Каўказскія горы
From Wikipedia, the free encyclopedia
Каўказскія горы (абх.: Кавказаа ашьхақәа, авар.: Кавказалъул мугIрул, адыг.: Къаукъаз къурш, азерб.: Qafqaz dağları, арм.: Կովկասյան լեռնաշղթա, груз. კავკასიონი, дарг. Кавказла дубурти, інгуш.: Кавказа лоамаш, Даькъастен лоамаш, кабард.-чарк. Къаукъаз къурш, карач.-балк. Кавказ таула, лезг.лезг.: Къавкъаз, ас.: Кавказы хæхтæ, рут.рут.: Кавказад банбыр, чач.: Кавказан лаьмнаш) — горная сістэма, размешчаная ў Еўразіі паміж Чорным і Каспійскім морамі. Этымалогія назвы не ўстаноўлена[1]. Падзяляецца на дзве горныя сістэмы: Вялікі Каўказ і Малы Каўказ. Каўказ часта дзеляць на Паўночны Каўказ і Закаўказзе, мяжу паміж якімі праводзяць па Галоўнаму, або Вадараздзельнаму, хрыбту Вялікага Каўказа, які займае цэнтральнае становішча ў горнай сістэме.
Каўказскія горы | |
---|---|
42°30′ пн. ш. 45°00′ у. д.HGЯO | |
Краіны | |
Перыяд утварэння | палеазой-кайназой |
Даўжыня | 1 100 км |
Шырыня | да 180 км |
Найвышэйшая вяршыня | Эльбрус |
Найвышэйшы пункт | 5642 м м |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Вялікі Каўказ распасціраецца больш чым на 1100 км з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход, ад раёна Анапы і Таманскага паўвострава Чорнага мора да Апшэронскага паўвострава на ўзбярэжжы Каспія, побач з Баку. Максімальнай шырыні Вялікі Каўказ дасягае ў раёне мерыдыяна Эльбруса (амаль 180 км). У восевай часткі размешчаны Галоўны Каўказскі (або Водападзельны) хрыбет, на поўнач ад якога распасціраецца шэраг паралельных хрыбтоў (горных ланцугоў), у тым ліку монаклінальнага (куэставага) характару (гл. Вялікі Каўказ). Паўднёвы схіл Вялікага Каўказа большай часткай складаецца з кулісападобных хрыбтоў, якія прымыкаюць да Галоўнага Каўказскага хрыбта. Традыцыйна Вялікі Каўказ дзеліцца на 3 часткі: Заходні Каўказ (ад Чорнага мора да Эльбруса), Цэнтральны Каўказ (ад Эльбруса да Казбека) і Заходні Каўказ (ад Казбека да Каспійскага мора).
Найбольш вядомыя вяршыні (такія, як Эльбрус (5642 м) і Казбек (5033 м)) пакрытыя вечнымі снягамі і ледавікамі. Вялікі Каўказ — рэгіён з вялікім сучасным зледзяненнем. Агульная колькасць леднікоў складае каля 2 050, займаемая імі плошчу складае прыблізна 1 400 км2. Больш за палову зледзянення Вялікага Каўказа засяроджана на Цэнтральным Каўказе (50 % ад колькасці і 70 % ад плошчы абляднення). Буйнымі цэнтрамі абляднення з'яўляюцца гара Эльбрус і Безенгійская сцяна (з ледніком Безенгі, 17 км).
Ад паўночнага падножжа Вялікага Каўказа да Кума-Маныцкай упадзіны распасціраецца Перадкаўказзе з шырокімі раўнінамі і ўзвышшамі. Да поўдня ад Вялікага Каўказа размешчаны Калхідскага і Кура-Араксинская нізіны, Внутреннекартлийская раўніна і Курынская ўпадзіна, у межах якой знаходзяцца Алазань-Аўтаранская даліна і Кура-Араксінская нізіна. У паўднёва-ўсходняй частцы Каўказу — Талышскія горы (вышыня да 2492 м) з прылеглай Ленкаранскай нізінай. У сярэдзіне і на захадзе паўднёвай часткі Каўказа знаходзіцца Закаўказскае сугор'е, якое складаецца з хрыбтоў Малога Каўказа і Армянскага нагор'я (вышэйшая кропка — г. Арагац, 4090 м). Малы Каўказ злучаецца з Вялікім Каўказам Ліхскім хрыбтом, на захадзе аддзяляецца ад яго Калхідскай нізінай, на ўсходзе — Курынской упадзінай. Працягласць — каля 600 км, вышыня — да 3724 м.