From Wikipedia, the free encyclopedia
Si Jesse Manalastas Robredo (Mayo 27, 1958 - Agosto 18, 2012) kag-ako kan Gawad Ramon Magsaysay asin nagin alkalde nin siyam na taon kan Syudad nin Naga, Filipinas. Inot siyang nagserbe komo alkalde kan syudad kan 1988 sa edad na 29, bagay na nareparo siya an pinakahuben na nagtukaw sa siring na pwesto. Siya nanombrahan kan Hulyo 9, 2010 ni Pres. Benigno Aquino III bilang Kahilom kan Departamento nin Interior asin Gobyerno Lokal asin iyo ini an katungdan na kapot niya sagkod sa saiyang kagadanan.[1]
| Jesse M. Robredo | |
|---|---|
 | |
| Alkalde kan Syudad nin Naga | |
| Termino 1988 – 1995; 1998 – 2007 | |
| Personal na mga detalye | |
| Kamundagan | Mayo 27, 1958 Syudad nin Naga, Camarines Sur |
| Kagadanan | Agosto 18, 2012 (edad 54) Syudad nin Masbate |
| Nasyunalidad | Filipino |
| Partido politikal | Partido Liberal |
| Agom | Maria Leonor Robredo |
| Mga aki | Jessica Marie Janine Patricia Jillian Therese |
| Dinakulaan | Syudad nin Naga |
| Alma mater | Unibersidad kan Filipinas |
| Kasibotan | Politiko |
| Pagtubod | Romano Katolisismo |
An agom ni Robredo iyo an abogadong si Leni Robredo, aki nin sarong retiradong huwes na si Antonio Gerona asin ni Salvacion Sto. Tomas. An mag-agom may tulong aki, anas babae: Jessica Marie "Aika", Janine Patricia asin Jillian Therese.
Si Robredo ikaduwang henerasyon na Tsino-Filipino. Siya an aki ninda Jose Chan Robredo, Sr. asin Marcelina Manalastas (namundag sa Navotas, Rizal kan taon 1927). Igwa siyang tolong tugang: si Jose "Butch" Robredo, sarong negosyante, si Dra. Jocelyn Robredo-Austria na yaon nag'eerok sa Estados Unidos, asin si Jenny Robredo-Tang. An lolohon niya sa ama sarong Tsinong imigrante nagngangaran Lim Pay Co na nagdangtol sa Filipinas sa pag-aboton kan ika-20ng siglo. Si Lim Pay Co nagin Katoliko asin saiyang pighingako an pangaran na Juan Lim Robredo. Ini an kostumbre nin sarong imigranteng Intsik, an pag-arog kan pangaran kan saiyang ninong o ninang. Si Lim Pay Co pinili na mangaran saiya an pangaran kan si pading nagbonyag saiya. An ama ni Robredo na si Jose Chan dinara pa man an apelyidong Chan ta ini an apelyido kan saiyang ina.[2]
Nag-adal si Robredo nin elementarya sa Naga Parochial School asin ipinadagos an sekundarya sa Ateneo de Naga. Nagtapos siya nin kolehiyo sa De la Salle University na igwang duwang degree sa Industrial asin Mechanical Engineering. Nakua niya an titulong Master sa Business Administration sa Unibersidad kan Filipinas, asin Master sa Public Administration sa Harvard University sa Estados Unidos.
Amay sa saiyang karera, si Robredo nagtrabaho sa San Miguel Corporation kan 1980 sa Siyudad nin Mandaluyong sa seksyon kan Physical Distribution Technical Services sa lindong kan General Services Division, dangan sa laog sana nin anom na bulan nagsakat na siya sa responsibilidad, nalampasan an duwang lebel, asin pinakapot sa Finance Division nin anom na bulan.
