Авіяносцы тыпу «Эсэкс»

Тып «Эсэкс» (англ.: Essex class) — серыя цяжкіх ударных авіяносцаў ЗША перыяду Другой сусветнай вайны. Спраектаваны ў 1938—1940 гадах, пры гэтым першапачаткова меркавалася пабудаваць толькі адзін карабель гэтага тыпу, у дадатак да авіяносцаў тыпу «Ёрктаўн». Аднак ужо неўзабаве былі замоўлены яшчэ два, а ўступленне ЗША ў вайну ў снежні 1941 года запатрабавала масавага будаўніцтва авіяносцаў, у якасці якіх, як найбольш сучасны, быў абраны тып «Эсэкс». Агулам, з 1940 па 1945 былі пабудаваны 24 авіяносцы тыпу «Эсэкс», што зрабіла іх найбольш шматлікай серыяй авіяносцаў у гісторыі, не лічачы эскортных, а таксама найбольш шматлікай серыяй ваенных караблёў водазмяшчэннем звыш 20 000 т.

Авіяносцы тыпу «Эсэкс»
англ.: Essex class
«Хорнет» у 1954 годзе
Праект
Краіна	ЗША
Аператары	ВМС ЗША
Гады будаўніцтва	1941—1950
Гады ў страі	1942—1991
Запланавана	32
Пабудавана	24
У страі	зняты з узбраення
Захавана	USS Yorktown (CV-10) USS Intrepid (CV-11) USS Hornet (CV-12) USS Lexington (CV-16)
Адменена	8
Асноўныя характарыстыкі
Водазмяшчэнне	23 785 т сухое 26 669 т стандартнае 34 881 т поўнае
Даўжыня	265,9 м
Шырыня	45,0 м
Вышыня	24,9 м ад кіля да палётнай палубы
Асадка	8,4 м пры поўным водазмяшчэнні
Браніраванне	пояс: 64—102 мм траверзы: 102 мм палуба: 64+37 мм румпельнае аддзяленне: 64—102 мм дах баявой рубкі: 37 мм кажухі кабеляў і элеватараў: 25—64 мм
Рухавікі	8 вадатрубавых катлоў тыпу «Бабкак—Уілкакс» 4 турбіны тыпу «Весцінгаўз»
Магутнасць	150 000 л. с.
Рухавік	4 вяслярных шрубы
Хуткасць ходу	33 вузла максімальная
Далёкасць плавання	15 000 міль на 15 вузлах
Экіпаж	штатна 2386 чалавек, у тым ліку 215 афіцэраў, рэальна да 3106 чалавек, у тым ліку 226 афіцэраў
Узбраенне
Радыёлакацыйнае ўзбраенне	РЛС выяўлення паветраных цэляў SK і SC-2, 2 РЛС выяўлення надводных цэляў SG
Зенітная артылерыя	4 × 2 — 127-мм/38 Mk.12 4 × 1 — 127-мм/38 Mk.12 8 × 4 — 40-мм «Бофарс» Mk.2 46 × 1 — 20-мм «Эрлікан» Mk.4
Авіяцыйная група	91—103 самалёта

Першы з авіяносцаў тыпу «Эсэкс» уступіў у строй у снежні 1942 года, а ў 1943 годзе яны сталі асноўным тыпам цяжкіх авіяносцаў ЗША і актыўна выкарыстоўваліся аж да канца вайны, прычым пры гэтым ніводны з іх не быў страчаны, хоць некалькі з авіяносцаў атрымлівалі сур’ёзныя пашкоджанні. У першыя паваенныя гады 14 з іх былі выведзены ў рэзерв, пры гэтым частка з яго ўжо не выводзілася. У 1949—1953 гадах большасць з іх прайшлі капітальную мадэрнізацыю, пры гэтым мадэрнізаваныя караблі сталі вядомыя таксама як тып «Арыскані», па імі першага з іх, перабудаванага яшчэ на стапелі. У такім выглядзе яны выкарыстоўваліся ў шэрагу паваенных канфліктаў, уключаючы Карэйскую і В’етнамскую войны, але ў канцы 1960-х — пачатку 1970-х большасць з гэтых маральна састарэлых караблёў была знята з узбраення. Толькі адзін з іх, «Лексінгтан», заставаўся ў страі ў ролі навучальнага авіяносца аж да 1992 года.

