий гражданам страны нарастает как снежный ком.(нявызн.). Наш дом (24.01.2020)
8. Александр Лычавко. «Вопиющие нестыковки»: 15 беларуских судей, которые дают сутки и штрафы по политическим мотивам(нявызн.)(недаступная спасылка). The Village. Архівавана з першакрыніцы 4 снежня 2020. Праверана 26 снежня 2020. The Willage (27.10.2020)
9. 1570 сутак за чатыры месяцы: суддзі-антырэкардсмены па палітычных справах Еўрапейскае радыё для Беларусі = Euroradio FM (14.12.2020)
10. После обысков на Железнодорожной трое получили «сутки» за празднование дня рождения во дворе Архівавана 18 снежня 2020. TUT.BY (15.12.2020)
11. Трох жыхароў Грушаўкі асудзілі на 15 содняў за чаяванне ў двары. «Вінаваты» торцікі з Пагоняй Зялёны партал. Таварыства «Зялёная сетка» (17.12.2020)
12. Felix Ackermann (Warschau). Repression und neuer Aufbruch. In Minsk entlassene Historiker gehen ins Exil nach Polen und Litauen Архівавана 28 студзеня 2021. (нем.) // Frankfurter Allgemeine Zeitung. — 2021. — Mittwoch 20 Januar (Nr. 16). — S. 12
13. Felix Ackermann (Warschau). Exodus aus Belarus: Unterdrückung und neuer Aufbruch (нем.). FAZ.NET (Aktualisiert AM 23.01.2021-22:48).
14. Felix Ackermann. Łukaszenka każe Akademii Nauk wyrzucać badaczy za wsparcie protestów // Gazeta Wyborcza : газета. — 2021. — 29 stycznia.
15. Кацярына Крывічаніна Facebook
16. Прэмія за лепшыя навуковыя публікацыі 2020 года  (бел.). ICBS. Праверана 26 верасня 2023.
17. Беларускі гісторык атрымаў прэстыжную навуковую ўзнагароду ў Польшчы  (бел.). Наша Ніва. Праверана 27 верасня 2023.

Літаратура

• МАЦУК Андрэй Уладзіміравіч // Сучасныя беларускія даследчыкі гісторыі Вялікага Княства Літоўскага : біябібліяграфічны даведнік / С. П. Марозаў. — Гродна-Каўнас: ЮрСаПрынт, 2022. — 290 с. — ISBN 978-985-7257-57-7, 978-609-96340-1-2.

Спасылкі

• Профіль на сайце Інстытута гісторыі НАНБ Архівавана 7 снежня 2020.