Язэп Аляшкевіч

Язэ́п Аляшке́віч (23 чэрвеня 1777^[1], Шылува, цяпер Расенскі раён, Ковенскі павет, Летува — 5 кастрычніка 1830, Санкт-Пецярбург) — беларускі^[2][3][4][5] і польскі мастак, партрэтны жывапісец; аўтар карцінаў на гістарычныя, рэлігійныя, міталягічныя сюжэты.

Язэп Аляшкевіч
Дата нараджэньня	23 чэрвеня 1777
Месца нараджэньня	Шылува, Расенскі тракт, Жмудзкае староства, Вялікае Княства Літоўскае
Дата сьмерці	5 кастрычніка 1830 (53 гады)
Месца сьмерці	Санкт-Пецярбург, Расейская імпэрыя
Месца пахаваньня	Смаленскія праваслаўныя могілкі[d]
Адукацыя	Віленскі ўнівэрсытэт
Месца вучобы	Віленскі ўнівэрсытэт Віленская мастацкая школа[d]
Занятак	мастак
Жанры	партрэт
Плынь	клясыцызм, рамантызм
Працы	«Антыёх і Стратоніка» (1810)
Язэп Аляшкевіч у Вікісховішчы

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Аляшкевіч.

Жыцьцяпіс

«Разьвітаньне Хадкевіча з жонкай перад Хоцінскай бітвай» (1808)

«Дабрадзейнае апекаваньне і дбаньне імпэратрыцы Марыі Фёдараўны пра бедных» (1812)

«Антыёх і Стратоніка» (1810)

Партрэт Лявона Сапегі (1827)

Нарадзіўся ў сям’і небагатага музыкі зь мястэчка Радашкавічы (Менскі павет, Вялікае Княства Літоўскае). Адукацыю атрымаў пры падтрымцы графа Аляксандра Хадкевіча. Закончыў факультэт вытанчаных мастацтваў Віленскага ўнівэрсытэту, дзе навучаўся ў 1798—1779 гадох у Францішка Смуглевіча і Яна Рустэма (паводле іншых зьвестак, вучыўся ў Смуглевіча з 1800 году). З 1803 па 1806 год удасканальваў сваё майстэрства ў Дрэздэне і Парыжы. Быў вучнем Жана Агюста Дамініка Энгра і Жака-Люі Давіда.

Па вяртаньні з-за мяжы працаваў на Валыні і ў Вільні. Пасьля сьмерці Смуглевіча ў 1807 годзе спрабаваў заняць яго месца ва ўнівэрсытэце. Пасьля няўдалай спробы ў 1810 годзе пасяліўся назаўсёды ў Санкт-Пецярбургу, дзе пісаў, у прыватнасьці, патрэты царскай сям’і. У 1812 годзе быў прыняты ў імпэратарскую Акадэмію мастацтваў (за палатно «Дабрадзейнае апекаваньне і дбаньне імпэратрыцы Марыі Фёдараўны пра бедных»).

Сярод высланых палякаў, якія жылі ў Санкт-Пецярбургу, славіўся незвычайным і поўным дабрадзейнасьці чалавекам; гэта адлюстравана ў «Адступленьні» часткі III «Дзядоў» Адама Міцкевіча. Выключную вядомасьць ў Санкт-Пецярбургу меў дзякуючы высокаму становішчу, якое займаў у асяродзьдзі пецярбурскіх масонаў. У 1822 годзе Аляшкевіч быў абраны начальнікам (maître en chaise) ложы Белага Арла.

Пахаваны на Смаленскіх могілках у Санкт-Пецярбургу.

Творчасьць

Творчасьць Аляшкевіча — акадэмічная, у духу позьняга клясыцызму, з элемэнтамі сэнтымэнталізму. Аўтар партрэта Лявона Сапегі. Многія яго карціны (партрэты Адама Ежы Чартарыйскага, Гераніма Страйноўскага, 1810; Марціна Пачобута, 1810) захоўваюцца ў Вільні.

Часта выяжджаў у беларускія губэрні, дзе стварыў нямала цікавых партрэтаў ў стылі позьняга клясыцызму і рамантызму. Сярод іх: «Групавы партрэт», «Партрэт дзяўчынкі». Сябраваў з Адамам Міцкевічам, напісаў яго партрэт (1828).

Вядомыя творы

• «Разьвітаньне Хадкевіча з жонкай перад Хоцінскай бітвай» (1808)
• «Антыёх і Стратоніка» (1810; алей, холст, 170 × 247 см, Віленская карцінная галерэя Мастацкага музэю Летувы)
• «Дабрадзейнае апекаваньне і дбаньне імпэратрыцы Марыі Фёдараўны пра бедных» (1812; Расейскі музэй)
• «Партрэт доктара мэдыцыны і хірургіі Мікалая Фёдаравіча Арэнта» (1822; Трацьцякоўская галерэя)
• «Партрэт маладой жанчыны зь дзіцем» (1824; Львоўская карцінная галерэя)
• «Партрэт Міхаіла Кутузава (Галянішчаў-Кутузаў, князь Смаленскі)» (1830-я гады, алей, холст, 142 × 115 см, Эрмітаж, Санкт-Пецярбург)