Геся Гельфман
беларуская рэвалюцыянэрка From Wikipedia, the free encyclopedia
беларуская рэвалюцыянэрка From Wikipedia, the free encyclopedia
Ге́ся Мі́раўна (Меераўна) Ге́льфман (часта імя па бацьку памылкова пішацца Міронаўна; 1855, Мазыр, Расейская імпэрыя — 1882, г. 13 лютага [ст. ст. 1 лютага] 1855, Санкт-Пецярбург, Расейская імпэрыя) — расейская рэвалюцыянерка-народніца, агент Выканаўчага камітэту «Народнай волі(ru)». Адна зь «первамартаўцаў(ru)»[1].
| Геся Гельфман | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзілася: |
1855 Мазыр, Менская губэрня |
| Памерла: |
13 лютага 1882 Санкт-Пецярбург |
| Партыя: | Народная воля |
| Сужэнец: | Мікалай Саблін |
Геся Гельфман нарадзілася ў беларускім месьце Мазыры, у жыдоўскай сям’і. Ейны бацька гандляваў лесам, а маці валодала мануфактурнай крамай. Маці рана памерла, а мачыха мала ўвагі надавала Гесі. Аднойчы бацькі адправілі яе ў Бярдычаў на вясельле да сваякоў. Там яна правяла некалькі месяцаў. Вярнуўшыся ў Мазыр, яна даведалася, што яе зьбіраюцца выдаць замуж за адзінага сына лесапрамыслоўца, бацькавага знаёмага. У апошнюю ноч перад вясельлем яна зьбегла. У 1871 року Геся прыехала ў Кіеў, дзе нанялася памочніцай да краўчыхі. У гэтым жа годзе яна паступіла на акушэрскія курсы пры Кіеўскім унівэрсытэце, якія скончыла ў 1874 годзе[1]. У гэты час пачала прымаць удзел у рэвалюцыйнай дзейнасьці. Яна ўдзельнічала ў сходах нелегальных сацыялістычных гурткоў, аказвала розныя дробныя паслугі рэвалюцыянерам-прапагандыстам.
Увесну 1875 року ў Кіеў прыехалі прадстаўнікі маскоўскага гуртку рэвалюцыянэраў для наладжваньня сувязяў зь мясцовымі рабочымі. Геся Гельфман далучылася да гэтай арганізацыі і прыняла актыўны ўдзел у яе дзейнасьці ў Кіеве[1] (на ейнае імя прыходзілі лісты, грашовыя пераклады, яе кватэра служыла яўкай для рэвалюцыянэраў). 9 верасьня 1875 яна была арыштаваная. Паўтара году правяла ў доме папярэдняга зьняволеньня ў Санкт-Пецярбургу.
У 1877 асуджаная на «працэсе 50-ці(ru)» і прысуджаная да двух гадоў прымусовых работ. Пакараньне адбывала ў Літоўскім замку(ru) ў Санкт-Пецярбургу.
У гэты пэрыяд яна пазнаёмілася з нарадавольцам Мікалаем Саблінам(ru), які стаў пасьля яе фактычным мужам, зь якім яна пражывала пад імем Алены Рыгораўны.
Пасьля адбыцьця пакараньня, 14 сакавіка 1879, Гельфман выслалі пад нагляд паліцыі ў м. Старая Руса (Наўгародзкая губэрня), адкуль яна ў верасьні гэтага ж году зьбегла ў Санкт-Пецярбург. Тут яна далучылася да «Народнай Волі»[1]. Яна вяла прапаганду сярод моладзі, шмат працавала ў Чырвоным Крыжы «Народнай Волі», пасьлядоўна стала гаспадыняй трох кансьпіратыўных кватэр. У лютым 1881 Гельфман разам зь М. Сабліным зьняла кватэру на Цялежнай вуліцы. У гэтай кватэры спачатку знаходзілася падпольная друкарня нарадавольскай «Рабочей газеты», а затым дынамітная майстэрня «Народнай Волі»[1]. Раніцай 1 сакавіка 1881 на гэтай кватэры кідальшчыкі атрымалі бомбы, адной зь якіх быў сьмяротна паранены імпэратар Аляксандар II. 2 сакавіка 1881 року пасьля ператрусу, падчас якога былі знойдзеныя 2 бомбы і шмат нелегальнай літаратуры, паліцыя арыштавала Г. М. Гельфман. Пры арышце Саблін скончыў жыцьцё самагубствам. На допыце Гельфман прызналася, што зьяўляецца сябрам «Народнай волі», але адмаўляла свой удзел у арганізацыі замаху на цара, нягледзячы на наяўныя бясспрэчныя факты.
Разам зь пяцьцю актыўнымі ўдзельнікамі замаху была прысуджаная да павешаньня[1], аднак па вынясеньні прысуду яна заявіла пра сваю цяжарнасьць. Апошняе было пацьверджана медыцынскім абследаваньнем, і выкананьне прысуду было адкладзена, бо паводле законаў, якія дзейнічалі на той момант, караць сьмерцю цяжарных жанчын забаранялася з прычыны цнатлівасьці дзіцяці. У Ангельшчыне, Францыі, Швайцарыі была арганізаваная кампанія за скасаванне сьмяротнага прысуду Гесі Гельфман[1]. Адкрыты ліст да імпэратара Аляксандра III апублікаваў вядомы францускі пісьменьнік Віктор Юго. Падобная кампанія была і ў самой Расеі.
Пасьля родаў сьмяротнае пакараньне Гельфман было замененае пажыцьцёвымі катаржнымі працамі[1]. Аднак роды працякалі цяжка, з ускладненьнямі, у адсутнасьць мэдыцынскай дапамогі. Дзіця было адабрана ў Гельфман 25 студзеня 1882 року (яно неўзабаве памерла ў выхаваўчым доме; паводле крыніцаў, гэта была дзяўчынка[2]). Неўзабаве пасьля нараджэньня дзіцяці, так і не атрымаўшы дапамогі лекара, Гельфман памерла ў турме[1] ад гнойнага запаленьня брушыны, які разьвіўся ў выніку нялечанага пасьляродавага ўскладненьня[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
