Руска-турэцкая вайна (1877—1878)

Руска-турэцкая вайна 1877—1878 гадоў (турэцкая назва: 93 Harbi, 93 вайна) — вайна паміж Расійскай імперыяй і саюзнымі ёй балканскімі дзяржавамі з аднаго боку, і Асманскай імперыяй — з іншага. Была выклікана ўздымам нацыянальнай самасвядомасці на Балканах. Жорсткасць, з якой было задушана Красавіцкае паўстанне ў Балгарыі, выклікала спагаду да становішча хрысціян Асманскай імперыі ў Еўропе і асабліва ў Расіі. Спробы мірнымі сродкамі палепшыць становішча хрысціян былі сарваны зацятым нежаданнем турак ісці на саступкі Еўропе, і ў красавіку 1877 года Расія абвясціла Турцыі вайну.

Руска-турэцкая вайна 1877—1878
Мікалай Дзмітрыеў-Арэнбургскі. «Захоп Грывіцкага рэдута пад Плеўнай» (1885)
Дата	12 (24) красавіка 1877 — 19 лютага (3 сакавіка) 1878
Месца	Балканы, Каўказ
Вынік	Перамога Расійскай імперыі
Змены	Непасрэдныя: незалежнасць Румыніі і Чарнагорыі, аўтаномія Босніі і Герцагавіны, аўтаномія і пашырэнне Балгарыі да Эгейскага мора за кошт Усходняй Румеліі і Македоніі, далучэнне да Расіі Карскай вобласці і дэльты Дуная, далучэнне да Румыніі Сілістры (гл.: Сан-Стэфанскі мір)
Праціўнікі
Расійская імперыя Аб'яднанае княства Валахіі і Малдовы Балгарскае апалчэнне Княства Сербія Княства Чарнагорыя  Асманская імперыя Абхазскія паўстанцы Чачэнска-дагестанскія паўстанцы
Камандуючыя
Аляксандр II Мікалай Мікалаевіч Старэйшы Міхаіл Мікалаевіч Міхаіл Скобелеў Фёдар Радзецкі Мікалай Святаполк-Мірскі Іосіф Гурко Караль I Мікалай Сталетаў Нікола I Петравіч Абдул-Хамід II Нуры-Газі Асман-паша Абдул-Керым-Надзір-паша Сулейман-паша Вейсел паша Ахмед Ейуб-паша Алібек-Хаджы Гаджы-Магамед
Сілы бакоў
Расія: 737 355 салдат, 500 гармат[1] Румынія: 60 тыс. салдат, 190 гармат Балгарыя: 40 тыс. Сербія: 81,5 тыс. Чарнагорыя: 25 тыс.
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Падчас баявых дзеянняў рускай арміі атрымалася, выкарыстоўваючы пасіўнасць турак, правесці паспяховае фарсіраванне Дуная, захапіць Шыпкінскі перавал і, пасля пяцімесяцовай аблогі, прымусіць лепшую турэцкую армію Асман-пашы да капітуляцыі ў Плеўне. Наступны рэйд праз Балканы, падчас якога руская армія разбіла апошнія турэцкія часці, што засланялі дарогу на Канстанцінопаль, прывёў да выхаду Асманскай імперыі з вайны. На Берлінскім кангрэсе, які адбыўся ўлетку 1878 года, быў падпісаны Берлінскі трактат, што зафіксаваў вяртанне Расіі паўднёвай часткі Бесарабіі і далучэнне Карса, Ардагана і Батума. Аднаўлялася дзяржаўнасць Балгарыі (заваявана Асманскай імперыяй у 1396 годзе) як васальнае Княства Балгарыя; павялічваліся тэрыторыі Сербіі, Чарнагорыі і Румыніі, а турэцкая Боснія і Герцагавіна акупавалася Аўстра-Венгрыяй.

Зноскі

1. Паказана колькасць салдатаў, якія прынялі ўдзел у баявых дзеяннях. Усяго на 1 студзеня 1877 года лікавы склад рускай рэгулярнай арміі дасягаў 1 005 828 чалавек.

Літаратура

• Генов Ц. Русско-турецкая война 1877—1878 гг. и подвиг освободителей — София: София Пресс, 1979
• Мерников А. Г., Спектор А. А. Всемирная история войн. — Минск: 2005.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Руска-турэцкая вайна (1877—1878)
• Руска-турэцкая вайна (1877—1878) Партал «Расійская імперыя»
• Руско-турската освободителна война (1877—1878) Архівавана 6 сакавіка 2010. (балг.)