Андрэй Альгердавіч

Андрэ́й Альге́рдавіч, Андрэй По́лацкі (к. 1320 — 12 жніўня 1399) — князь пскоўскі, апошні полацкі князь (1348—1377; 1382—1387), некаторы час вялікі князь полацкі і вялікі князь рускі. Старэйшы з дванаццаці сыноў Альгерда.

Андрэй Альгердавіч
князь полацкі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	1325, Вільня, Вялікае Княства Літоўскае
Памёр	12 жніўня 1399, Ворскла
Нашчадкі	Міхаіл Андрэевіч[d], Сямён Андрэевіч[d] і Q130474814?
Дынастыя	Гедымінавічы
Бацька	Альгерд[1][2]
Маці	Марыя Віцебская[d][2]

Імя

Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Andrey Olherdowicz або Андрей Ольгердович (каля 1370—1377 або 1381—1387 гадоў)^[3], Андрей Полоцкий (да 1399 году)^[4]; Андрей Олгердовичь^[5][6] або Ондрей Олгердовичь^[7][8] (Наўгародзкі чацьверты летапіс і Сафійскі першы летапіс).

Біяграфія

Абіраўся пскавічамі пскоўскім князем, але хутка пакінуў Пскоў, бо абраўся полацкім князем замест свайго дзядзькі Нарымонта-Глеба. Замест сябе ў Пскове пакінуў намесьнікам Юрыя Вітаўтавіча (магчыма свайго стрыечнага брата), па гібелі Юрыя ў бітве зь лівонскімі рыцарамі пскавічы абралі сабе іншага князя, бо былі незадаволеныя адсутнасьцю Андрэя ў горадзе.

У Полацку вёў наступальную палітыку ў дачыненьні да суседніх Пскова і Смаленску, пасьпяхова супрацьстаяў крыжакам. У 1373—1375 гадох трымаў у аблозе Дынабург^[9].

Па сьмерці Альгерда паводле яго тастаменту вялікім князем літоўскім стаў Ягайла. Андрэй спачатку быў у хаўрусе з Кейстутам супраць Ягайлы, па сьмерці Кейстута абвясьціў сябе вялікім князем полацкім, а потым вялікім князем рускім з сталіцай у Полацку. Аднак пад ціскам Ягайлы мусіў быў падацца з Полацку ў Маскву.

Андрэй Полацкі браў удзел у сутычках маскоўцаў з татарамі, у тым ліку ў пераможнай бітве на рацэ Вожы ў 1378 годзе. А таксама ўдзельнічаў у Кулікоўскай бітве ў 1380 годзе, дзе ўзначальваў правы флянг маскоўскага войска^[10].

Потым склаўшы хаўрус зь Лівонскім ордэнам, назваўшы лівонскага магістра бацькам і дарагім сябрам такім чынам прызнаўшы сябе яго васалам, вярнуўся ў Полацак. Празь нейкі час быў захоплены Ягайлам і зьняволены ў адным з польскіх замкаў. Адтуль быў вызвалены на просьбу вялікага князя літоўскага Вітаўта.

Загінуў у 1399 годзе ў бітве на рацэ Ворскле разам з братам Дзьмітрыем і шматлікімі іншымі рускімі князямі.

Папярэднік Нарымонт-Глеб	Полацкі князь 1348—1387	Наступнік Намесьнікі полацкія

Крыніцы

1. К. Б. Андрей (рас.) // Энциклопедический лексикон — СПб: 1835. — Т. 2. — С. 288.
2. Андрей Ольгердович (рас.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 764.
3. Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 73.
4. Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 137.
5. ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 75, 81, 104, 193—194.
6. ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 246.
7. ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 100, 140
8. ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 238.
9. Арлоў У. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае. — KALLIGRAM, 2012. С. 48.
10. Арлоў У. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае. — KALLIGRAM, 2012. С. 49.

Літаратура

• Арлоў У., Герасімовіч З. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае / Рэц. А. Грыцкевіч, У. Ляхоўскі; рэд. З. Санько; картограф В. Цемушаў. — KALLIGRAM, spol s r.o., 2012. — 400 с. : іл. ISBN 978-985-6919-82-7.