По́ліяміелі́т (стар.-грэц. πολιός + µυελός — шэры + сьпінны мозаг) — паралюш сьпіннога мозга ў выніку заражэньня яго шэрага рэчыва поліявірусам. Заражэньне адбываецца праз страўнікава-кішачны тракт і праз дыханьне ад іншага хворага чалавека-вірусаносьбіта. Вірус размнажаецца ў лімфатычным глотачным кольцы і рэгіянарных ліфматычных вузлах, пранікае ў кроў. Пашыраны сярод дзяцей, таму для папярэджаньня хваробы дзецям робяць прышчэпку[1].
У 1950-х гадах вацыну супраць поліяміеліту распрацаваў ураджэнец Беластоку Альбэрт Сабін. У 1957 годзе яго проціполіяміелітная пераральная (прымаецца ўнутр) вакцына пасьпяхова прайшла выпрабаваньні ў Чылі, Нідэрляндах, Японіі, Мэксыцы, СССР і Швэцыі. Праз тры гады сродак атрымаў дазвол на распаўсюд у ЗША[2]. У 2002 г. хваробу перасталі выяўляць у Эўропе[3]. На 2010 г. у 10% выпадкаў хвароба мела сьмяротны зыход, у 40% прыводзіла да інваліднасьці. Штогод хваробу працягвалі выяўляць 3 краінах Азіі (Аўганістан, Індыя і Пакістан) і 1-й краіне Афрыкі (Нігерыя). У 2010 г. адтуль захворваньне трапляла ў 6 краінаў Афрыкі (Лібэрыя, Малі, Маўрытанія, Сьера-Леонэ, Сэнэгал і Чад) і 2 краіны Азіі (Нэпал і Таджыкістан)[4]. На 2012 г. выпадкі хваробы перасталі выяўляць у большасьці краінаў сьвету[3].
Папярэджаньне
Хвароба прадухіляецца адпаведнай прышчэпкай, якая ў Беларусі робіцца ў 3, 4 і 5 месяцаў, у 1,5 і 2 гады ды ў 7 гадоў. Таксама варта мыць рукі перад ежай, пазьбягаць харчаваньня бруднай садавінай і купаньня ў бруднай вадзе. Арэхі, зяленіва і сухафрукты варта абліваць кіпенем, бо ўзбуджальнік гіне пры награваньні, але захоўваецца пры высушваньні і замарозцы[4].
Віды
- Паралюшавы (бульбарны, панцінны(en) і сьпінальны), калі разьвіваюцца парэз(en) і паралюш цягліцаў ног, плячэй і рук. Выклікае пажыцьцёвае зьнявечаньне ў выглядзе ўкарачэньня канцавінаў і атрафіі цягліцаў.
- Непаралюшавы (разлад страўніка і мэнінгіт з ацёкам). Аднаўленьне пасьля хваробы займае 2 гады[1].
Беларусь
Дасьледаваньнем хваробы ў Беларусі займаліся Восіп Протас і Эсфіра Фэльдман. Пры канцы 1990-х гадоў адзначаецца зьнікненьне выпадкаў хваробы[1]. 21 чэрвеня 2002 г. Сусьветная арганізацыя здароўя надала ўраду Беларусі пасьведчаньне аб адсутнасьці ў краіне мясцовага поліявірусу[1].
Крыніцы
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
