Укмярге

Укмярге^[2] (літ.: Ukmergė, беларуская назва — Вількамір) — горад у цэнтральнай Літве, з’яўляецца адміністрацыйным цэнтрам Укмяргскага раёна Вільнюскага павета.

Горад Укмярге літ.: Ukmergė Герб Сцяг Краіна  Літва Павет Вільнюскі Раён Укмяргскі Каардынаты 55°15′00″ пн. ш. 24°46′00″ у. д.HGЯO Першая згадка 1225 Ранейшыя назвы Вількамір Плошча 20,45 км² Вышыня цэнтра 64 м Насельніцтва ▲21 048 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы LT-20001 Афіцыйны сайт ukmerge.lt (літ.) ukmerge.lt/go.php… (англ.) Укмярге на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія

Размешчаны за 60 км на паўночны захад ад Вільнюса. Колькасць насельніцтва каля 29 тыс. чалавек. Праз горад цячэ рака Швянтойі (прыток Віліі).

Гісторыя

Укмярге з’яўляецца адным з самых старажытных гарадоў Літвы. Звесткі аб гарадскім замку датуюцца 1225 годам, але археалагічныя даследаванні датуюць першыя паселішчы X стагоддзем.

У XIII стагоддзі горад быў захоплены крыжакамі, але ў 1391 годзе замак быў узяты Вітаўтам. 1 верасня 1435 года тут адбылася буйная бітва, паміж войскам Жыгімонта Кейстутавіча і войскам Свідрыгайлы, якая скончылася паражэннем Свідрыгайлы. Вількамір руйнаваўся крыжакамі ў 1333, 1365, 1378, 1386 і ў 1391 гадах. Крыжацкія набегі скончыліся толькі пасля Грунвальдскай бітвы.

У XV стагоддзі тут была пабудаваная сядзіба княжацкага старосты. З 1566 года Вількамір стаў цэнтрам староства. Замак быў зруйнаваны пад час войнаў са Швецыяй. У 1792 годзе Вількамір атрымаў гарадскія правы і герб ад караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

У 1795 годзе горад трапіў у склад Расійскай імперыі, увайшоўшы ў склад Віленскай губерні. У 1812 годзе ў наваколлі Вількаміра адбылася бітва паміж рускім і французскім войскамі. Пад час паўстання 1830 года горад быў узяты войскам паўстанцаў на некалькі месяцаў. У 1843 годзе горад увайшоў у склад Ковенскай губерні. Жыхары горада актыўна ўдзельнічалі ў паўстанні 1863—1864 гадоў.

У 1918 годзе горад увайшоў у склад Літвы, але ў 1919 годзе ён быў заняты Чырвонай Арміяй. У 1920 годзе горад спрабавалі заняць польскія войскі, але пасля некалькіх сутычак, была заключаная дамова, якая ўсталявала мяжу паміж краінамі.

Пасля таго, як Літва ўвайшла ў склад СССР Укмярге трапіў у памежную зону, якая была акупаваная нямецкімі войскамі 22 чэрвеня 1941 года. Падчас нямецкай акупацыі ў горадзе, з дапамогай літоўскай паліцыі, былі забітыя 10 000 чалавек яўрэйскага насельніцтва горада. У 1944 годзе горад быў значна зруйнаваны ў выніку савецкіх і нямецкіх бамбардзіровак.

З 1991 года ў складзе Літоўскай Рэспублікі.

Насельніцтва

Год Колькасць 1825 4 143 1837 5 275 1856 6 230 1860 7 309 1863 7 480 1889 16 559 1897 13 532 [3] 1913 16 300 1923 10 604 [3] 1959 14 880 [3] 1970 21 663 [3] Год Колькасць 1979 26 996 [3] 1989 30 649 [3] 2001 28 753 [1] 2001 28 759 [3] 2002 28 380 [1] 2003 28 120 [1] 2004 27 732 [1] 2005 28 006 [3] 2005 27 316 [1] 2006 27 896 [3] 2006 26 768 [1] Год Колькасць 2007 27 738 [3] 2007 26 434 [1] 2008 27 603 [3] 2008 26 108 [1] 2009 27 323 [3] 2009 25 726 [1] 2010 26 974 2010 25 141 [1] 2011 23 878 [3] 2011 24 001 [1] 2012 23 398 [3][1] Год Колькасць 2013 22 904 [3][1] 2014 22 510 [3][1] 2015 22 244 [3][1] 2016 21 819 [3][1] 2017 21 132 [4] 2018 20 570 [5] 2019 20 396 [6] 2020 20 154 [6] 2021 21 258 [1] 2022 20 915 [6] 2023 21 048 [1]

Гарады-пабрацімы

•  Гміна Тарнова Падгурнэ, Польшча
•  Калонья-аль-Серыа^[d], Італія
•  Камянец-Падольскі, Украіна^[7]
•  Лівані, Латвія
•  Сельвесбарг, Швецыя

Вядомыя асобы

• Андрус Пулокас (нар. 1971) — літоўскі дыпламат
• Эвалдас Ігнатавічус (нар. 1967) — літоўскі дыпламат

Зноскі

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
2. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»
3. http://pop-stat.mashke.org/lithuania-cities.htm
4. https://osp-rs.stat.gov.lt/rest_xml/data/S3R167_M3010210/?startPeriod=2017&endPeriod=2017 — State Data Agency of Lithuania. Праверана 18 лютага 2018.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
5. https://osp-rs.stat.gov.lt/rest_xml/data/S3R167_M3010210/?startPeriod=2018&endPeriod=2018 — State Data Agency of Lithuania. Праверана 2 чэрвеня 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
6. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 19 чэрвеня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462'></a>
7. https://kam-pod.gov.ua/nashe-misto/mista-partneri

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Укмярге