Інфекцыйныя захворванні

Інфекцыйныя захворванні — гэта група захворванняў, якія выклікаюцца пранікненнем у арганізм патагенных (хваробатворных) мікраарганізмаў. Для таго каб патагенны мікроб выклікаў інфекцыйнае захворванне, ён павінен мець вірулентнасць (атрутнасцю; лац.: virus — яд), гэта значыць здольнасць пераадольваць супраціўляльнасць арганізма і праяўляць таксічнае дзеянне. Адны патагенныя агенты выклікаюць атручванне арганізма вылучаемымі імі падчас жыццядзейнасці экзатаксінамі (слупняк, дыфтэрыя), іншыя — вызваляюць таксіны (эндатаксіны) пры разбурэнні сваіх целаў (халера, брушны тыф).

Адной з асаблівасцей інфекцыйных захворванняў з'яўляецца наяўнасць інкубацыйнага перыяду, гэта значыць перыяду ад часу заражэння да з'яўлення першых прыкмет. Працягласць гэтага перыяду залежыць ад спосабу заражэння і віду ўзбуджальніка і можа доўжыцца ад некалькіх гадзін да некалькіх гадоў (апошняе бывае рэдка). Месца пранікнення мікраарганізмаў у арганізм завуць уваходнымі варотамі інфекцыі. Для кожнага віду захворвання маюцца свае ўваходныя вароты, так, напрыклад, халерны вібрыён пранікае ў арганізм праз рот і не здольны пранікаць праз скуру.

Класіфікацыя

Існуе вялікая колькасць класіфікацый інфекцыйных захворванняў. Найбольш шырока выкарыстоўваецца класіфікацыя інфекцыйных захворванняў Л. У. Грамашэўскага:

• кішэчная (халера, дызентэрыя, сальманелёз, эшэрыхіёз);
• дыхальных шляхоў (грып, адэнавірусная інфекцыя, коклюш, адзёр, ветраная воспа);
• «крывяныя» (малярыя, ВІЧ-інфекцыя);
• вонкавых пакроваў (сібірская язва, слупняк);
• з рознымі механізмамі перадачы (энтэравірусная інфекцыя).

У залежнасці ад прыроды узбуджальнікаў інфекцыйныя хваробы класіфікуюцца на:

• прыённыя (хвароба Крэйцфельда — Якоба, куру, фатальная сямейная бяссонніца);
• вірусныя (грып, парагрып, адзёр, вірусныя гепатыты, ВІЧ-інфекцыя, цытамегалавірусная інфекцыя, менінгіт);
• бактэрыяльныя (чума, халера, дызентэрыя, сальманелёз, стрэптакокавая, стафілакокавая інфекцыі, менінгіт);
• пратазойныя (амебіяз, крытаспарыдыёз, ізаспарыяз, таксаплазмоз, малярыя, бабезіяз, балантыдыяз, бластацыстоз);
• грыбковыя інфекцыі, ці мікозы, (эпідэрмафітыя, кандыдоз, крыптакакоз, аспергілез, мукармікоз, храмамікоз).

Эпідэміялогія

Disability-adjusted life year (DALY) па прычыне інфекцыйных і паразітарных захворванняў на 100000 чалавек у 2004 годзе.^[1]

     няма даных      ≤250      250-500      500-1000      1000-2000      2000-3000      3000-4000      5000-6250      6250-12500      12500-25000      25000-50000      ≥50000

У наступнай табліцы пералічаны інфекцыйныя захворванні, ад якіх, паводле даных СААЗ, у 2002 годзе памерла больш за 100000 чалавек. Для параўнання прыведзены даныя 1993 года.

