Адраджэньне мовы

Адраджэньне мовы — вяртаньне зацікаўленымі згуртаваньнямі заняпалай мовы да паўсядзённага ўжытку^[1].

Ступені

Узнаўленьне ўстойлівага разьвіцьця мовы вымагае падзелу ажыцьцяўленьня адпаведных захадаў на наступныя ступені:

1. авалодваньне моваю дарослымі навучэнцамі;
2. стварэньне згуртаванае грамады карыстальнікаў мовы;
3. заахвочваньне пазаслужбовага ўжытку мовы ў зносінах між людзьмі розных пакаленьняў ды ў сем’ях, а таксама стварэньне суседзкіх установаў, у якіх ужытак мовы заахвочваецца й бароніцца;
4. заахвочваньне пісьменнасьці ў мове незалежна ад урадавых установаў адукацыі;
5. заахвочваньне ўжытку мовы ва ўрадавых установах адукацыі (школах, гімназіях, ліцэях);
6. заахвочваньне ўжытку мовы ў працы;
7. заахвочваньне ўжытку мовы ў мясцовых установах улады ды вяшчаньні;
8. заахвочваньне ўжытку мовы ў вышэйшых навучальных установах (ВНУ) ды ўрадзе^[2].

Чыньнікі

Мова перастае занепадаць, калі яе носьбіты:

1. павялічваюць свой прэстыж у паноўнай грамадзе;
2. павялічваюць сваё багацьце;
3. павялічваюць сваю законную ўладу над паноўнаю грамадою;
4. маюць моцную прысутнасьць ва ўстановах адукацыі;
5. здольныя запісаць сваю мову;
6. здольныя выкарыстоўваць інфармацыйныя тэхналёгіі^[3].

Крыніцы

1. Гілад Цукерман (Ghil'ad Zuckermann) (2020). Revivalistics: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond, Oxford University Press. ISBN 9780199812790 / ISBN 9780199812776
2. Джошуа Фішман. Адкат моўнага асіміляваньня: тэорыя і ажыцьцяўленьне падтрымкі загрожаных моваў = анг. Reversing Language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages. — Клівдан: Multilingual Matters, 1991. — 448 с. — ISBN 185359122X
3. Дэвід Крыстал. Адміраньне мовы = анг. Language Death. — Кембрыдж: Cambridge University Press, 2000. — 198 с. — ISBN 0-521-65321-5

Вонкавыя спасылкі

• Сяргей Запрудзкі, Алена Анісім, Уладзь Кошчанка, Сяргей Кручкоў, Адам Мальдзіс, Алена Таболіч і Генадзь Цыхун. Стратэгія разьвіцьця беларускай мовы ў ХХІ стагодзьдзі // Беларуская Палічка, 2013 г. Архіўная копія ад 22 красавіка 2013 г. Праверана 10 ліпеня 2017 г.