Франкісцкая Гішпанія

Франкісцкая Гішпанія (па-гішпанску: España franquista), якая была афіцыйна вядома як гішпанская дзяржава (па-гішпанску: Estado Español), а ў Гішпаніі як дыктатура франкістаў (па-гішпанску: dіctadura franquіsta), гэта пэрыяд гішпанскай гісторыі паміж 1936 і 1975 гадамі, калі Гішпанія знаходзілася пад кіраваньнем дыктатарскага рэжыму Франсіска Франка.

Франкісцкая Гішпанія
[[Другая Гішпанская Рэспубліка|←]] 1936—1975 [[Гішпанія|→]]   [[Экватарыяльная Гвінэя|→]]   [[Сахарская Арабская Дэмакратычная Рэспубліка|→]]   [[Марока|→]]
Сьцяг Герб
Афіцыйная мова	гішпанская
Сталіца	Мадрыд
Форма кіраваньня	Дыктатура

Франка ў ліпені 1936 году стаў дамінантным вайскаводам паўстанцаў грамадзянскай вайны ў Гішпаніі і 1 кастрычніка 1936 году быў абвешчаны кіраўніком дзяржавы, усталяваўшы дыктатуру на тэрыторыі, што кантралюецца фракцыяй нацыяналістаў. Дэкрэт пра зьяднаньне 1937 году, што зьяднаў усе партыі, што падтрымваюць паўстанцкі бок, прывёў да таго, што нацыяналістычная Гішпанія стала аднапартыйным рэжымам. Канец вайны ў 1939 годзе прывёў да шыраньня ўлады Франка на ўсю краіну і выгнаньня рэспубліканскіх інстытутаў. Спачатку франкісцкая дыктатура набыла форму, апісваную як «фашысцкая дыктатура» ^[1] ці «паўфашысцкі рэжым» ^[2], дэманструючы выяўны ўплыў фашызму ў такіх галінах, як працоўныя адносіны, аўтаркічная эканамічная палітыка, эстэтыка і аднапартыйная сыстэма ^{[2] [3]}. З часам рэжым рабіўся больш адкрытым і бліжэйшым да дыктатур разьвіцьця, хоць заўсёды захоўваў рэшткавыя фашысцкія атрыбуты ^{[2] [4]}.

Падчас Другой сусьветнай вайны Гішпанія не далучылася да краін Восі (яе прыхільнікі з грамадзянскай вайны — Італія і Нямеччына). Тым ня менш Гішпанія падтрымвала іх рознымі спосабамі на працягу большай часткі вайны, захоўваючы пры гэтым нэўтралітэт. З-за гэтага Гішпанія была ізалявана ад многіх іншых краінаў цягам амаль дзесяці гадоў пасьля Другой сусьветнай вайны, тым часам як яе аўтаркічная эканоміка, што ўсё яшчэ спрабуе акрыяць ад грамадзянскай вайны, пакутавала ад хранічнай дэпрэсыі. Дэ-юрэ па закону 1947 году Гішпанія была абвешчана каралеўствам, але манарх не быў абвешчаны і вызначыў Франка як кіраўніка дзяржавы на ўсё жыцьцё з правам абіраць чалавека, які стане каралём Гішпаніі і яго наступнікам.

Рэформы былі ажыцьцёўлены ў 1950-х гадах, калі Гішпанія адмовілася ад аўтаркіі і перадала ўладу новаму пакаленьню эканамістаў, тэхнакратам з «Opus Deі» ^[5]. Гэта прывяло да масавага эканамічнага ўзросту, што саступаў толькі Японіі, які працягваўся да сярэдзіны 1970-х гадоў і быў вядомы як «гішпанскае дзіва». У 1950-я гады рэжым таксама зьмяніўся са шчыра таталітарнага і які выкарыстоўвае суровыя рэпрэсіі до аўтарытарнай сыстэмы з абмежаваным плюралізмам. У выніку гэтых рэформаў Гішпаніі было дазволена ўступіць у ААН у 1955 годзе, а падчас халоднай вайны Франка быў адным з асноўных антыкамунісцкіх дзеячаў Эўропы: яго рэжыму дапамагалі заходнія дзяржавы, асабліва Злучаныя Штаты, і папрасілі ўступіць у НАТО. Франка памёр у 1975 годзе ва ўзросьце 82 гадоў. Ён аднавіў манархію перад сваёй сьмерцю і зрабіў сваім наступнікам караля Хуана Карляса І, які ўзначаліў пераход Гішпаніі да дэмакратыі.

Крыніцы

1. Saz Campos, Ismael (2004). Fascismo y franquismo (па-гішпанску). University of Valencia. ISBN 84-370-5910-0.
2. Glicerio Sánchez Recio. Hispania Nova: Revista de historia contemporánea (па-гішпанску), ISSN-e 1138-7319, Nº. Extra 1, 2015.
3. Moradiellos, Enrique (2000). La España de Franco (1939-1975) (па-гішпанску). Política y sociedad. ISBN 84-7738-740-0.
4. Tusell. La ausencia de un ideario definido le permitió transitar de unas fórmulas dictatoriales a otras, rozando el fascismo en los cuarenta y a las dictaduras desarrollistas en los sesenta (па-гішпанску), 1999, cap. «El franquismo como dictadura».
5. Reuter, Tim (19 May 2014). "Before China's Transformation, There Was The 'Spanish Miracle'". Forbes Magazine.