Алыка

Алыка (па-ўкраінску: Олика) — колішняе места^[1], цяпер мястэчка ў Ківерцаўскім раёне Валынскай вобласьці Ўкраіны. Насельніцтва на 2022 год — 3000 чал.

Алыка
укр. Олика
Палац Радзівілаў
Герб Алыкі
Першыя згадкі:	1149
Магдэбурскае права:	31 траўня 1564
Краіна:	Украіна
Вобласьць:	Валынская
Раён:	Ківерцаўскі
Плошча:	4,91 км²
Вышыня:	198 м н. у. м.
Насельніцтва (2022)
колькасьць:	3000 чал.
шчыльнасьць:	611 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	+380 3365
Паштовы індэкс:	45263
КОАТУУ:	0721855400
Геаграфічныя каардынаты:	50°43′0″ пн. ш. 25°49′0″ у. д.
Алыка на мапе Ўкраіны Алыка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Знаходзіцца за 35 км ад Луцку, за 9 км ад чыгуначнай станцыі Алыка (на ліні Роўна — Берасьце).

Гісторыя

• 1149: першы ўспамін у Іпацьеўскім летапісе, атрымала сваю назву ад рэчкі Алыча.
• 1199: у Галіцка-Валынскім княстве.
• 1340: у складзе Вялікага Княства Літоўскага.
• 1460: уладальнік Алыкі Пётар Белы збудаваў у ёй касьцёл Сьв. Апп. Пятра й Паўла — найстарэйшы на Валыні.

Напалеон Орда, Калегіята Найсьв. Тройцы (1874)

• 1547: новы ўладальнік мястэчка Мікалай Радзівіл Чорны атрымаў ад імпэратара Карла V тытул «Князя на Нясьвіжы й Алыцы».
• 31 траўня 1564: атрымала Магдэбурскае права, мела мескі герб з двух паляўнічых ражкоў.
• 1569: згодна з умовамі Люблінскай уніі перайшло ў Каралеўства Польскае.
• 1570: у Алыцы было 318 будынкаў.^[1]
• 1586: сыны Мікалая Радзівіла Чорнага заснавалі Нясьвіскую, Клецкую і Алыцкую ардынацыі, першым алыцкім ардынатам быў С. Радзівіл.
• 1593: у месьце заснавалі шпіталь.
• 1638: у Алыцы пачала дзейнічаць калегіята Найсьв. Тройцы, філія Акадэміі ў Замосьці, дзе 5 прафэсараў выкладалі лёгіку, рыторыку, граматыку, тэалёгію і асновы навук.
• 1667: у зьвязку са згасаньнем алыцкай лініі Радзівілаў ардынацыя перайшла да нясьвіскай лініі.
• 1795: у выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі.
• 1812: палац ператварылі ў вайсковы шпіталь (выкарыстоўваўся такім чынам да 1837).
• 1870: згарэла меская ратуша.
• 1921: згодна з Рыскай мірнай дамовай увайшла ў склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Валынскім ваяводзтве.
• 1939: у складзе Ўкраінскай ССР.

Насельніцтва

• 1870 год — 1073 чал., зь іх 51% юдаістаў.^[2]
• 2001 год — 2865 чал.

Славутасьці

• Былая вуніяцкая, цяпер праваслаўная царква (1784)
• Замак Радзівілаў (1558)
• Калегіята Найсьв. Тройцы (1635—1640)
• Касьцёл Сьв. Апп. Пятра й Паўла (1460)
• Луцкая брама (1630-я)
• Царква Сьв. Тройцы (1886)

Галерэя

• 
  Калегіята Найсьв. Тройцы
• 
  Брукаванка да Алыкі, пракладзеная Радзівіламі
• 
  Капліца на могілках
• 
  Царква Сьв. Тройцы

Асобы

• Альбрэхт Станіслаў Радзівіл (1593—1656) — вялікалітоўскі дзяржаўны дзяяч, пісьменьнік, гісторык
• Міхал Казімер Радзівіл «Рыбанька» (1702—1762) — вялікалітоўскі дзяржаўны дзяяч, мэцэнат

Крыніцы

1. Валерый Пазднякоў. Алыка // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 220
2. Ołyka // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce. — Warszawa, 1884. S. 527

Вонкавыя спасылкі

• Алыка. Украінскі замак князёў Радзівілаў у блогу Глеба Лабадзенкі
• «У радзівілаўскім замку Алыка зараз вар’ятня…» // Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё, 15 траўня 2009