BE-TARASK
All
Articles
Dictionary
Quotes
Map

Wikiwand ❤️ Wikipedia

PrivacyTerms
Пётар Мантыгердавіч

Пётар Мантыгердавіч

From Wikipedia, the free encyclopedia

Пётар Мантыгердавіч
ІмяБіяграфіяМова і культураКрыніцыЛітаратура

Пётар Мантыгердавіч (Пятраш Мантыгірдавіч; каля 1390—1459) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Маршалак дворны (1422—1431) і земскі (з 1434), намесьнік наваградзкі (1430—1432 і 1445—1456) і полацкі (1459). На Гарадзельскай уніі атрымаў герб «Вадвіч».

Ня варта блытаць зь Пётар Мантыгердавіч «Белы».
Хуткія факты Асабістыя зьвесткі, Нарадзіўся ...
Пётар Мантыгердавіч
лац. Piotar Mantygierdavič / Mantyhierdavič
Thumb
Пётар Мантыгердавіч

Герб «Вадвіч»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся каля 1390
Памёр 1459(1459)
Род Мантыгердавічы
Бацькі Мантыгерд
Жонка Ганна
Дзеці Ян
Закрыць

Вотчынныя ўладаньні знаходзіліся каля Ашмянаў і Салечнікаў. У 1434 годзе вялікі князь Жыгімонт Кейстутавіч надаў яму двор Іўе, але гэта магло быць пацьверджаньнем вотчыннага ўладаньня, менавіта зь Іўя выводзілі сябе яго нашчадкі[1]. Маці другой жонкі княгіна Анастасія Карыбутава падарыла яму Лоск.

Імя

Асноўныя артыкулы: Імёны ліцьвінаў і Мантыгерд (імя)

Мундгерд (Mundgerd[2], Mundgærðr[3][4], Mundgerdr) — імя германскага паходжаньня[5]. Іменная аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Валімонт, Жыгімонт, Скірмунт; германскія імёны Walmont, Sigimunt, Sciremunt) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[6] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[7], а аснова -гард- (-герд-, -герт-) (імёны ліцьвінаў Альгерд, Вісігерд, Тэўтыгерд; германскія імёны Algardus, Wisgeard, Teutgerdis) — ад гоцкага gairdan 'падпяразваць' (пераноснае 'ахоўваць'), garda 'агароджа' (пераноснае 'ахова, бясьпека')[8]. Такім парадкам, імя Мантыгерд азначае «гарлівасьць аховы» (тое ж, што і імя Гердымонт)[9].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: cum Petro Mondigerd[10], Petrus Mondiger[11], Petrum Mondygerd[12] (2 кастрычніка 1413 году); Petrasio Montigerdowicz (26 студзеня 1416 году)[13]; панъ Петрашъ Монътикгирдовичъ (Петраш Монтикгирдович[1]; 15 чэрвеня 1424 году[14], 1440—1459 гады[15]); Petraschius Montegardowicz (22 чэрвеня 1431 году)[16]; Petrasy Montigerdowicz[17], Petrassy Montigerdowicz[18] (1 верасьня 1431 году); Petrassius Montigirdowicz (15 кастрычніка 1432 году)[19]; Petraschius Montigerdowicz (27 лютага 1434 году)[20]; Petrus Mongyerdovycz (28 траўня 1434 году)[21]; Petrassius Montigerdowicz (17 ліпеня 1435 году)[22]; Petraschio Montigerdowitcz terre Lithwanie suppremo marschalco (28 чэрвеня 1436 году)[23]; Petraschio Montigerdowicz (1441 год)[24]; Petrus Montigierdowicz terre Lituanicae supremus marsalcus (1442 год); Petrus Montigerdowicz, marschalcus terrae nostrae Lithuaniae (14 студзеня 1447 году)[25]; Петрашъ Монтикгордовичъ (30 красавіка 1451 году)[26][27]; воевода новгородский маршалокъ земский панъ Петръ Монтикгирдович (8 студзеня 1452 году)[28]; Petrassius Montigerdowicz marsalcus generalis, castellanus et tenutarius Novogrodensis (1452 год)[29]; пана Петра Монтикырдовича, пана Петра Монкгирдовича (1458—1459 гады)[30], пана Петра Монтикырдовича (18 лютага 1459 году)[31], пана Петра Монтикирьдовича (10 сакавіка 1459 году)[32], пана Петра Монтикирдовича (9 жніўня 1459 году)[33]; Petrus Montigerdowicz, Petrassius Montigirdowicz, Petrasch Montigirth[1].

