Ушацкі раён

Уша́цкі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў цэнтры Віцебскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 13 236 чалавек^[1]. Адміністрацыйны цэнтар — мястэчка Ўшачы.

Ушацкі раён
Герб	Сьцяг
Агульныя зьвесткі
Краіна	Беларусь
Статус	раён Беларусі
Уваходзіць у	Віцебская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар	Ушачы
Дата ўтварэньня	17 ліпеня 1924
Старшыня райвыканкаму	Уладзімер Аўдошка
Насельніцтва (2018)	13 236[1]
Шчыльнасьць	9 чал./км²
Плошча	1489,38[2] км² (16-е месца)
Вышыня па-над узр. м.  · найвышэйшы пункт  · сярэдняя вышыня  · найніжэйшы пункт	239 м  169 м[3]  127 м
Месцазнаходжаньне Ушацкага раёну
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас	UTC +3
Тэлефонны код	+375-21-58
Паштовыя індэксы	211 4хх, 211 5хх
Код аўтам. нумароў	2
Афіцыйны сайт
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Гісторыя

Першыя вядомыя сьляды прысутнасьці чалавека на тэрыторыі Ўшаччыны датуюцца 9—5 тыс. да н. э. Напрацягу IV ст. да н. э. — III ст. н. э. каля вёскі Кублічы існавала гарадзішча днепра-дзьвінскай культуры. Тэрыторыя раёну ўваходзіла ў склад Полацкага княства. Увайшла ў склад Расейскай імпэрыі ў выніку Другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе. У 1919 годзе праз тэрыторыю раёну праходзіла лінія фронту савецка-польскай вайны. 14 траўня 1920 году Ўшачы перайшлі пад уладу Саветаў. Тэрыторыя раёну (Ушацкая воласьць) уключаная ў склад БССР у сакавіку 1923 году^[4]. 28 лютага 2011 году ўказам прэзыдэнта^[5] зацьверджаны сьцяг раёну.

Адміністрацыйны падзел

На тэрыторыі раёну знаходзіцца 259 населеных пунктаў, у тым ліку гарадзкі пасёлак Ушачы — цэнтар раёну, 7 сельскіх саветаў: Велікадолецкі, Вяркудзкі, Глыбачанскі, Жарскі, Кубліцкі, Сарочынскі, Ушацкі.

Геаграфія

Плошча раёну складае 1,5 тыс. км²^[6] (16-е месца ў вобласьці). Па колькасьці азёраў Ушацкі раён займае адно зь вядучых месцаў у краіне. Тут налічваецца больш за 200 азёраў, вялікіх і маленькіх. Яны займаюць каля 10 % плошчы раёну. Асабліва выдзяляюцца Ўшацкія азёры. Сярод іншых азёр — Доўжына, Вечальле, Ваўчо, Плесна, Астравіта, Глыбач, Бярозаўскае, Адворанскае, Акунь, Арэхаўна, Ашыцік, Гародна, Глыбачка, Дубраўскае, Лешва, Лешна, Лутава, Лінка, Пліна, Полазна, Рукшанскае, Салонец, Белае, Краснае.

Насельніцтва

• XXI стагодзьдзе: 2009 год — 15 970 чалавек^[7] (перапіс); 2016 год — 13 805 чалавек^[8]; 2017 год — 13 463 чалавекі^[9]; 2018 год — 13 236 чалавек^[1]

СМІ

Ва Ушачах выдаецца раённая газэта «Патрыёт».

Асобы

• Васіль Быкаў, Народны пісьменьнік Беларусі, грамадзкі дзяяч (нарадзіўся ў вёсцы Бычкі^[10])
• Генадзь Аўласенка, беларускі пісьменьнік (нарадзіўся ў вёсцы Ліпавец)
• Пятрусь Броўка, Народны паэт Беларусі (нарадзіўся ў в. Пуцілкавічы)
• Рыгор Барадулін, Народны паэт Беларусі (нарадзіўся ў в. Верасоўка)
• Францішак Вярэнька, беларускі краязнавец і археоляг (нарадзіўся ў в. Пуцілкавічы)
• Еўдакія Лось, беларуская паэтка (нар. у в. Старына)
• Генадзь Гарбук, Народны артыст Беларусі (нар. у в. Глыбачка)
• Уладзімер Халіп, беларускі журналіст (нар. у в. Двор Пліна)
• Марыя Вератнёва, дэпутат Вярхоўнага Савету БССР, Герой Сацыялістычнай Працы (нарадзілася у в. Скачыхі)
• Фёдар Дуброўскі, арганізатар падпольля ў вобласьці, Герой Савецкага Саюзу, (нар. у в. Замошша 1-е)
• Фелікс Феліксавіч Тапчэўскі, беларускі паэт-дэмакрат (нар. у в. Глыбачка)
• Сяргей Знаёмы (Сяргей Дзьмітрыевіч Клопаў), беларускі пісьменьнік (нар. у в. Звонь)
• Уладзімер Якутаў, літаратуразнавец (нар. у в. Рацькава)
• Валеры Ёсіфавіч Атрашкевіч, літаратуразнаўца, кандыдат філялягічных навук (нар. у в. Красная Горка)
• Тамара Дзьмітрыеўна Барадзёнак, беларуская паэтка (нар. у в. Матырына)^[11]
• Галіна Аляксандраўна Варатынская, беларуская паэтка (нар. у г. п. Ушачы)
• Арцём Ігнатавіч Вярыга-Дарэўскі, пісьменьнік-дэмакрат (нарадзіўся у в. Кублічы)^[12]
• Сяргей Жаваранак, беларускі лекар, доктар мэдычных навук (нар. у в. Селішча)
• Міхась Мірановіч, паэт-гумарыст (нар. у в. Старына)
• Аляксандар Раманавіч Пшчолка, пісьменьнік (нар. у в. Чарсьцьвяды)^[13]

Крыніцы

1. Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
2. Государственный земельный кадастр Республики Беларусь (рас.) (па стане на 1 студзеня 2010 г.)
3. GeoNames (анг.) — 2005.
4. Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ушацкага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 638, [1] с. ISBN 985-6302-43-9. C. 9
5. Об учреждении официальных геральдических символов административно-территориальных единиц Витебской области. Указ Президента Республики Беларусь от 28.02.2011 г. № 86 (рас.)
6. Общие сведения(недаступная спасылка) — Ушачский районный исполнительный комитет (рас.)
7. Перепись населения — 2009. Витебская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
8. Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
9. Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
10. Паводле кнігі Памяць. Ушацкі раён. Мн. 2003. с.635., нарадзіўся ў в. Чарапоўшчына
11. Барадзёнак Тамара Дзмітрыеўна(недаступная спасылка) Прыдзьвінскі край — Пісьменнікі, паэты, літаратары
12. Г. В. Кісялёў. Вярыга-Дарэўскі // БЭ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 398—399
13. У. А. Васілевіч. Пшчолка Аляксандр Раманавіч // БЭ. — Мн.: 2001 Т. 13. С. 149

Вонкавыя спасылкі

Ушацкі раён — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Краявіды на radzima.org
• Ушацкі раён  (рас.), Глёбус Беларусі