Севастопаль

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Севастопаль (значэнні).

Севасто́паль (укр. і руск.: Севастополь) — горад на Крымскім паўвостраве^[5], на беразе Чорнага мора. Ва Украіне мае спецыяльны адміністрацыйны статус. У Расii мае статус аднаго з 3-х гарадоў федэральнага значэння (нароўні з Масквой i Санкт-Пецярбургам)^[6].

Севастопаль укр.: Севастополь руск.: Севастополь крымскатат.: Акъяр Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Украіна Каардынаты 44°36′18″ пн. ш. 33°31′21″ у. д.HGЯO Унутранае дзяленне 4 раёны Кіраўнік Міхаіл Уладзіміравіч Разважаеў[d] Заснаваны 1783 Ранейшыя назвы Ахтыяр (1783-1784, 1797-1826) Плошча 863,6 км² Вышыня цэнтра 15 м[1] Водныя аб’екты Чорнае мора Насельніцтва ▼485 386 чал. (2022)[2] Нацыянальны склад рускія — 81 % украінцы — 14,2 % крымскія татары — 0,75 % Канфесійны склад праваслаўе Часавы пояс UTC+03:00[3] і UTC+2 Тэлефонны код 0692 Паштовыя індэксы 99000–99699 Аўтамабільны код 92[4] і СН Афіцыйны сайт sevastopol.gov.ru (руск.) Севастопаль на карце Украіны

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Порт, ваенна-марская база.

Гісторыя

У старажытнасці тут знаходзіўся антычны горад Херсанес Таўрычаскі.

Сучасны горад Севастопаль быў заснаваны ў 1783 годзе, пасля далучэння Крыма да Расіі, як база рускай чарнаморскай эскадры. Спачатку называўся Ахціяр (белы ўцёс), з 1784 — Севастопаль (з грэч. — велічны горад). З 1802 уваходзіў у Таўрычаскую губерню. У 1804 аб’яўлены галоўным ваенным портам Чорнага мора. Праславіўся ў час Крымскай вайны (Севастопальская абарона, 1854—1855). З 1875 злучаны чыгункай з Сімферопалем. У канцы XIX ст. буйны прамысловы цэнтр. У Рэвалюцыю 1905—1907 гадоў тут адбылося Севастопальскае паўстанне (1905).

З 1917 у складзе Таўрычаскай савецкай рэспублікі, акупіраваны англійскімі, французскімі і грэчаскімі войскамі. У 1920 вызвалены Чырвонай Арміяй. З 1921 горад у Крымскай аўтаномнай савецкай сацыялістычнай рэспубліцы РСФСР. У Вялікую Айчынную вайну адбылася гераічная Севастопальская абарона (1941—42). Вызвалены ў выніку Крымскай аперацыі (1944).

З 1954 года ў складзе Крымскай вобласці Украіны. У лютым—сакавіку 2014 года, пасля адхілення ад улады ва Украіне Віктара Януковіча, Севастопаль стаў адным з цэнтраў падзей, якія прывялі да фактычнага далучэння Крыма да Расіі.

30 кастрычніка 2022 года здзейснена атака з выкарыстаннем беспілотных апаратаў на караблі Чаарнаморскага флоту Расіі на рэйдах Севастопаля^[7]. 13 верасня 2023 года нанесены ракетны ўдар па суднарамонтным заводзе імя Арджанікідзэ^[8], 22 верасня атакаваны штаб Чаарнаморскага флоту Расіі^[9].

Насельніцтва

Насельніцтва складае 379.200 чал. (2007 г.).

Нацыянальны склад насельніцтва, % (паводле перапісаў):

Народы	2001 г.	1989 г.
Рускія	71,6	74,4
Украінцы	22,4	20,7
Беларусы	1,6	1,9
Татары	0,7	0,3
Крымскія татары	0,5	0,1
Армяне	0,3	0,1
Яўрэі	0,3	0,7

Помнікі

• Касцёл Святога Клімента
• Помнік Адміралу Карнілаву

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Севастопаля

• Аркадзь Цімафеевіч Аверчанка
• Анастасія Бабурава
• Валянцін Мікалаевіч Макараў (1919—1972) — лётчык, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза (1943)^[10]
• Аляксандр Патупа
• Рыгор Якаўлевіч Ліберзон (1903—1966) — урач-неўролаг. Доктар медыцынскіх навук (1941), прафесар.

Зноскі

1. https://it-ch.topographic-map.com/map-tl5cdn/Sebastopoli/?zoom=19&center=44.61512%2C33.5251&popup=44.61521%2C33.52534
2. https://www.citypopulation.de/en/ukraine/cities/
3. Федеральный закон от 21.07.2014 № 248-ФЗ "О внесении изменений в Федеральный закон "Об исчислении времени"
4. Гридасова М. В Севастополе начали выдавать автомобильные номера с кодом 92 // Севастопольская газета — 2014.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q57312458'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q57312468'></a>
5. Гэты аб’ект размешчаны на тэрыторыі паўвострава Крым і кантралюецца Расіяй. Міжнародная супольнасць не прызнае ўключэнне Крыма ў склад Расіі і лічыць яго анексіяй часткі тэрыторыі Украіны (гл. Рэзалюцыю 68/262 Генеральнай Асамблеі ААН).
6. Канстытуцыя Расійскай Федэрацыі, артыкул 65 (на рускай мове)
7. tass.ru
8. tass.ru
9. tass.ru
10. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9). — С. 529.

Літаратура

• Севастопаль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 287. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• Севастопаль Архівавана 12 чэрвеня 2009. — даведнік, фотагалерэя на партале Украіны (руск.)
• Партал Гасцям Севастопаля Архівавана 23 снежня 2010. — (руск.)