Вобласць Герца

Вобласць Герца (Херца) (рум.: Ţinutul Herţa, укр.: Край Герца) — прыгранічная з Румыніяй тэрыторыя ў складзе Чарнавіцкай вобласці Украіны. Назва тэрыторыі паходзіць ад назвы аднайменнага горада на яе тэрыторыі. Насельніцтва складае прыкладна 32 тыс. чалавек, 93 % з іх — румыны. Межы вобласці блізкія да межаў сучаснага Герцаеўскага раёна, але не ідэнтычныя.

Аб’яднанае княства Валахіі і Малдовы пасля падпісання Сан-Стэфанскага дагавора

Гістарычныя рэгіёны Чарнавіцкай вобласці

Букавіна і вобласць Герца

Вобласць Герца з’яўляецца тэрыторыяй гістарычнай Малдовы, у складзе якой у 1859 годзе яна ўвайшла ў склад румынскай васальнай дзяржавы ў складзе Асманскай імперыі, а пасля незалежнай румынскай дзяржавы.

У 1940 годзе СССР ва ўльтыматыўнай форме запатрабаваў не толькі вярнуць Бесарабію, анексаваную Румыніяй у 1918 годзе, але і перадаць яму паўночную частку Букавіны, якая дасталася Румыніі пры падзеле Аўстра-Венгрыі, і вобласць Герца. Пры гэтым вобласць Герца ў савецкай гістарыяграфіі, як правіла, асобна ад Букавіны не згадваецца, а факт анексіі апісваецца як «вяртанне Бесарабіі і Паўночнай Букавіны»^[1], хоць ні Букавіна, ні вобласць Герца (у адрозненне ад Бесарабіі) у склад Расіі да Першай сусветнай вайны не ўваходзілі.

Падчас Другой сусветнай вайны ў 1941 годзе Румынія вярнула вобласць Герца пад свой кантроль і захоўвала яе да 1944 года. Канчаткова савецкая анексія была пацверджана на Парыжскай мірнай канферэнцыі 1947 года.

Афіцыйна Румынія не мае тэрытарыяльных прэтэнзій да Украіны датычна вобласці Герца. Аднак шэраг румынскіх і малдаўскіх арганізацый і палітычных дзеячаў выступаюць супраць знаходжання гэтай тэрыторыі ў складзе Украіны, лічачы дзеянні СССР у 1940 годзе незаконнымі. У прыватнасці, прэзідэнт Румыніі Траян Бэсеску неаднаразова заяўляў, што любыя прэтэнзіі Украіны на Прыднястроўе, калі такія ўзнікнуць, будуць звязаны з вяртаннем тэрыторый, якія дасталіся Украіне ад Румыніі пасля Другой сусветнай вайны^[2]. Пры гэтым гаворка ідзе не толькі пра Паўночную Букавіну і вобласці Герца, але і Бесарабіі (якая часткова належыць Украіне), чыё вяртанне ў 1940 годзе румынскія палітыкі таксама лічаць анексіяй. Пункт гледжання палітыкаў у Малдове, асабліва сярод уніяністаў, таксама блізкі да румынскага. Дэкларацыя аб незалежнасці Рэспублікі Малдова прама гаворыць, што «не спытаўшы насельніцтва Бесарабіі, поўначы Букавіны і вобласці Херца, гвалтоўна захопленых 28 чэрвеня 1940 года, а таксама насельніцтва Малдаўскай АССР (Заднястроўя), утворанай 12 кастрычніка 1924 года, Вярхоўны Савет СССР, у парушэнне сваіх канстытуцыйных паўнамоцтваў, прыняў 2 жніўня 1940 года закон аб утварэнні саюзнай Малдаўскай ССР»".^[3]. Незаконнасць дзеянняў СССР таксама падкрэслівалася ва ўказе (пазней адмененым) былога в.а. прэзідэнта Малдовы Міхая Гімпу аб прызнанні 28 чэрвеня 1940 года Днём савецкай акупацыі: «СССР акупаваў сілай зброі Бесарабію і Паўночную Букавіну, насуперак волі насельніцтва гэтага края».

Зноскі

1. «Ілюстраваная гісторыя СССР», 1977
2. Траян Бэсеску: Украіна павінна «размяніць» Прыднястроўе на Букавіну і Бесарабію
3. ЗАКОН РЭСПУБЛІКІ МАЛДОВА Аб Дэкларацыі аб незалежнасці Рэспублікі Малдова Nr.691-XII ад 27.08.91 Архівавана 15 мая 2009.