Паўднёвачэшскі край

Паўднёвачэшскі край (чэшск.: Jihočeský kraj) — адміністрацыйная адзінка Чэшскай рэспублікі, размешчаны на поўдні гістарычнай вобласці Багемія і ахоплівае таксама невялікую частку гістарычнай тэрыторыі Маравіі. На поўдні край мяжуе з Германіяй і Аўстрыяй (працягласць мяжы складае 323 км), на захадзе — з Пльзенскім краем, на поўначы — з Сярэднечэшскім краем і на ўсходзе — з Высачынскім і Паўднёвамараўскім краем. Адміністрацыйным цэнтрам і самым вялікім горадам рэгіёна з’яўляецца Чэске-Будзеёвіцы.

Паўднёвачэшскі край
Jihočeský kraj
Герб Сцяг
Краіна	Чэхія
Статус	Край
Уваходзіць у	Чэхія
Уключае	7 адміністрацыйных акруг
Адміністрацыйны цэнтр	Чэске-Будзеёвіцы
Найбуйнейшыя гарады	Чэске-Будзеёвіцы, Чэскі-Крумлаў
Дата ўтварэння	12 лістапада 2000[1]
Гетман	Martin Kuba[d]
Афіцыйная мова	чэшская
Насельніцтва (2005)	626 870 чалавек
Шчыльнасць	62 чал./км²
Плошча	10 056 км²
Вышыня над узроўнем мора  • Найвышэйшы пункт  • Сярэдняя вышыня	1 378 м  330 м
Часавы пояс	+1
Код ISO 3166-2	CZ-ST
Паштовыя індэксы	370 01
Код аўтам. нумароў	C
Афіцыйны сайт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія края

Плошча Паўднёвачэшскага края складае 10 057 квадратных кіламетраў, што адпавядае 12,8 % плошчы краіны. Межы Паўднёвачэшскага края супадаюць з натуральнымі межамі горных масіваў. У цэнтры яго размешчана Паўднёвачэшская катлавіна, якую атачаюць з поўдня і захаду горы Шумава, з паўночнага захаду Брды, з поўначы Сярэднечэшскае ўзвышша, з паўночнага ўсходу і ўсходу Чэшска-мараўскае ўзвышша і з паўднёвага ўсходу — Наваградскія горы. Лясы займаюць траціну тэрыторыі края, 4 % займаюць водныя паверхні, галоўным чынам, сажалкі. Край размешчаны на вышыні 400—600 метраў над узроўнем мора. Самы высокі пункт — гара Плехі (1 378 метраў над узроўнем мора) на тэрыторыі горнага масіву Багемскі лес, самы нізкі пункт — паверхня Орліцкага вадасховішчы ў раёне Пісек (330 метраў над узроўнем моры).

Па тэрыторыі края працякае галоўная рака Чэхіі Влтава, яе прытокі Отава, Малшэ і драбнейшыя рэкі. На поўдні размешчана вадасховішча Ліпна, утворанае ў выніку будаўніцтва плаціны на Влтаве (гэта самая вялікая плаціна ў Чэхіі), на поўначы — Орліцкае вадасховішча ля плаціны Орлік на Влтаве. Вадасховішча Ржымава  (чэшск.) забяспечвае вадой большую частку рэгіёна.

На тэрыторыі края размешчана каля 7 000 сажалак, агульная плошча якіх складае больш чым 30 000 гектараў.

Прыродныя багацці Паўднёвачэшскага края — гэта іглічныя лясы ў Багемскім лесе, горны масіў Грац. У рэгіёне маюцца карысныя выкапні: будаўнічы пясок, друз, гліна, а таксама торф, вапнавы шпат і графіт.

У Паўднёвачэшскім краі размешчаны нацыянальны парк і ландшафтны запаведнік Шумава плошчай 1 676,88 квадратных кіламетраў, Тржэбаньскі ландшафтны запаведнік (700 квадратных кіламетраў), а таксама ландшафтны запаведнік Бланскі лес (212 квадратных кіламетраў).

