Ідрыс Дэбі

Ідрыс Дэбі Ітно (фр.: Idriss Déby Itno; 26 студзеня 1952, Фада, Чад — 20 красавіка 2021) — чадскі дзяржаўны, палітычны і ваенны дзеяч, старшыня Патрыятычнага руху выратавання (2-4 снежня 1990), Прэзідэнт Чада (1990—2021).

Ідрыс Дэбі
араб. إدريس ديبي إتنو‎‎‎
старшыня Афрыканскага саюза[d] 30 студзеня 2016 — 30 студзеня 2017
Папярэднік	Роберт Мугабэ
Пераемнік	Альфа Кандэ
7-ы Прэзідэнт Чада[d] 2 снежня 1990 — 20 красавіка 2021
Папярэднік	Hissène Habré[d]
Пераемнік	Махамат Дэбі Ітна
Нараджэнне	18 чэрвеня 1952(1952-06-18) Фада[d], French Chad[d], Французская Экватарыяльная Афрыка
Смерць	20 красавіка 2021(2021-04-20)[1][2] (68 гадоў) Нджамена, Чад
Месца пахавання	Amdjarass[d]
Жонка	Хінда Дэбі Ітна[d]
Дзеці	Брахім Дэбі[d] і Махамат Дэбі Ітна
Веравызнанне	іслам
Партыя	Патрыятычны рух выратавання[d]
Адукацыя	Лётны інстытут Амоі дэ Гранжа[d]
Аўтограф
Род войскаў	Chadian ground forces[d]
Званне	фельдмаршал[3]
Бітвы	Battle of N'Djamena[d] Chad-Sudan Conflict[d] Наступленне на поўначы Чада
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Дэбі.

Біяграфія

Нарадзіўся 26 студзеня 1952 года ў Фада на паўночным усходзе Чада. Дэбі паступіў на ваенную службу. У 1976 годзе ён прайшоў навучанне ў Францыі і атрымаў дыплом лётчыка, а ў 1978 годзе вярнуўся ў Чад, дзе ішла грамадзянская вайна. Пазней ён далучыўся да паўстанцкай групоўкі «Узброеныя сілы поўначы» пад кіраўніцтвам Хісена Хабрэ. У 1982 годзе ён дапамог Хісену Хабрэ звергнуць прэзідэнта Гукуні Уэдэя.

У красавіку 1989 года Дэбі быў абвінавачаны ў змове з мэтай звяржэння ўрада Хабрэ, пасля чаго ён збег у Лівію, а затым у Судан, дзе ў красавіку 1990 года стварыў Патрыятычны рух выратавання. Пасля перагрупоўкі Дэбі са сваімі прыхільнікамі пачалі арганізоўваць напады на войскі Хабрэ са сваёй базы ў суданскай правінцыі Дарфур. 30 лістапада 1990 года, пасля захопу войскамі Дэбі горада Абешэ, Хабрэ і яго асяроддзе пакінулі сталіцу і 1 снежня атрады пад камандаваннем Ідрыса Дэбі занялі Нджамену (гл. Дзяржаўны пераварот у Чадзе 1990 года)

Ідрыс Дэбі кіраваў кіраваў краінай з 1990 года, прыйшоўшы да ўлады ў выніку ўзброенага перавароту. У 1991 годзе быў абраны прэзідэнтам Чада і з тых часоў пераабіраўся на гэтую пасаду на кожных прэзідэнцкіх выбарах. У 2020 годзе Дэбі атрымаў званне маршала^[4].

Чарговыя выбары прайшлі ў Чадзе 11 красавіка 2021 года. Вынікі паказалі, што Ідрыс Дэбі перамог, набраўшы 79% галасоў. Ён тым часам выправіўся на поўнач краіны наведаць вайскоўцаў, якія змагаюцца з паўстанцамі. Памёр ад баявых раненняў 20 красавіка 2021 года^[5].

Зноскі

1. تشاد تعلن مقتل رئيسها إدريس ديبي الذي فاز أمس بولاية رئاسية سادسة — RT Arabic, 2021. Праверана 20 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2988616'></a>
2. Chad President Idriss Deby dies on frontlines, army spokesman says — Рэйтэрс, 2021. Праверана 20 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q130879'></a>
3. Chad Turns 60 as President Déby Becomes Field Marshal — Africanews, 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17434169'></a>
4. nn.by
5. tass.ru