Кірыбаці

Кірыбаці (кір.: Kiribati [ˈkiɾibas], англ.: Kiribati [ˈkɪribas] або [ˌkɪrəˈbɑdi]) — ціхаакіянская дзяржава ў Мікранезіі. Сталіца — Паўднёвая Тарава. Насельніцтва — 92 533 (2005 г.), у асноўным тунгару.

Рэспубліка Кірыбаці
Ribaberiki Kiribati
Republic of Kiribati

Сцяг Кірыбаці Герб Кірыбаці
Дэвіз: «Te Mauri, Te Raoi ao Te Tabomoa» «Здароўе, мір і дабрабыт»
Гімн: «Teirake Kaini Kiribati»
Дата незалежнасці	12 ліпеня 1979 (ад Вялікабрытаніі)
Афіцыйныя мовы	Кірыбаці, англійская
Сталіца	Паўднёвая Тарава
Найбуйнейшыя гарады	Бікенібью, Байрыкі, Бутарытары
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт Віцэ-прэзідэнт	Анотэ Тонг Тэйма Анорыа
Плошча • Усяго	186-я ў свеце 811 км²
Насельніцтва • Ацэнка (2010) • Перапіс (2010) • Шчыльнасць	103.500 чал. (197-я) 103.500 чал. 135 чал./км²  (73-я)
ВУП (ППЗ)   • Разам (2011)   • На душу насельніцтва	$599 млн. $5.721
ВУП (намінал)   • Разам (2011)   • На душу насельніцтва	$167 млн. $1.592
ІРЧП (2013)	▬0,607 (сярэдні) (133-ы)
Валюта	Долар Кірыбаці ($) Аўстралійскі долар (A$, AUD)
Інтэрнэт-дамен	.ki
Код ISO (Alpha-2)	KI
Код ISO (Alpha-3)	KIR
Код МАК	KIR
Тэлефонны код	+686
Часавыя паясы	+12 - +14

Прырода

Дзяржаўны лад і палітыка

Асноўны артыкул: Дзяржаўны лад і палітыка Кірыбаці

Па Канстытуцыі 1979 Кірыбаці — прэзідэнцкая рэспубліка. Кіраўнік дзяржавы і ўрада — прэзідэнт, які выбіраецца на 4-гадовы тэрмін усеагульным галасаваннем грамадзян, старэйшых за 18 гадоў. Кандыдаты ў прэзідэнты адбіраюцца парламентам са свайго складу.

Заканадаўчы орган — Палата сходу (Манеаба ні Маунгатабу), якая складаецца з 42 членаў. З іх 40 абіраюцца тэрмінам на 4 гады па аднамандатных і шматмандатных акругах, 1 месца зарэзервавана за в. Банаба, у парламент ўваходзіць таксама па пасадзе генеральны атарнэй (генеральны пракурор).

Урад краіны прызначаецца прэзідэнтам са складу членаў парламента. Урад разам з прэзідэнтам нясе калектыўную адказнасць перад парламентам. Канстытуцыя прадугледжвае магчымасць стварэння спецыяльнага органа — Дзяржаўнага савета ў складзе старшыні камісіі дзяржаўнай службы, вярхоўнага суддзі і спікера парламента.

Гісторыя

Незалежнасць калоніі Астравы Гілберта ад Вялікабрытаніі была абвешчаная 12 ліпеня 1979 года, у гэтым жа году яна была афіцыйна пераназваная ў Рэспубліку Кірыбаці. У 1983 годзе ўступіў у сілу дагавор аб сяброўстве паміж ЗША і Кірыбаці, па якім ЗША адмаўляліся ад прэтэнзій на 14 астравоў у архіпелагах Лайн і Фенікс, прызнаўшы іх часткай Кірыбаці.

Геаграфія

Мяжуе на паўночным захадзе з тэрытарыяльнымі водамі Маршалавых Астравоў, Федэратыўных Штатаў Мікранезіі, на захадзе і паўднёвым захадзе з тэрытарыяльнымі водамі Наўру, Саламонавых Астравоў і Тувалу, на поўдні і паўднёва-усходзе — з тэрытарыяльнымі водамі Такелау, астравоў Кука і Французскай Палінезіі. На поўначы і паўночным усходзе мяжуе з нейтральнымі ціхаакіянскімі водамі, а таксама Знешнімі малымі астравамі (ЗША).

Працягласць узбярэжнай паласы — 1143 км. Выключная ўзбярэжная эканамічная зона — каля 3,5 млн км². Тэрытарыяльныя воды — каля 22 км ад базіснай лініі. У склад Рэспублікі Кірыбаці ўваходзяць 33 маленькіх атола, дваццаць з якіх незаселеныя. З іх 16 астравоў і атолаў у архіпелагу Гілберта, востраў Банаба (Ошэн), 8 астравоў у архіпелагу Фенікс і 8 астравоў у архіпелагу Лайн. Агульная плошча — 726,34 км².

Насельніцтва Кірыбаці — 92 533 чал. (2005, ацэнка).

Мова

Дзяржаўная мова — кірыбаці. У афіцыйным звароце таксама выкарыстоўваецца англійская.

Насельніцтва

• 1973 год — 51 497 чал. (паводле перапісу)^[1]

Зноскі

1. Океания: Справочник. — М.: Наука. Главная редакция восточной литературы, 1982. — 381 с. — 15 000 экз. (руск.)

Літаратура

• Океания: Справочник. — М.: Наука. Главная редакция восточной литературы, 1982. — С. 198. — 381 с. — 15 000 экз. (руск.)
• Talu A. et al. Kiribati: aspects of history. Ed.of University of South Pacific, 1998
• Maxdonald B. Cinderellas of the Empire. Ed.of University of South Pacific, 2001