Аляксандр Якаўлевіч Варшаўскі

Аляксандр Якаўлевіч Варшаўскі (англ.: Alexander J. Varshavsky; нар. 8 лістапада 1946, Масква) — савецкі і амерыканскі біяхімік. Прафесар Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута, член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1997) і Амерыканскага філасофскага таварыства (2001).

Аляксандр Якаўлевіч Варшаўскі
Дата нараджэння	8 лістапада 1946(1946-11-08) (77 гадоў)
Месца нараджэння	Масква, РСФСР, СССР
Грамадзянства	ЗША
Бацька	Yakov Varshavsky[d]
Род дзейнасці	біяхімік, выкладчык універсітэта
Месца працы	Масачусецкі тэхналагічны інстытут Каліфарнійскі тэхналагічны інстытут
Навуковая ступень	кандыдат біялагічных навук (1973)
Альма-матар	МДУ (1970)
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША Еўрапейская акадэмія[d][1] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук[2]
Узнагароды	Breakthrough Prize in Life Sciences[d] (2014) прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (2000) прэмія Вольфа па медыцыне (2001) міжнародная прэмія Фонда Гайрднера (1999) Міжнародная прэмія караля Фейсала ў галіне навукі[d] (2012) медаль Ота Варбурга[d] (2012) прэмія Луізы Грос-Хорвіц (2001) прэмія Медыцынскага цэнтра Олбані[d] (2014) Alfred P. Sloan, Jr. Prize[d] (2000) March of Dimes Prize in Developmental Biology[d] (2006) прэмія Мэсры[d] (2001) E. B. Wilson Medal[d] (2002) прэмія Вільчэкаў[d] (2010) прэмія Макса Планка[d] (2001) Leopold Griffuel Prize[d] (2006) Schleiden Medal[d] (2007) BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award[d] (2011) Robert J. and Claire Pasarow Foundation Award for Distinguished Contributions to Cancer Research[d] (2000) член Еўрапейскай арганізацыі малекулярнай біялогіі[d] Great Immigrants Award[d] (2010) прэмія Генрыха Віланда[d] (2017)

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і навуковага работніка, фізікахіміка Якава Міхайлавіча Варшаўскага (1917—2015) і ўрача Мэры Барысаўны Цэйтлінай (1920—2015). Бацька быў выпускніком хімічнага факультэта МДУ (1939) і ўдзельнікам Вялікай Айчыннай вайны, пасля — доктар хімічных навук, старшы навуковы супрацоўнік Інстытута малекулярнай біялогіі.

Скончыў хімічны факультэт Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта ў 1970 годзе. У 1973 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю ў Інстытуце малекулярнай біялогіі АН СССР і атрымаў адпаведную ступень па хімічных навуках. Артыкул «Heterogeneity of chromatin subunits in vitro and location of histone» (1976) увайшоў у спіс 50 найбольш цытуемых работ савецкіх вучоных (1973—1988). У 1977 годзе, пакінуўшы кангрэс па малекулярнай біялогіі ў Хельсінкі, праз Швецыю эміграваў у ЗША. З 1977 года — у Масачусецкім тэхналагічным інстытуце (з 1980 года — дацэнт, з 1986 года — прафесар).

З 1992 года навуковы супрацоўнік і прафесар клетачнай біялогіі Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута.

Навуковыя працы прысвечаны ролі ўбіквітыну ў клеткавым цыкле, апаптозе, малігнізацыі, працэсах запалення і імуннага адказу. У 1986 годзе апісаў правіла N-канца (англ.: N-end rule) ўбіквітынавання. Аўтар прынцыповага метаду мэтанакіраванага знішчэння ракавых клетак шляхам гомазіготных дэлецый ДНК (англ.: deletion-specific targeting). У 1988 годзе распрацаваў метад аналізу імунапрэцыпітацыі храмаціну (ChIP).

Член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1987), замежны член EMBO (2001), Еўрапейскай акадэміі (2005).

У сакавіку 2022 года падпісаў адкрыты ліст лаўрэатаў Прэміі па фундаментальнай фізіцы з асуджэннем уварвання Расіі ва Украіну.

Зноскі

1. https://www.ae-info.org/ae/User/Varshavsky_Alexander
2. https://www.amacad.org/person/alexander-varshavsky