Смалёўка

Смалёўка^[3], Ляскаўка^[4] (Silene) — род кветкавых раслін сямейства Гваздзіковыя (Caryophyllaceae). Тыпавы від роду — Silene gallica L.

Смалёўка
Смалёўка ляскаўка (Silene vulgaris) Агульны выгляд квітнеючай расліны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Гваздзікакветныя Сямейства:  Гваздзіковыя Падсямейства:  Caryophylloideae Трыба:  Sileneae Род:  Смалёўка
Міжнародная навуковая назва
Silene L., 1753, Sp. Pl.:416 nom. cons.
Сінонімы
Behen Moench Charesia E.A.Busch Coronaria Guett. Gastrocalyx Schischk. Gastrolychnis (Fenzl) Rchb. Melandrium Röhl. Melandryum Rchb. Oberna Adans., 1763 Otites Adans., 1763 Schischkiniella Steenis Viscaria Bernh.
Тыпавы від
Silene gallica L.
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   20040 NCBI   3573 EOL   37656 GRIN   g:11156 IPNI   6460-1

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Смалёўка (значэнні).

Батанічнае апісанне

Аднагадовыя, двухгадовыя і шматгадовыя травяністыя расліны, зрэдку паўкусты. Сцябло пераважна прамастойнае, вышынёй 20—80^[3] см. Лісце простае, суцэльнае, супраціўнае. Кветкі белага, жаўтаватага, чырвонага, пурпуровага колеру, у рыхлай гронцы. Плод — каробачка.

Распаўсюджванне

Род налічвае больш за 400 відаў у паўночных і ўмераных абласцях Паўночнага паўшар’я, у асноўным у Міжземнамор’і^[5].

На тэрыторыі Беларусі род прадстаўлены 11 відамі^[6], на тэрыторыі Расіі — прыкладна ста пяццюдзесяццю відамі, з іх у Заходняй Сібіры сустракаецца 22 віды і 15 — на Алтаі.

Многія аднагадовыя віды, напрыклад, смалёўка вільчатая (Silene dichotoma), засмечваюць пасевы, растуць на пустках і т. п. Шматгадовыя віды звычайна насяляюць на камяністых і пясчаных месцах, нярэдка ўтвараючы дзярніны. Смалёўка ляскаўка (Silene vulgaris), сустракаецца па сухіх лугах і схілах, у зарасніках хмызнякоў, на высечках, часам як пустазелле. смалёўка панікаючая (Silene nutans) расце ў светлых лясах, гаях, па лясных схілах. Silene acaulis — арктаальпійская падушкападобная расліна^[7]. Карані светніка звычайнага (Silene chalcedonica) раней ужываліся замест мыла, адсюль яе іншыя назвы — татарскае мыла, панская фанабэрыя, cмалянка двухдомная (Silene dioica), народная назва шчаўкушкі, шчалкушкі, расце па хмызняках і ярах, cмалянка белая (Silene latifolia), народныя назвы панчошнік, светнік, трапляецца часта ў пасевах, каля жылля.

Гаспадарчае значэнне

Лекавыя, меданосныя, фарбавальныя і дэкаратыўныя расліны. Некаторыя віды — пустазелле.

Віды

Асноўны артыкул: Віды роду Смалёўка

Паводле базы даных The Plant List, род уключае 487 відаў^[8]:

• Silene acaulis (L.) Jacq.
• Silene armeria L. — Смалёўка армерыяпадобная
• Silene borysthenica (Gruner) Walters
• Silene campanulata S.Watson
• Silene cashmeriana (Royle ex Benth.) Majumdar
• Silene coeli-rosa (L.) Godr.
• Silene compacta Fisch.
• Silene conoidea L.
• Silene cretica L.
• Silene dichotoma Ehrh. — Смалёўка вільчатая, ці Ласкаўка
• Silene dioica (L.) Clairv.
• Silene douglasii Hook.
• Silene drummondii Hook.
• Silene flos-cuculi (L.) Greuter & Burdet
• Silene gallica L.
• Silene gigantea (L.) L.
• Silene jenisseensis Willd.
• Silene laciniata Cav.
• Silene latifolia Poir.
• Silene menziesii Hook.
• Silene noctiflora L.
• Silene patagonica (Speg.) Bocquet — Смалёўка начная
• Silene pendula L.
• Silene repens Patrin
• Silene rupestris L.
• Silene sibirica (L.) Pers.
• Silene songarica (Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.) Bocquet
• Silene stenophylla Ledeb.
• Silene uniflora Roth
• Silene vulgaris (Moench) Garcke — Смалёўка ляскаўка, ці Ласкавіца, ці Лускаўка, ці Калетнік, ці Ландыш белы, ці Луснец, ці Званец, ці Звончык, ці Заячча капуста, ці Заеччы мак

• 
  Silene dioica
• 
  Silene dioica × Silene latifolia
• 
  Silene uniflora

Гл. таксама

• Silene bhutanica

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
4. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 122. — 160 с. — 2 350 экз.
5. Смолёвка (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
6. База Растения Беларуси
7. СМОЛКА ў Біялагічным энцыклапедычным слоўніку (Праверана 9 лістапада 2011)
8. Silene (англ.). The Plant List. Version 1.1. (1 верасня 2013). Праверана 17 верасня 2016.

Літаратура

• Скуратовіч А. М. Смалёўка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 45. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Silene L. — Смолевка // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 68—69, 75—76. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.
• Лекарственные растения и и их применение. Изд. 5-5, перераб. и доп. — Мн.: Наука и техника, 1974. — 592 с. с ил. (АН БССР. Ин-т эксперим. ботаники им. В. Ф. Купревича) (руск.)

Спасылкі

• Смолёвка: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)