From Wikipedia, the free encyclopedia
Чаротавая рапуха (Epidalea calamita) — земнаводнае роду Epidalea сямейства сапраўдных рапух (Bufonidae).
| Рапуха чаротавая | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Epidalea calamita Laurenti, 1768 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сінонімы | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ахоўны статус | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Даўжыня цела 4-6 см, часам да 8 см, маса 6-22 г. Афарбоўка верхняга боку цела шэравата-аліўкавая, бураватая або пясочнага колеру, з цёмнымі або зялёнымі плямамі. Уздоўж галавы і спіны праходзіць светлая вузкая палоска, што з’яўляецца найбольш характэрнай прыкметай віду. Ніжні бок цела брудна-белы з дробнымі плямінкамі.
Скура пакрыта грудкамі, але без шыпікаў. Сачленаўныя грудкі на пальцах падвойныя. Маецца падоўжная зморшчына на прадплюсне. Самцы з добра развітым гарлавым рэзанатарам.
Канечнасці адносна кароткія. У адрозненне ад іншых рапух, чаротная не поўзае, не скача, а даволі хутка бегае.
Храмасомны набор рапух гэтага віду прадстаўлены 22 храмасомамі (2n=22, NF=44). Далейшае вывучэнне асаблівасцяў будовы карыятыпу ўкраінскіх папуляцый перспектыўнае ў плане вывучэння геаграфічнай (міжпапуляцыйнай) зменлівасці (напрыклад, іх параўнанне з дадзенымі папярочна-паласатай афарбоўкі храмасом чаротных рапух з Чэхіі). Памер геному ў гэтага віду з Іспаніі складае 8,2 пг. Не выключана, што Іберыйскі паўвостраў адыграў ролю прытулку ў ледніковы перыяд, і пасля заканчэння абляднення адсюль ішло рассяленне чаротных рапух на іншыя ўчасткі сушы.
Пашырана чаротная рапуха па ўсёй Заходняй Еўропе, уключаючы Брытанскія астравы і Паўднёвую Швецыю, акрамя Італіі і Балканскага паўвострава. Праз паўночна-заходнюю Украіну, Беларусь (па лініі Лепель-Бабруйск), Прыбалтыку праходзіць усходняя мяжа арэала віду. На тэрыторыі Расіі вядомая толькі ў Калінінградскай вобласці. Адзначаецца спарадычнасць, нераўнамернасць размеркавання.
Аддае перавагу нізінам. Сустракаецца пераважна на лёгкіх пясчаных глебах на сухіх праграваемых адкрытых участках, якія мяжуюць з забалочанымі землямі і вадаёмамі. Засяляе верасовыя пусткі, пясчаныя берагі вадаёмаў — азёр, рэк, вадасховішчаў, парослыя хмызняком і травяністай расліннасцю.
Сустракаецца на ўскрайку лясоў, лугоў, у месцах лесанарыхтовак пад складзенымі ў штабель стваламі дрэў, на балотах. Часта сустракаецца на сельскагаспадарчых ўгоддзях з рыхлымі глебамі, на агародах, у парках. Можа насяляць у саланаватых вадаёмах. У Пірэнэях падымаецца да 2600 метраў над узроўнем мора. Можа жыць на меліяраваных тэрыторыях.
Вынікі колькасных улікаў у сезон размнажэння і пасля яго заканчэння істотна адрозніваюцца. Так, па дадзеных улікаў на розных месцах нерасту ў красавіку — пачатку чэрвеня ў Валынскай, Ровенскай і Львоўскай абласцях колькасць чаротавых рапух складае ад 21 да 112 ас./1000 м², а пазней па заканчэнні сезона размнажэння (сярэдзіна чэрвеня — пачатак жніўня) ад 1 да 12 ас./1000 м². Па матэрыялах іншых даследаванняў колькасць на месцах нерасту можа складаць каля 20 ас./м², пасля заканчэння размнажэння — у дзесяткі разоў менш. Аднак у перыяд метамарфоз і выхаду на сушу сяголеткаў, колькасць зноў расце і можа скласці да 40 ас./м². У яшчэ больш паўночных участках арэалу (востраў Altarholmen ля заходняга ўзбярэжжа Швецыі плошчай каля 10 га) метадам пазначэння і паўторнага адлову колькасць ізаляванай папуляцыі ацэньвалася ў 1500 асобін.
Ярка выяўлена актыўнасць на змярканні, днём чаротная рапуха трапляецца толькі ў пахмурную пагоду, а звычайна хаваецца ў норах, пад камянямі, бярвеннем, закопваецца ў пясок. Аснову рацыёну складаюць наземныя насякомыя. У перыяд размнажэння практычна не харчуецца. Апалонікі сілкуюцца фітапланктонам, дэтрытам, прасцейшымі, і дробнымі ракападобнымі.
На зімоўку чаротная рапуха адыходзіць у канцы жніўня — пачатку верасня пры зніжэнні тэмпературы ніжэй за 10 °C і хаваецца ў розных наземных сховішчах або зарываецца ў глебу. Вясной з’яўляецца звычайна ў маі. Самцы маюць добра развіты рэзанатар і падаюць гучныя, рэзкія і скрыпучыя шлюбныя крыкі «эррр-эррр-эррр» або «ра-ра-ра». «Канцэрты» пачынаюцца ў першай дэкадзе мая, іх можна пачуць у цёмны час сутак. Спароўванне адбываецца толькі ў гэты час сутак, а днём яны хаваюцца на дне вадаёмаў. Для размнажэння чаротная рапуха выкарыстоўвае розныя тыпы вадаёмаў, што маюць водмелі, якія добра праграюцца.
Полавая спеласць у 3-4 гады. Адкладванне ікры з красавіка па жнівень. Самка адкладвае 3-4 тыс. ікрынак, размешчаных у два рады шнурамі даўжынёй да 1,5-1,8 м. Развіццё лічынак доўжыцца каля 50 сутак, пасля чаго маладыя асобіны пакідаюць вадаёмы і жывуць на сушы.
Працягласць жыцця — 15—16 гадоў.
Для размнажэння аддае перавагу дробным, вадаёмам са стаялай вадой, якія добра праграваюцца і часта зарослыя расліннасцю. Часам могуць адкладаць ікру ў вадаёмы з саланаватай вадой. Размножваюцца пры тэмпературы вады 16-18 °C. Перыяд размнажэння доўжыцца з III дэкады красавіка да канца ліпеня. Масавае нераставанне адбываецца ў маі — чэрвені. Днём асобіны звычайна хаваюцца пад вадой на дне вадаёма.
Шнуры з ікрой маюць таўшчыню 4,5-5 мм, пры даўжыні 1-1,6 м, максімум да 3,2 м. Яны звычайна размяшчаюцца на невялікай глыбіні 4-20 см. Дыяметр ікрынак 1-1,6 мм, яны размешчаны у 2 шэрагі. За раз самка можа адкласці ад 1250 да 5250 ікрынак.
Лічынкі дасягаюць даўжыні 7-8,5 мм. Развіццё адбываецца 42-55 сутак. Апалонікі перад метамарфозам вырастаюць да 25-28 мм.
Ахоўваецца Бернскай Канвенцыяй (дадатак II). Від занесены ў Чырвоныя кнігі Расіі, Беларусі, Латвіі, Літвы, Украіны і Эстоніі.
 |
Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам. III катэгорыя (VU) |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
