From Wikipedia, the free encyclopedia
Патсдамскае пагадненне 1945 года[1] — дакументы, якія зафіксавалі вынікі Патсдамскай канферэнцыі, якая адбылася незадоўга да заканчэння Другой сусветнай вайны з 17 ліпеня па 2 жніўня 1945 года ў палацы Цэцыліенхоф у Патсдаме. На Патсдамскай канферэнцыі дзяржавамі-пераможцамі былі прыняты рашэнні аб новым палітычным і тэрытарыяльным ладзе Германіі, яе дэмілітарызацыі, рэпарацыях, якія выплачваліся Германіяй, і лёсе нямецкіх ваенных злачынцаў.
На канферэнцыі дзяржавы-пераможцы СССР, ЗША і Вялікабрытанія былі прадстаўлены кіраўнікамі ўрадаў і міністрамі замежных спраў. Першапачаткова ў канферэнцыі ўдзельнічалі Сталін, Трумэн і Чэрчыль. У далейшым Чэрчыля змяніў новы прэм'ер-міністр Вялікабрытаніі Клемент Этлі. Францыя ў Патсдамскай канферэнцыі не ўдзельнічала, аднак 4 жніўня далучылася з абмоўкамі да Патсдамскага пагаднення.
Значэнне Патсдамскага пагаднення складаецца перш за ўсё ў тым, што яно зафіксавала калектыўную адказнасць усіх чатырох дзяржаў-саюзніц за Германію ў цэлым.
Сустрэча ў Патсдаме праходзіла ў закрытым рэжыме без удзелу прэсы. Заключны пратакол канферэнцыі быў апублікаваны ў сціснутай форме пад назвай «Ведамаснае паведамленне аб Берлінскай канферэнцыі трох дзяржаў». Уяўляючы сабой па форме сумеснае камюніке, паведамленне змяшчала заяву пра намеры, а не абавязковы для выканання міжнародны дагавор.
Падпісаны бакамі-ўдзельніцамі канферэнцыі пратакол змяшчаў наступныя пункты:
Палітычныя прынцыпы акупацыі Германскай імперыі ляглі ў аснову працы Саюзніцкага кантрольнага савета, які размяшчаўся ў Берліне. Прынцыпы атрымалі назву «чатырох Д» (часам гавораць пра «пяць Д»).
У артыкуле VI Патсдамскага пагаднення «Аб горадзе Кёнігсбергу і прылеглым да яго раёне» гаворыцца пра тое, што прылеглая да Балтыйскага мора частка заходняй мяжы СССР праходзіць ад пункта на ўсходнім беразе Данцыгскай бухты, пазначанага на прыкладзенай карце на ўсход — на поўнач ад Браўнсберга—Гольдапа да стыку граніц Літвы, Польскай Рэспублікі і былой Усходняй Прусіі. Прэзідэнт ЗША Трумэн і брытанскі прэм'ер-міністр зафіксавалі ў пратаколе сваю згоду аказаць палітычную і дыпламатычную падтрымку канчатковай перадачы тэрыторыі на наступным мірным кангрэсе.
На Патсдамскай канферэнцыі таксама абмяркоўвалася пытанне тэрытарыяльных прэтэнзій Польшчы. Яшчэ да Патсдамскай канферэнцыі заходнія дзяржавы прызналі новы ўрад Польшчы, створаны галоўным чынам з удзельнікаў Польскага Супраціўлення (на чале з Б. Берутам), якіх падтрымліваў І. Сталін, у які ў чэрвені 1945 года ўвайшло некалькі членаў польскага ўрада ў выгнанні. У заявах урада фармальна абвяшчалася правядзенне свабодных дэмакратычных выбараў, а ўсім польскім эмігрантам у хуткім часам падавалася магчымасць вярнуцца на радзіму.
Маючы справу з ужо здзейсненым, заходнія саюзнікі прызналі гэтыя тэрыторыі польскімі да канчатковага ўрэгулявання тэрытарыяльных пытанняў на мірным кангрэсе. Спрэчным было і месца праходжання граніцы паміж Польшчай і Германіяй па Найсэ (Нысе): па лужыцкай ці па клодзскай. Маюцца звесткі пра тое, што амерыканская і брытанская дэлегацыі не ведалі існаванні лужыцкай Найсэ. Некаторы час абмяркоўвалася ўсходняя граніца Германіі не па Одэры-Найсэ, а па Одэры-Бубры за 50 км на ўсход ад яе, што не задавольвала СССР. У гэтым варыянце ўся ўсходняя Лужыца апынулася б на тэрыторыі Германіі, і гарады Губен і Гёрліц не былі б падзелены граніцай. Аднак у канчатковым выніку боку сышліся на граніцы па Найсэ-Лужыцкай.
Пасля ўзгаднення на Патсдамскай канферэнцыі лініі граніцы па лужыцкай Найсэ памежнай ракой павінен быў стаць Одэр. Але насуперак гэтаму пагадненню яшчэ 5 ліпеня 1945 года Савецкі Саюз перадаў Польшчы размешчаны на захад ад Одэра горад Штэтын, дзе на той момант пражывала 84 000 немцаў. Перадача Штэтына і вусця Одэра ў Штэцінскім заліве, зафіксаваная ў Патсдамскім пагадненні, з'яўлялася эканамічным патрабаваннем Польшчы пасля атрымання Верхнесілезкага прамысловага рэгіёна. Такім чынам, Патсдамскае пагадненне толькі замацавала сітуацыю, якая ўжо склалася да таго часу.
Патсдамскае пагадненне, падпісанае ЗША, СССР і Вялікабрытаніяй, у артыкуле XIII замацавала «ўзаконеную дэпартацыю нямецкага насельніцтва» з Польшчы, Чэхаславакіі і Венгрыі.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.