(пам. 1431) князь амсьціслаўскі From Wikipedia, the free encyclopedia
Лу́гвен Сямён Альге́рдавіч (Лінгвен, Лангвен, Лугвень; каля 1355—1431) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, князь амсьціслаўскі (1392—1431).
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | каля 1355 1431 |
| Памёр | 19 чэрвеня 1431 |
| Род | Гедымінавічы |
| Бацькі | Альгерд Ульяна Аляксандраўна[d] |
| Дзеці | Юры Лугвенавіч[d][1] і Яраслаў Лугвенавіч[d][1] |
Лангівін або Лангвін (Langewin, Langwin[2]) — імя германскага паходжаньня[3]. Іменная аснова -ланг- (-лонг-, -ланк-) (імёны ліцьвінаў Лянгерд, Воланг; германскія імёны Langarda, Wolank) паходзіць ад старагерманскага lung 'хуткі'[4] або гоцкага laggs, стараангельскага long 'доўгі'[5], а аснова -він- (імёны ліцьвінаў Бутвін, Монтвін, Радавін; германскія імёны Butwin, Mondawin, Radowin) — ад гоцкага wins 'сябар'[6]. Такім парадкам, імя Лонгвін азначае «хуткі сябар»[4].
Яшчэ гісторык Юзэф Эдвард Пузына, які паходзіў з старажытнага княскага роду Пузынаў, выводзіў імя Лугвен (Лінгвені) ад германскага (паўночнагерманскага) імя Langewin[7][8].
Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Langwenne (29 верасьня 1379 году[9], 31 кастрычніка 1382 году[10][11], 16 чэрвеня 1409 году і па 1410 годзе[12]); Ligwen (14 жніўня 1385 году)[13]; Nos dux Semen alias Lingweny (31 студзеня 1388 году)[14]; Мы князь Семенъ инымъ именемъ Лыгвеніи[15] (25 красавіка 1389 году)[16]; Nos Semon dux alias Lingwenis (25 красавіка 1389 году)[17]; я, князь Луквеній Мстиславскій (1394—1424 гады, 1718 год)[18]; Lyngweyn (23 студзеня 1397 году)[19]; herczog Lingwen (3 ліпеня 1407 году)[20]; Symeonis alias Ligwen (1 лютага 1411 году)[21]; herczoge Lengwenne (1416 год)[22]; Semeon Ulgerdowicz (Semeon Olgerdowicz; 22 чэрвеня 1431 году)[23]; ducis Iurgij Langwynowicz[24], Iurgi Langwynowycz[25] (1 верасьня 1431 году); Langwin (Ян Длугаш)[26]; Семіонъ Лугвень[27], Лугвеній… Семеонъ Олгердовичь[28] (Наўгародзкі чацьверты летапіс); Лугвени[29], Лугвень[30], Лугвеней… Семенъ Олгердовичь[31] (Сафійскі першы летапіс); служили князю Лынкгвеню (31 траўня 1496 году)[32]; Семенъ Лугвенъ… Лугвеней (Васкрасенскі летапіс)[33].
.jpg)
Чацьверты сын Альгерда ад яго другога шлюбу з Ульлянай Цьвярской (агульным лікам дзявяты). У гістарычных крыніцах выступае з 1379 году, калі ў ліку іншых літоўскіх князёў падпісаў у Троках мір з Ордэнам (29 верасьня). Разам з братам Ягайлам і трыма іншымі князямі 14 жніўня 1385 году падпісаў Крэўскую унію.
Браў удзел у разгроме вялікага князя смаленскага Сьвятаслава, які падтрымаў выступленьне Андрэя Полацкага супраць Ягайлы, пад Амсьціславам (29 красавіка 1386 году).
У 1389—1392 гадох — князь у Вялікім Ноўгарадзе, атрымаў «у кармленьне» Ладагу, Арэшак, Карэлу і палову Капор’я. Склаў васальную прысягу Ягайлу як сюзэрэну Ноўгарада (у таямніцы ад саміх наўгародцаў). У 1390 годзе спрабаваў далучыць да Ноўгараду Пскоў, у 1391 годзе разьбіў ганзейскіх піратаў-вітальераў пад Арэшкам. Зьехаў з Ноўгараду пад уціскам Масквы, атрымаў ад Ягайлы Амсьціслаўскае княства, якім да яго валодаў іх брат Карыгайла.
.jpg)
У канцы 1396 году быў пасярэднікам ва ўзнаўленьні гандлёвай дамовы паміж Полацкам і Рыгай, у тым жа годзе разьбіў войска разанскага князя Алега, які дапамагаў вялікаму князю смаленскаму Юрыю Сьвятаслававічу ў абароне незалежнасьці Смаленскага княства ад ВКЛ. У 1402 годзе пад Любуцкам ізноў разьбіў разанцаў, захапіў у палон князя Радаслава Алегавіча.
У 1403 годзе пры падтрымцы Вітаўта захапіў Вязьму і спрабаваў авалодаць Смаленскам, які нарэшце захапіў і далучыў да ВКЛ у 1404 годзе. У 1407 годзе ўдала дзеіў у Верхаўскіх княствах, далучыў да ВКЛ Варатынск. У тым жа годзе ізноў запрошаны ў Ноўгарад, дзе княжыў да 1412 году.
Браў удзел разам з наўгародзкімі аддзеламі ў Вялікай вайне 1409—1411 гадоў, у крытычны момант Грунвальдзкай бітвы мужнасьць амсьціслаўскай, аршанскай і смаленскай харугваў ВКЛ на чале з Лугвенам выратавала саюзныя арміі ад разгрому крыжакамі. Падпісаў Торунскі мір 1411 году.
Імаверна, у 1408—1411 гадох быў вялікакняскім намесьнікам у Смаленску. У лістападзе 1411 году месьцічы зь Вялікага Ноўгараду зьвярнуліся да князя Сямёна Лугвеня (Symeona Lingwena), каб ён атрымаў дазвол ад вялікага князя Вітаўта і прыбыў іх бараніць ад Інфлянтаў. У час адбіцьця швэдзкай агрэсіі зьнішчыў прадмесныя ўмацаваньні Выбаргу (26 сакавіка). У тым жа годзе склаў ад імя Ноўгараду дамову зь Ягайлам супраць крыжакоў, але ў 1412 годзе з прычыны маскоўскіх інтрыгаў выехаў з Ноўгараду ў Амсьціслаў, разам зь Вітаўтам і Ягайлам накіраваў наўгародцам «разьметную» грамату. У 1421 годзе прымаў у Амсьціславе мітрапаліта Фоція.
У 1430—1431 гадох у змаганьні Сьвідрыгайлы з Жыгімонтам Кейстутавічам падтрымліваў першага[34].
Заснаваў каля Амсьціслава манастыр Сьвятога Ануфрыя над ракой Чорнай Натапай (1407 год), які славіўся перапісчыкамі кніг і рукапісаў.
Ад першай жонкі Марыі (памерла ў 1399 годзе), дачкі вялікага князя маскоўскага Дзьмітрыя Данскога (шлюб склаў у Маскве 14 чэрвеня 1394 году), меў сына Юрыя. Ад другой (з восені 1406 / 1407 году, імя і паходжаньне невядомыя) сына Яраслава (Фёдара).
Вядомая пячатка Лугвена (1389) з выявай Пагоні, якая захоўваецца ў Львоўскім гістарычным музэі[35].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