Насельніцтва

Паўднёвачэшскі край з’яўляецца рэгіёнам з самай малаважнай шчыльнасцю насельніцтва у Чэхіі. У 2005 годзе годзе ў краі пражывала 626 870 жыхароў, шчыльнасць насельніцтва складала 62 жыхара на 1 квадратны кіламетр. З 7 адміністрацыйных раёнаў найбольшую шчыльнасць насельніцтва мае раён Чэске-Будзеёвіцы (110 жыхароў на 1 квадратны кіламетр). Адміністрацыйны цэнтр края горад Чэске-Будзеёвіцы з’яўляецца таксама самым вялікім горадам рэгіёна. У ім пражываюць трохі больш за 95 000 жыхароў. У гарадах жыве прыкладна траціна насельніцтва, у той час як 4,3 % жывуць у сельскіх населеных пунктах з колькасцю жыхароў менш 200. Усяго ў краі размешчана 623 муніцыпальных утварэнняў. У склад края ўваходзіць 7 адміністрацыйных раёнаў — Чэске-Будзеёвіцы, Табар, Пісек, Страконіцы, Йіндржыхуў-Градзец, Прахаціцы і Чэскі-Крумлаў.

Найбольш буйныя гарады края (колькасць жыхароў паказана па стане на 31 снежня 2005 года):

• Чэске-Будзеёвіцы (95 071 чалавек)
• Табар (35 769 чалавек)
• Пісек (29 898 чалавек)
• Страконіцы (23 280 чалавек)
• Йіндржыхуў-Градзец (22 300 чалавек)
• Чэскі-Крумлаў (13 752 чалавека)
• Прахаціцы (11 712 чалавек)
• Тржэбань (8 840 чалавек).

Эканоміка

Паўднёвачэшскі край з’яўляецца аграрным рэгіёнам, аснову эканомікі якога складае сельская гаспадарка, рыбаводства і лясная гаспадарка. У сельскай гаспадарцы пераважае вырошчванне збожжавых культур, кармавых раслін і бульбы. У жывёлагадоўлі развіта гадоўля буйной рагатай скаціны і свінняў. Доля сельскагаспадарчых прадпрыемстваў края ў агульнай вытворчасці сельскагаспадарчай прадукцыі Чэхіі складае 11 %. Гадоўля рыбы ў шматлікіх сажалках рэгіёна мае даўнія традыцыі. У Паўднёвачэшскім краі знаходзіцца палова ўсёй рыбнай гаспадаркі краіны.

Найбольш буйныя прамысловыя прадпрыемствы засяроджаны вакол адміністрацыйнага цэнтра — Чэске-Будзеёвіцы, а таксама гарадоў Страканіцы і Табар. Доля Паўднёвачэшскага края ў агульным аб’ёме прамысловай вытворчасці Чэхіі складае 5 %. У рэгіёне развіты харчовая прамысловасць, транспартная індустрыя, машынабудаванне, швейная прамысловасць і будаўнічая прамысловасць.

Паўднёва-заходней гарады Тын-над-Влтавай размешчана атамная электрастанцыя Тэмелін (Temelin).

Па стане на 2003 год у краі было зарэгістравана 141 000 прадпрыемстваў, у тым ліку 101 000 прадпрыемстваў малога бізнесу і 8600 сельскагаспадарчых прадпрыемстваў.

Транспарт

Будаўніцтва аўтамагістралі D 3 вядзецца з Прагі праз Чэске-Будзеёвіцы да аўстрыйскай мяжы, хуткасная траса R 4 злучае Прагу і Пісек, яшчэ адна значная аўтамагістраль праходзіць з захаду на ўсход і злучае сталіцу Аўстрыі Вену з горадам Пльзень (хуткасная траса R 20 / E 49). З поўначы на поўдзень рэгіён перасякае чыгуначная магістраль, якая злучае Прагу з Чэске-Будзеёвіцы і аўстрыйскім Лінцам, з захаду на ўсход — чыгуначная лінія Чэске-Будзеёвіцы — Пльзень.

Славутасці края

Ахоўванымі гістарычнымі помнікамі з’яўляюцца гістарычныя цэнтры гарадоў:

• Чэске-Будзеёвіцы
• Чэскі-Крумлаў (аб’ект сусветнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА)
• Йіндржыхуў-Градзец
• Тржэбань
• Славоніцы
• Прахаціцы
• Табар

Акрамя таго, у краі размешчана вялікая колькасць замкаў і іншых турыстычных аб’ектаў, такіх як замак Глыбока-над-Влтавай (Hluboká nad Vltavou), замак Чэскі-Крумлаў (Český Krumlov), замак ля вады Блатна (Blatná), замак Чэрвена Льгота (Červená Lhota), замак Орлік (Orlík), замак Звікаў (Zvíkov), а таксама гістарычная вёска Голешавіцы (аб’ект сусветнай спадчыны) як прыклад сельскай архітэктуры XVII стагоддзя, вядомай як «сялянскае барока».

Зноскі

1. Administrativní registr ekonomických subjektů

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q8182488'></a>

Спасылкі

• Афіцыйны сайт адміністрацыі края