Kan an namamayo niya ipighubo sa Magnolia Ice Cream, sarong dibisyon kan San Miguel, si Robredo inalok mag-iba saiya asin siya natoka sa logistics asin planning na seksyon manta na siya kadungan man na staff assistant kan physical distribution director.[3] Paglaog kan taon 1986, siya buminalik sa syudad nin Naga kun sain nagin siyang program director kan Bicol River Basin Development Program, sarong ahensya na naghihingoa na maintegrar an gabos na development planning para sa urog na ikauuswag kan tulong probinsya nasasakop kan rehiyon Bikol.
An tiyoon niyang si Luis Villafuerte, iyo an nag-agyat saiya na lumaog sa pulitika asin sa suporta kan gurang, siya nagdalagan para alkalde sa syudad nin Naga asin siya nakatukaw sa sinabing pwesto kan 1988 asin huli kaini, siya na an pinakahuben na persona sa edad na 29, sa bilog na Filipinas, na nagkapot kan siring na katungdan.[3] Si Robredo nabirik an kamugtakan kan Naga hale sa mabublay asin mayong kabuhaybuhay na syudad asin nagin ini saro sa "Most Improved Cities in Asia" ("Mga Gantad na gayong mga Syudad sa Asya"), siring sa ginawad na pagbisto kan Asiaweek Magazine kan 1999.[4]
Masabi na kan siya nagtutukaw alkalde kan syudad, si Robredo naumaw na gayo ta huli saiya napakusog nanggad an partisipasyon kan mga namamanwaan sa paggogobyerno, bagay na iyo an nagbalik sa syudad an preeminenteng posisyon kaini bilang nanginginot na syudad sa ronang Bikol.[4] Kan 1995, bilang pagbisto kan saiyang kakayahan asin kabatiran komo sarong namomoon sa pagpadalagan nin lokal na gobyerno, si Robredo napili mamayo bilang Presidente kan League of Cities of the Philippines, an kasararoan nin mga alkalde nin mga syudad. Poon man 1992 abot 1998, si Robredo naelehir man Chairman kan Regional Development Council, sarong konseho na nagkokoordinar asin nagpaplano kan kauswagan kan anom na probinsya asin pitong syudad sa Kabikolan.[4]
Kan siya alkalde kan Naga, napalangkaw niyang gayo an koleksyon sa buhis, napasemento an pinakarokrok na mga tinampo sa syudad, naparikas an pagtaong permanenteng mga daga asin estaran sa dakul sa urban poor, napagantad an mga serbisyo kan mga barangay asin pinaotob an sarong "silag na paggogobyerno" ta gabos ibinibiklad sa publiko an anoman na dokumento, transaksyon asin gasto kan banwaan. Mala ta an mga bidding asin procurement kan gobyerno lokal ibinabalangibog paagi nin pagpublikar kaini sa mga buletin asin sa websayt mismo kan syudad. Masabi pa, napapondo niya an mga sugal arog kan jueteng, pinataralsik niya sa luwas kan Naga an mga imat-imat na nagpapasaling mga huba asin huli ta nakita niyang nagpipiot nang maray an mga tinampo sa sentro, binalyo niya gabos na terminal nin bus asin jeepney sa luwasluwas ngane dai makaulang sa trapik. An mga lakdang na ini marasa pa ta iyo an nagbuhay sa negosyo asin estado kan siyudad. Hale sa ikatolong klaseng siyudad, ta nagro'ro' nang gayo, nabawe' niya an posisyon na dati na iyo an pinakaprimera sa rehiyon. [5]
Huli sa maray na padalagan sa irarom kan administrasyon ni Robredo, an syudad nin Naga nag-ani nin kadakul na mga papremyo, pag'omaw asin mga onra na nag'abot sa bilang na "189 internasyonal, nasyonal asin rehiyonal na award asin indibidwal na pagmimidbid."[6]
