Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae, таксама вядомы як Clenodia, Klejnoty Długosza, Stemmata Polonica або Stemmata Polonica — найстарэйшае вядомае апісанне польскіх гербаў, напісанае Янам Длугашам.
| Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae Інш. назвы: Clenodia, Klejnoty Długosza, Stemmata Polonica | |
|---|---|
 | |
| Аўтары | Ян Длугаш |
| Жанр | Геральдыка |
| Мова арыгінала | Лацінская мова |
| Арыгінал выдадзены | 1464 - 1480 |
| Электронная версія | |
Твор быў напісаны Янам Длугашам у 1464—1480 гг. Праца згадваецца Мацеем Мехавітам у хроніцы Chronica Polonorum 1521 г. («Item scripsit familias, arma et clinodia nobilitatis Polonorum, cum origine et causa eorum»).
На гэтую працу таксама спасылаўся польскі гісторык і геральдыст XVI ст. Барталамей Папроцкі, якому належала яе копія, у сваіх гербарыях «Гняздо цнотаў» (1578) і « Гербы польскіх рыцараў» (1584). Пазней рукапіс прыйшоў у нябыт і доўгі час лічыўся страчаным. Яе знайшоў медыявіст Адам Кладзінскі, які ў 1843 г. заўважыў яе ў адным з рукапісаў канца XV ст., у бібліятэцы Асалінскіх у Львове. Інфармацыя аб яго знаходцы была апублікаваная ў выданні Асалінскай бібліятэцы з таго ж года.
Упершыню фрагмент рукапісу Яна Длугаша апублікаваў Юзэф Мучкоўскі ў 1851 годзе ў працы пад назвай «Весткі пра рукапісы гісторыі Длугаша». Фрагменты паходзяць з двух знойдзеных асобнікаў: з кодэкса Бібліятэкі Асалінскай і з другога кодэкса XVI ст., знойдзенага біскупам Людвікам Лэнтоўскім.
Яшчэ два кодэксы знойдзены графам Аляксандрам Пшэздзецкім: адзін у бібліятэцы Кіджы ў Рыме пачатку 16 стагоддзя, другі ў Парыжы ў бібліятэцы Арсенала, які ён апісаў як: «рукапіс 16 стагоддзя, напісаны на паперы і упрыгожаны маляванымі гербамі дзяржаў, зямель, шляхты і біскупаў пад назвай Stemmata Poloniae, тэкст відавочна запазычаны ў Кленадыя Длугаша, але са значнымі варыяцыямі»[1].
Яшчэ адзін рукапіс быў знойдзены графам Тытусам Дзялынскім у Карніцкай бібліятэцы. Першае, больш разгорнутае апісанне гэтай знаходкі даў Антоній Зыгмунт Гельцэль у першай частцы сваёй працы «Старадаўнія помнікі польскага права».
Працы захоўвалася ў некалькіх варыянтах і копіях, якія адрозніваюцца адзін ад аднаго. Магчыма, была поўная арыгінальная версія з большым зместам. Такую выснову зрабіў Зыгмунт Целіхоўскі, які параўнаў тэкст захаваных копій з творамі Барташа Папроцкага, які часта цытуе Длугаша. На аснове гэтага аналізу ён зрабіў выснову, што Папроцкі выкарыстаў больш разгорнуты варыянт твора. Ёсць некалькі асобнікаў Clenodia, у т.л. кодэкс Лёнтоўскага, кодэкс Бібліятэкі Асалінскіх і кодэкс Корніка, які лічыцца самым старажытным. Адрозненні ёсць як у апісанні, так і ў колькасці апісаных гербаў. Менш за ўсё гербаў пазначана ў кодэксе Асалінеума, у кодэксе Корніка — 71, у кодэксе Лёнтоўскага — 111. Юзэф Мучкоўскі, параўноўваючы вядомыя варыянты рукапісу Длугаша з фрагментамі, прыведзенымі Барташам Папроцкім, падлічыў агульную колькасць 116 найстарэйшых польскіх шляхецкіх гербоўнікаў.
У ХІХ стагоддзі гісторыкі прызналі Яна Длугаша аўтарам. У ХХ стагоддзі Марк Цэтвіньскі паставіў пад сумнеў яе аўтарства і высунуў тэорыю, што арыгінал твора не захаваўся да нашых дзён, а ўсе захаваныя рукапісы — толькі копіі. Рукапіс, знойдзены ў Курніку, лічыўся самым раннім[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