Колькасць смерцяў у свеце, прычынай якіх з'явіліся інфекцыйныя захворванні^[2][3]

Месца	Прычына смерці	Памерла ў 2002 млн.	% усіх смерцяў	Памерла ў 1993 млн.	Месца ў 1993
N/A	Усе інфекцыйныя захворванні	14.7	25.9 %	16.4	32.2 %
1	Захворванні ніжніх дыхальных шляхоў[4]	3.9	6.9 %	4.1	1
2	ВІЧ/СНІД	2.8	4.9 %	0.7	7
3	Кішэчныя захворванні[5]	1.8	3.2 %	3.0	2
4	Сухоты	1.6	2.7 %	2.7	3
5	Малярыя	1.3	2.2 %	2.0	4
6	Адзёр	0.6	1.1 %	1.1	5
7	Коклюш	0.29	0.5 %	0.36	7
8	Слупняк	0.21	0.4 %	0.15	12
9	Менінгіт	0.17	0.3 %	0.25	8
10	Сіфіліс	0.16	0.3 %	0.19	11
11	Гепатыт В	0.10	0.2 %	0.93	6
12-17	Трапічныя хваробы (6)[6]	0.13	0.2 %	0.53	9, 10, 16-18
Заўв.: Іншымі прычынамі з'яўляюцца матчына і дзіцячая смяротнасць(5.2 %), недастатковае харчаванне (0.9 %), неінфекцыйныя захворванні (58.8 %), і траўмы (9.1 %).

Лідыруюць па колькасці смерцяў ВІЧ/СНІД, сухоты і малярыя. Колькасць смерцяў амаль па ўсіх захворваннях зменшылася, аднак у СНІДа гэты паказчык узрос у 4 разы. Дзіцячыя хваробы ўключаюць коклюш, поліяміэліт, дыфтэрыю, адзёр і слупняк, а таксама высокі працэнт захворванняў ніжніх дыхальных шляхоў і кішэчных захворванняў.

Прафілактыка

Прафілактычныя меры:

• павышэнне супраціўляльнасці арганізма гігіенай і фізкультурай;
• правядзенне прафілактычных прышчэпак;
• карантынныя мерапрыемствы;
• лячэнне крыніцы інфекцыі.

Карантын — гэта комплекс мерапрыемстваў па спыненні распаўсюджвання інфекцыі, сюды ўключаецца ізаляцыя раней захварэлых, дэзінфекцыя месца жыхарства, выяўленне тых, хто кантактуе з хворымі і г.д.

Гл. таксама

• Спіс клінічна важных бактэрый
• Спіс інфекцыйных захворванняў
• Паразітарныя хваробы
• Хвароба Шагаса

Зноскі

1. World Health Organization. Age-standardized DALYs per 100,000 by cause, and Member State, 2004 (нявызн.) (1 лютага 2009). Архівавана з першакрыніцы 25 жніўня 2011. Праверана 27 ліпеня 2013.
2. The World Health Report (Annex Table 2) (нявызн.) (pdf) (2004). Архівавана з першакрыніцы 25 жніўня 2011. Праверана 27 ліпеня 2013.
3. Table 5 (нявызн.) (pdf) (1995). Архівавана з першакрыніцы 25 жніўня 2011. Праверана 27 ліпеня 2013.
4. Захворванні ніжніх дыхальных шляхоў уключаюць розныя пнеўманіі, грып і бранхіт.
5. Кішэчныя захворванні ўключаюць халер, батулізм і E. coli і іншыя. Гл. таксама: Intestinal infectious diseases
6. Tropical diseases include Chagas disease, dengue fever, lymphatic filariasis, leishmaniasis, onchocerciasis, schistosomiasis and trypanosomiasis.

Літаратура

• Каталог узбуджальнікаў інфекцыйных хвароб, якія маюць тэндэнцыю да распаўсюджання Архівавана 10 сакавіка 2012. — глава з кнігі Супатніцкага М. У. «Мікраарганізмы, таксіны і эпідэміі» Архівавана 26 лютага 2007.. Матэрыялы главы падрыхтаваны па даных Камітэта па праблемах узнікнення мікробных хвароб Інстытута медыцыны Нацыянальнай акадэміі навук ЗША.

Спасылкі

• Інфекцыі чалавека
• Інфекцыйныя захворванні, прафілактыка і лячэнне. Інфармацыйны партал. Архівавана 15 чэрвеня 2010.
• Інфекцыйныя захворванні, прычыны, дыягностыка, рэкамендацыі лячэння. Архівавана 29 жніўня 2013.