Ілія

Ілія — рака ў Лагойскім і Вілейскім раёнах Мінскай вобласці Беларусі, прыток ракі Вілія (басейн Нёмана).

Ілія
Ілія ля вёскі Рыбчанка
Характарыстыка
Даўжыня	62 км
Басейн	1 220 км²
Расход вады	8,8 м³/с (у вусці)
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	за 2 км на захад ад вёскі Міхалкавічы
• Каардынаты	54°19′12,50″ пн. ш. 27°41′00,7″ у. д.HGЯO
Вусце	Вілейскае вадасховішча
• Месцазнаходжанне	Вязынь
• Каардынаты	54°26′38,70″ пн. ш. 27°09′28,90″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі	1,8 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Вілія → Нёман → Балтыйскае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Мінская вобласць
Раёны	Вілейскі раён, Лагойскі раён
выток вусце
выток вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Назва

Назва балцкага паходжання, адпачатная балцкая форма *Īlijā (Ілія́).

Найбліжэйшы гідранімічны аналаг — назва прускай ракі *Īlijā (> Ilie). Той жа корань у прускіх водных назвах Ilauia (< *Īl-auja), Ilantz (< *Īl-ant-), у літоўскіх Ylelis, Ylyčia, Yl-upis, у латышскім Īle^[1].

Корань звязаны з латышскім īls «вельмі цёмны» і далей з індаеўрапейскім лексічным гняздом са значэннем «глей, гразь»^[2]. Назва мусіла адносіцца да балацістай мясцовасці, праз якую Ілія сапраўды да нядаўняга часу цекла ў сваім верхнім цячэнні (цяпер меліяравана).

Корань Īl- (Іл-) пашыраны балцкім гідранімічным пашыральнікам -ij-, як у балцкіх рачных назвах тыпу Vilkijà, Juodijà, *Sarija (> Сар’я), Сінія. У сучаснай літоўскай мове ў гэтага пашыральніка, раней шматфункцыйнага, захавалася функцыя ўтвараць зборныя назоўнікі (vyras «муж; мужчына» — vyrijà «мужчыны; мужы, мужжо»)^[3]. Блізкі яму пашыральнік -ej- у водных назвах тыпу Мярэя, Асвея.

Нягледзячы на гукавое падабенства, карані ў назве Ілія і ў назве ракі Вілія, у якую Ілія ўцякае, розныя.

Значэнне назвы Ілія можна перадаць як "Балацінная (рака)".

Водапісанне

Даўжыня 62 км. Плошча вадазбору 1220 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 8,8 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 1,8 ‰.

Асноўныя прытокі: Бачылаўка, Дроздка, Талва (справа), Каменка, Сліжанка, Мышкоўка, Выпрата, Баброўка, Жучок, Шчарка, Рыбчанка (злева); Прымае сцёк з меліярацыйных каналаў.

Ілія ў Ясьманаўцах (паўднёвы заліў вадасховішча

Пачынаецца за 2 км на захад ад вёскі Міхалкавічы ў межах Мінскага ўзвышша, упадае ў паўднёвы заліў Вілейскага вадасховішча. Замярзае ў сярэдзіне снежня, крыгалом у канцы сакавіка. У ніжнім цячэнні ракі размяшчаецца зона адпачынку Вілейка. Даліна невыразная, яе шырыня 2—3 км. Пойма забалочаная, нізкая, шырыня 0,3—0,5 км. Рэчышча ад вытоку на працягу 25 км каналізаванае, ніжэй звілістае. Шырыня яго ў межань у вярхоўі 5—10 м, ніжэй да 20 м.

У Іліі вядуцца: шчупак, акунь, плотка, лешч, лінь, карась, верхаводка, гусцяра; каштоўныя — мянтуз.^[4]

Зноскі

1. В. Н. Топоров. Прусский язык. I-K. Москва, 1980. С. 38-39.
2. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 129.
3. P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T.1. Vilnius, 1996. С. 80-83.
4. Рыбалка в Беларуси — Форум Большого Рыболовного Интернет Клуба

Літаратура

• Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
• Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
• Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ілія
• Общая характеристика речной сети Минской области (в разрезе районов) // Справочник « Водные объекты Республики Беларусь» Архівавана 20 кастрычніка 2016. (руск.)