Іван Альгімонтавіч Гальшанскі

Iван Альгімонтавіч Гальшанскі, у хрышчэнні Пётр (зг. з 1379 — 1401) — вялікалітоўскі арыстакрат, найбліжэйшы радца вялікага князя літоўскага Вітаўта^[1]. Фактычны пачынальнік роду князёў Гальшанскіх.

Iван Альгімонтавіч Гальшанскі
«Гіпацэнтаўр»
намеснік кіеўскі 1397 — 1401
Папярэднік	Скіргайла
Пераемнік	Іван Барысавіч
Нараджэнне	невядома
Смерць	1401(1401)
Род	Гальшанскія
Бацька	Альгімонт Гальшанскі
Жонка	Агрыпіна Святаславаўна
Дзеці	гл. тэкст
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Сын князя Альгімонта з Гальшан. Актыўны прыхільнік Вітаўта^[1] ў час яго барацьбы за велікакняжацкую ўладу, двойчы суправаджаў яго ў эміграцыю ў Прусію. Першы раз гэта адбылося ў 1382 годзе, калі Вітаўт уцёк з вязніцы Ягайлы, за што апошні канфіскаваў землі Івана. Тым не менш, некалькімі гадамі пазней Іван падарыў Ягайлу залаты пояс і атрымаў свае дамены наўзамен. Другі раз Іван суправаджаў Вітаўта ў выгнанні ў 1390 годзе падчас літоўскай грамадзянскай вайны 1389—1392 гадоў.

У 1390 годзе ўзначальваў пасольства, што адвозіла ў Маскву дачку Вітаўта Соф’ю, нявесту вялікага князя маскоўскага Васіля Дзмітрыевіча^[1]. Набыццё такога саюзніка для Вітаўта на ўсходзе прымусіла Ягайлу пайсці на перамовы і падпісаць у 1392 годзе Востраўскае пагадненне.

3 1392 года адзін з набліжаных Вітаўта, уваходзіў у велікакняжацкую раду. 3 1396 — намеснік у Кіеве^[1]. Атрымаў ад Вітаўта вялікія воласці Глуск і Парэчча на Пцічы, Дубровіцкае княства на Гарыні (цяпер Украіна).

Будучы каталіком, заснаваў кіеўскую дыяцэзію  (польск.) лацінскага абраду^[2].

Пра высокае становішча Івана Гальшанскага ў Вялікім Княстве Літоўскім сведчыць яго месца сярод сведкаў Салінскага дагавора 1398 года і Віленска-Радамскай уніі^[1].

Апошні раз згадваецца ў 1402 годзе, лічыцца, што памёр у тым жа годзе.

Сям’я

Быў жанаты з Агрыпінай (1350/2-?), дачкой смаленскага князя Святаслава Іванавіча і сястрой Ганны, жонкі вялікага князя Вітаўта^[3].

Дзеці:

• Аляксандр Нялюб (каля 1364/6 — пасля 1406)^[3];
• Барыс (каля 1368—1399)^[3];
• Сямён Люты (каля 1370—1433) — намеснік у Ноўгарадзе Вялікім^[2] у 1422 годзе;
• Міхаіл (каля 1372—1433) — намеснік кіеўскі^[2];
• Андрэй (каля 1374 — ?);
• Юліянія (1375—1448), у шлюбе 1) з князем карачаўскім Iванам Мсціславічам Хоцетам, 2) з 1418 з вялікім князем літоўскім Вітаўтам^[3];
• Ганна, паводле адной версій была ў шлюбе з мазавецкім князем Баляславам III^[3], але імаверным лічыцца, што Баляслаў быў жанаты з Ганнай Фёдараўнай  (руск.), дачкой князя Фёдара Альгердавіча  (руск.) і ўнучкай вялікага князя Альгерда.

Заўвагі

Зноскі

1. Гольшанские // Иван // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 157. — 737 с.
2. Tęgowski J.  (польск.) Przodkowie Zofii Holszańskiej, czwartej żony Władysława Jagiełły // Genealogia. Studia i materiały historyczne. 8, 1996. S. 27-45.
3. Князья Гольшанские (Ольшанские) (нявызн.). Генеалогия русской знати. Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2012. Праверана 4 студзеня 2010.

Літаратура

• Wolff, J. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku. — Warszawa, 1895. — S. 94-115.
• Tęgowski J.  (польск.). Przodkowie Zofii Holszańskiej, czwartej żony Władysława Jagiełły // Genealogia. Studia i materiały historyczne. 8, 1996. — S. 27-45.
• Jonynas, Ignas (1933). «Alšėniškiai». En Vaclovas Biržiška. Lietuviškoji enciklopedija I. Kaunas: Spaudos Fondas. pp. 347-359.
• Lietuvos valdovai (XIII—XVIII a.): enciklopedinis žinynas. Vytautas Spečiūnas (compiler). Vilna: Moklso ir enciklopedijų leidybos institutas. 2004. p. 78. ISBN 5-420-01535-8.
• Edvardas Gudavičius. Jonas Alšėniškis. Visuotinė lietuvių enciklopedija^?!, T. I (A-Ar). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2001. 629 psl.
• Stefan M. Kuczyński. Holszański Iwan Olgimuntowic… h. Hippocentaurus (zm. 1401) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1961. — Tom IX/4, zeszyt 43. — S. 587—588.
• Polechow S., Butyrski M. Pieczęć kniazia Iwana Olgimuntowicza Holszańskiego // Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. — Białystok, 2018. — S. 441—461.