Біяграфія

Зь літоўскага баярскага роду, сын Мантыгерда, намесьніка полацкага. Меў братоў Гануса і Алехну.

За часамі Вітаўта (каля 1424—1426 гадоў) быў старостам падольскім, у 1422 або 1423 годзе — маршалкам дворным, у 1430—1432 і 1445—1456 гадох — намесьнікам наваградзкім, у 1434—1459 гадох — маршалкам земскім, у 1435 годзе — намесьнікам капыльскім, у 1459 годзе — намесьнікам полацкім. Быў сябрам рады вялікіх князёў Жыгімонта Кейстутавіча і Казімера[34].

У 1430 годзе езьдзіў у Польшчу наконт справы каранацыі Вітаўта. У 1431 годзе езьдзіў да татараў як пасол Сьвідрыгайлы. У пачатку 1432 году быў на перамовах з палякамі ў складзе літоўскай дэлегацыі. Таго ж году на даручэньне Сьвідрыгайлы яшчэ раз езьдзіў у Польшчу. За часамі Казімера езьдзіў з пасольствамі ў Тэўтонскі ордэн (1444 год) і ў Польшчу (1448 год)[35].

Браў удзел ў перавароце супраць Сьвідрыгайлы. Камандаваў войскам Жыгімонта Кейстутавіча.

Няма зьвестак пра імя і паходжаньне першай жонкі. Другі раз ажаніўся з Ганнай, дачкой князя Фёдара Карыбутавіча. У першым шлюбе меў сына Яна.

Мова і культура

Асноўныя артыкулы: Ліцьвіны і Русіны

Да актаў Мельнскага міру (1422 год), Гарадзенскай уніі (1432 год) і Гарадзенскай умовы (1434 год) прывесіў пячаці з рускімі надпісамі[36][37][38]:

ПЕ(чат)Ь ПАН(а) ПЕТРАЖОВА МОИДВИЧА
ПЕЧ + ПАН ПЕТРАШОВА МОЧДВИЧА
ПЕТ ПЕТЬРАШОВА МОНДКІРДОВИЧА

Крыніцы

  1. [1]
    Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 267.
  2. [2]
    Mundgerd, Nordic Names
  3. [3]
    Peterson L. Nordiskt runnamnslexikon. — Institutet för språk och folkminnen, 2007.
  4. [4]
    Mundgærðr, Nordic Names
  5. [5]
    Naumann H. Altnordische Namenstudien. — Berlin, 1912. S. 54.
  6. [6]
    Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
  7. [7]
    Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  8. [8]
    Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  9. [9]
    Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 24.
  10. [10]
    Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  11. [11]
    Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
  12. [12]
    Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 69.
  13. [13]
    Semkowicz W. Nieznane nadania Witolda dla osób prywatnych // Ateneum Wileńskie. Z. 3—4, 1931. S. 852.
  14. [14]
    Вырок по делу между Лавришевским монастырем и людьми в.к.л. Витовта (1424), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  15. [15]
    Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 32.
  16. [16]
    Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 273.
  17. [17]
    Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
  18. [18]
    Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
  19. [19]
    Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
  20. [20]
    Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
  21. [21]
    Грамота в.к.л. Сигизмунда Кейстутовича для Семена Гедигольдовича на двор Мир (1434), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  22. [22]
    Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 158.
  23. [23]
    Jaworski R. Z najdawniejszych dokumentów do dziejów domeny Radziwiłłowskiej // Studia Źródłoznawcze = Commentationes. T. 39, 2001. S. 111.
  24. [24]
    Собрание древних грамот и актов городов: Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам: Ч. 1. — Вильно, 1843. С. 9.
  25. [25]
    Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 407.
  26. [26]
    Акты, относящиеся к истории Южной и Западной России, собранные и изданные Археографической комиссией. Т. 2. — СПб, 1865. С. 106.
  27. [27]
    Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 751.
  28. [28]
    Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 48.
  29. [29]
    Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 172.
  30. [30]
    Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 247, 249.
  31. [31]
    Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 250.
  32. [32]
    Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 251.
  33. [33]
    Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 253.
  34. [34]
    Насевіч В. Мантыгірдавічы // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 271.
  35. [35]
    Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 268.
  36. [36]
    Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 88.
  37. [37]
    Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 189, 205.
  38. [38]
    Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 78, 100.

Літаратура

  • Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
  • Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / пераклад А. Мікус. — 2-е выд. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4
  • Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: Тэхналогія, 2001. — 216 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-458-050-4
Edit in WikipediaRevision historyRead in Wikipedia

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Edge
Wikiwand for Edge
Firefox
Wikiwand for Firefox