Заліў Святога Лаўрэнція

Заліў Святога Лаўрэнція (фр.: Golfe du Saint-Laurent; англ.: Gulf of Saint Lawrence) — самы буйны на Зямлі эстуарый, месца ўпадзення ракі Святога Лаўрэнція у Атлантычны акіян на ўсходнім беразе Паўночнай Амерыкі. Па памерах лічыцца напаўзамкнутым морам . Абмывае берагі Канады ў правінцыях Квебек, Нью-Брансуік, Новая Шатландыя, Востраў Прынца Эдуарда, Ньюфаўндленд і Лабрадор.

Заліў Святога Лаўрэнція

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Святога Лаўрэнція.

Геаграфія

На поўначы абмежаваны паўвостравам Лабрадор, на ўсходзе аддзелены ад акіяна востравам Ньюфаўндленд, на поўдні востравам Кейп-Брэтан і паўвостравам Новая Шатландыя, на захадзе — паўночнаамерыканскім мацерыком. У заліве знаходзіцца востраў Антыкосты.

Гідраграфія

Плошча заліва каля 263 тыс. км². Глыбіня да 572 м.

З акіянам заліў злучаюць пралівы:

• Кансо на поўдні, паміж востравам Кейп-Брэтан і паўвостравам Новая Шатландыя
• Кабата на паўднёвым усходзе, паміж востравам Ньюфаўндленд і востравам Кейп-Брэтан
• Бел-Айл (Лабрадорскі) на паўночным усходзе, паміж паўвостравам Лабрадор і востравам Ньюфаўндленд.

У заліў упадае рака Святога Лаўрэнція.

У акваторыі размешчаны:

• востраў Антыкосты^[1] (у паўночна-усходняй частцы)
• востраў Прынца Эдуарда (у паўднёвай частцы)

Плыні ўтвараюць цыкланальны кругазварот. Сярэдняя тэмпература вады ўзімку ніжэй −1 °C, улетку да 15 °C.

• Салёнасць у паўночна-усходняй частцы да 32 праміле, у заходняй 12—15 праміле.
• На глыбіні 100 м тэмпература ніжэй О °С, салёнасць 32—33 праміле
• У дна тэмпература 5 °C, салёнасць каля 35 праміле

Прылівы паўсутачныя, іх велічыня да 2 м. Са снежня па май пакрыты лёдам. Сустракаюцца айсбергі.

Глыбіні ў заліве, добра бачны дновы канал

На дне заліва плынь ракі Святога Лаўрэнція прамыла канал, які дасягае ўсходняй мяжы шэльфа. За апошняе стагоддзе (20-е стагоддзе) з прычыны дзейнасці чалавецтва вада, якая перамяшчаецца па гэтым канале, цалкам страціла раствораны кісларод, што прывяло да значных змен доннай біёты.

Клімат

Клімат мусонны. У зімовы перыяд галоўным чынам назіраюцца халодныя паўночна-заходнія вятры, улетку — цёплыя паўднёва-заходнія. Сярэдняя тэмпература паветра ў лютым −10 °C, у жніўні 15 °C.

Гаспадарчая дзейнасць

Акваторыя заліва — месца актыўнага суднаходства. Шэльф, які таксама далёка выходзіць у Атлантычны акіян, інтэнсіўна эксплуатуецца ў рыбнай здабычы (пікша, марскі акунь, палтус, камбала, селядзец і інш.) і ў нафтаздабычы.

Порты:

• Квебек (у вусце р. Святога Лаўрэнція),
• Сет-Іль.

Экалогія

Частка берага заліва, астравы Святога Паўла і Кейп-Брэтан — ахоўваюцца Канадскай берагавой аховай прыродная тэрыторыя. Шэраг дробных астравоў у заліве — месца сезонных міграцый розных птушак, ахоўваюцца Канадскай службай дзікай прыроды. На берагах заліва размешчана некалькі нацыянальных паркаў Канады:

• паўночная частка эстуарыя ракі Святога Лаўрэнція ўваходзіць у Лараннацыянальнага марскога парку Сагеней-Сен-Ларан;
• у паўночнай частцы вострава Прынца Эдуарда знаходзіцца аднайменны нацыянальны парк;
• на паўночным узбярэжжы Нью-Брунсвіка — нацыянальны парк Кучыбугак;
• у паўночнай частцы вострава Кейп-Брэтан — нацыянальны парк Кейп-Брэтан-Хайлендс;
• на паўночным захадзе вострава Ньюфаўндленд — нацыянальны парк Грос-Морн.

Каля мыса Гаспэ ў паўднёва-усходняй частцы правінцыі Квебек у Фарылоне знаходзіцца правінцыйны парк Гаспезі.

Заліў Святога Лаўрэнція складаецца з трох асобных экасістэм^[2]:

• Шэльф Норт-Галф (англ. North Gulf Shelf)^[3] — мелкаводная паўночная частка заліва.
• (англ. Magdalen Shallows)^[4] — мелкаводная паўднёвая частка заліва (даслоўны пераклад — «Плыткаводдзе Магдален», па назве невялікіх астравоў у заліве).
• Лаўрэнційскі канал (англ. Laurentian Channel)^[5] — глыбакаводная цэнтральная частка заліва.

Гл. таксама

• Заліў Лаўрэнція

Зноскі

1. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1). — С. 397.
2. National Marine Conservation Areas of Canada. Canada’s National Marine Conservation Areas System Plan. Canada’s Atlantic Marine Environment Архівавана 5 чэрвеня 2011.
3. National Marine Conservation Areas of Canada. Canada’s National Marine Conservation Areas System Plan. North Gulf Shelf Архівавана 6 чэрвеня 2011.
4. National Marine Conservation Areas of Canada. Canada’s National Marine Conservation Areas System Plan. Magdalen Shallows Архівавана 6 чэрвеня 2011.
5. National Marine Conservation Areas of Canada. Canada’s National Marine Conservation Areas System Plan. Laurentian Channel Архівавана 6 чэрвеня 2011.

Літаратура

• Святога Лаўрэнція заліў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 279. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).