Si Presidente Benigno Aquino III iyo an nagkapot nguna kan posisyon nin Sekretaryo kan Interior asin Gobyerno Lokal poon Hunyo 30 sundo Hulyo 9, 2010[7] kun kasuarin pignombrahan ni Aquino si Robredo sa katungdan na ini.[8] Alagad, duwang pulitiko sa Bikol, si Luis Ortega, dating konsehal kan Naga, asin Luis Villafuerte, Sr., an Kongresista kan terser distrito kan Camarines Sur, an nagbabangga kan saiyang kompirmasyon sa Commission on Appointments kun sain an huri myembro man digdi.[9] Kan Marso 2012, pigloktawan an nominasyon ni Robredo. Kan Hunyo 2012 linoktawan naman an saiyang nominasyon. [10] Saro naman kutang pagbista kan saiyang kompirmasyon an itinalaga sa Agosto 29, 2012 alagad mayo nang kamanungdanan ta nagadan na si Robredo.[11]
Maski siring an pangyari, si Robredo pighingoa man giraray an udok sa boot na pagkapot kan saiyang katungdan asin nagkaag siya nin mga lakdang mapakarhay an padalagan kan mga gobyerno lokal na yunit. Saro sa lakdang na ini iyo an ipigpapasunod niyang Full Disclosure Policy (FDP), sarong polisya kun sain an gobyerno lokal obligado na ibuyagyag sa mga publikong lugar an 12 dokumentong pinansyal na nagpapahiling tulos kun sain mananggad nagdaragos asin pigtostos an pondo. An pagkuyog sa polisiyang ini saro sa karaipohan ngani an sarong gobyerno lokal makamit an sinasabing Seal of Good Housekeeping (SGH), na iginagawad taontaon sa mga gobyerno lokal na nagsunod sa polisya. An Seal of Good Housekeeping kumbaga nag-aagyat sa mga gobernante nin pagkahonesto asin mahusay na pagpapalakaw sa gobyerno. [12][13] Sa bagay na ini, higot an saiyang pagtubod na kun danay na sinusukol an resulta kan mga trabahong ginigibo kan mga yunit nin gobyerno lokal, an praktis na ini mayong ibang ibubunga kundi an mapakarhay an saindang mga trabaho.
Sa pagkapot niya sa mga katungdan sa gobyerno, saiyang tinatawan doon na dapat an mga transakyon sa gobyerno silag asin barang sa mga namamanwaan ngani yaon an pagtitiwala kaini sa mga lider kan banwaan. Masabi pa, maigot an kampanya niya sa pagbungkal kan mga kabuktotan asin korupsyon sa mga gobyerno lokal asin sa kapulisan.
Saro sa magabat na memorandum (DILG MC 2010-101) na pinaluwas ni Robredo iyo an memo nagpapangalad sa pagpadukot, pagtaplak asin pagpaskil kan retrato o pangaran man kan sarong opisyal sa anoman na billboard dapit sa sarong proyekto nin gobyerno sa simpleng rason bako man personal na kwarta an ginagasto sa proyekto, sayod na 'pag'alsa kan sadiring tukawan' mansana an gibong ini kan opisyal.[14][15]
Bantog sa bilog na probinsya na sa pulitika, luwayluway nagkabiriyang sinda Robredo asin Luis Villafuerte huli suboot nagsahongsahong pa si Villafuerte sa pagpadalagan kan syudad asin habo man magin "tao-tao sa posporo" an alkalde.[16] Sa igot na mawot ni Villafuerte mabungkal sa poder si Robredo, pirang beses si Villafuerte nagkaag asin nagsuporta sa kalaban ni Robredo tuyong nareeleksyon, alagad an bilog na Naga, huli sa makusog na pagtubod pa saiya, binobotohan pa siya. Matingog na maray an kurahaw niya sa kampanya na "Ubos kun ubos, gabos kun gabos!" mala ta totoo mananggad mayo nakalusot ni saro sa linyada kan mga kandidatong para konsehal lado sa kandidatong kalaban ni Robredo pero dakul an duda kan kalaban na dinadaya suboot ni Robredo an resulta ta dai makatubod na entero sindang naboboklo.