Прадстаўнікі

Назва	Нумар	Суднаверф	Закладка	Спуск на ваду	Увядзенне ў строй	Лёс
Эсэкс Essex	CV-9	NNS	28 красавіка 1941	31 ліпеня 1942	31 снежня 1942	зняты з узбраення 30 чэрвеня 1969, пушчаны на злом
Ёрктаўн Yorktown	CV-10	NNS	1 снежня 1941	21 студзеня 1943	15 красавіка 1943	зняты з узбраення 27 чэрвеня 1970, музейны карабель
Інтрэпід Intrepid	CV-11	NNS	1 снежня 1941	26 красавіка 1943	16 жніўня 1943	зняты з узбраення 15 сакавіка 1974, музейны карабель
Хорнет Hornet	CV-12	NNS	3 жніўня 1942	30 жніўня 1943	29 лістапада 1943	зняты з узбраення 26 чэрвеня 1979, музейны карабель
Франклін Franklin	CV-13	NNS	7 снежня 1942	14 кастрычніка 1943	31 студзеня 1944	зняты з узбраення 1 кастрычніка 1964, пушчаны на злом
Лексінгтан Lexington	CV-16	Bethlehem	15 ліпеня 1941	26 верасня 1942	17 сакавіка 1943	зняты з узбраення 8 лістапада 1991, музейны карабель
Банкер-Хіл Bunker Hill	CV-17	Bethlehem	15 верасня 1941	7 снежня 1942	24 мая 1943	зняты з узбраення 1 лістапада 1966, пушчаны на злом
Уосп Wasp	CV-18	Bethlehem	18 сакавіка 1942	17 жніўня 1942	24 лістапада 1943	зняты з узбраення 1 ліпеня 1972, пушчаны на злом
Бенінгтан Bennington	CV-20	верф флоту ў Нью-Ёрку	15 снежня 1942	26 лютага 1944	6 жніўня 1944	зняты з узбраення 15 студзеня 1970, пушчаны на злом
Бон Ом Рычард Bon Homme Richard	CV-31	верф флоту ў Нью-Ёрку	1 лютага 1943	29 красавіка 1944	26 лістапада 1944	зняты з узбраення 2 ліпеня 1971, пушчаны на злом
Тыкандэрога Ticonderoga	CV-14	NNS	1 лютага 1943	7 лютага 1944	8 мая 1944	зняты з узбраення 1 верасня 1973, пушчаны на злом
Рэндальф Randolph	CV-15	NNS	10 мая 1943	29 чэрвеня 1944	9 кастрычніка 1944	зняты з узбраення 13 лютага 1969, пушчаны на злом
Хэнкак Hancock	CV-19	Bethlehem	26 студзеня 1943	24 студзеня 1944	15 красавіка 1944	зняты з узбраення 30 студзеня 1976, пушчаны на злом
Баксёр Boxer	CV-21	NNS	13 верасня 1943	14 снежня 1944	16 красавіка 1945	зняты з узбраення 1 снежня 1969, пушчаны на злом
Лейтэ Leyte	CV-32	NNS	21 лютага 1944	23 жніўня 1945	11 красавіка 1946	зняты з узбраення 15 мая 1959, пушчаны на злом
Кірсердж Kearsarge	CV-33	верф флоту ў Нью-Ёрку	1 сакавіка 1944	5 мая 1945	2 сакавіка 1946	зняты з узбраення 13 лютага 1970, пушчаны на злом
Арыскані Oriskany	CV-34	верф флоту ў Нью-Ёрку	1 мая 1944	13 кастрычніка 1945	25 верасня 1950	зняты з узбраення 30 верасня 1975, затоплены ў 2006
Рэпрайзел Reprisal	CV-35	верф флоту ў Нью-Ёрку	1 ліпеня 1944	спушчаны на ваду ў 1946 для ачысткі стапеля, не дабудаваны
Антыетам Antietam	CV-36	верф флоту ў Філадэльфіі	14 сакавіка 1943	20 жніўня 1944	28 чэрвеня 1945	зняты з узбраення 8 мая 1963, пушчаны на злом
Прынстан Princeton	CV-37	Philadelphia NSY	14 верасня 1943	8 ліпеня 1945	18 лістапада 1945	зняты з узбраення 30 студзеня 1970, пушчаны на злом
Шангры-Ла Shangri-La	CV-38	верф флоту ў Норфалку	15 студзеня 1943	24 лютага 1944	15 верасня 1944	зняты з узбраення 30 ліпеня 1971, пушчаны на злом
Лейк-Чэмплен Lake Champlain	CV-39	верф флоту ў Норфалку	15 сакавіка 1943	2 лістапада 1944	3 чэрвеня 1945	зняты з узбраення 2 мая 1966, пушчаны на злом
Тарава Tarawa	CV-40	верф флоту ў Норфалку	5 студзеня 1944	12 мая 1945	8 снежня 1945	зняты з узбраення 1 чэрвеня 1967, пушчаны на злом
Вэлі-Фордж Valley Forge	CV-45	Philadelphia NSY	7 верасня 1944	18 лістапада 1945	3 лістапада 1946	зняты з узбраення 16 студзеня 1970, пушчаны на злом
Іва Джыма Iwo Jima	CV-46	NNS	29 студзеня 1945	не дабудаваны, разабраны на стапелі
Філіпін Сі Philippine Sea	CV-47	Bethlehem	19 жніўня 1944	5 верасня 1945	11 мая 1946	зняты з узбраення 1 снежня 1969, пушчаны на злом
CV-50 — CV 55		не закладваліся, будаўніцтва адменена ў 1945

Літаратура

• С. А. Балакин. Авианосцы типа «Эссекс». — Москва: Моделист-конструктор, 1999. — 32 с. — (Морская коллекция № 6 (30) / 1999). — 4 800 экз.
• С. А. Балакин. Авианосцы типа «Орискани» и «Мидуэй». — Москва: Моделист-конструктор, 2000. — 32 с. — (Морская коллекция № 1 (31) / 2000). — 4 800 экз.
• All the World's Fighting Ships 1922—1946 / R. Gardiner. — Лондан: Conway Maritime Press / US Naval Institute Press, 1996. — 675 с. — ISBN 1-55750-132-7.