Nag-abot sa punto na pati an isyu kan citizenship ni Robredo binulitlit pa ni Villafuerte asin mismo an sobrino niyang si Jojo Villafuerte na linabanan siya sa pagka-alkalde pero nadaog nagsàngat nin mga kaso sa Commission on Elections nagkekwestyon kan saiyang kwalipikasyon na magkandidato ta siya daa sarong 'alien'.[17]
Sa marayrahay na naginibohan ni Robredo sa lantad nin serbisyo publiko, 14 mayor na onra an ipiggawad saiya, na masambit an magkapira kaini:
Si Robredo saro man na trustee sa Synergeia Foundation Inc., koalisyon nin mga indibidwal, mga institusyon asin mga kaayonan na sararong nagtatarabang mapagantad an edukasyon sa Filipinas. An pundasyon nakikidamay sa mga gobyerno lokal, sa Departamento nin Edukasyon, mga grupong sibiko, mga eskwelahan , mga maestro, mga magurang asin mga estudyante ngane mapangyari an mga sistimatikong programa na mapakarhay an mga proseso, sistema asin estruktura nin pag'adal asin pagtokdo.
Kaiba man sinda Gobernador Grace Padaca kan Isabela asin Gobernador Ed Panlilio kan Pampanga, sinda nagbunsod kan Kaya Natin! movement, sarong hiron na nagpoon kan Hunyo 2008 pagtiripon sa Ateneo de Manila na Unibersidad kun sain ini hinihiling na hiron na naghohorot nin tunay na pagbabakli, paghihira, asin lideratong ethikal sa Filipinas.
Sa pag-onra ki Robredo, si Senador Ramon Revilla nagsàngat kan Resolusyon Nu. 848 sa tuyong pagpadanay kan pagromdom kan maray na gibo niya, asin man si Senador Francis Pangilinan ipighayag an sarong Resolusyon Nu. 843 sa tuyong pagtaong honor sa dainang sekretaryo "huli sa saiyang matagom na kontribusyon sa pagrereporma sa palakaw kan gobyerno" sa Filipinas.[18]
Tolostolos an siyudad nin Naga sa ri'gon kan Ordinansa Nu. 2012-043, petsado Agosto 29, 2012, ipigngaran saiya an Coliseum nin Naga huli sa "marayrahay asin napapalaen na naginibohan bilang alkalde kan Naga asin komo Sekretaryo kan Departamento nin Interior asin Gobyerno Lokal." An siyudad kan Naga makaag nin sarong museo kun saen matitipon asin masasaray an gabos na memorabilia kan dainang Sekretaryo na aaporon Jesse M. Robredo Museum and Memorabilia, mapepwesto sa laog kan Raul S. Roco Library harani sa City Hall.[19]
An Bicol University sa Legazpi City pinagmarhay na ipangaran saiya an bagong muknang Institute of Local Governance sa sarong pormal na pagbungsod kan Septyembre 20, 2012.
Si Robredo simple an pagbuhaybuhay, dai nag'iinom asin dai man nagsisigarilyo asin sa tiripon seguro sa paglikay sa disgrasya, dai nainom basta kan dinuduhol saiyang inomon na malipot. Mayo siyang mga bisyo siring kan naheheling sa mga tipikal na pulitiko. Sa anuman na okasyon sosyal na tinutungahan, an pagpahiling niya bastante na asin amay tolos na nahale. An saiyang "pagkakuripot" bantog-bareta sa bilog na syudad. Yaon diyan an surubahan na naglalakop na si Robredo daa agit-agitan na tagahanga ni Pacquiao, sarong padaprig saiya ta si Pacquiao parati naparetrato higot na gogom an duwang kamot. Binansagan na "Pogi", siya kan Alkalde pa, maski sa mga kontrata sa gobyerno sinisi'rip nanggad na makua kan gobyerno an pinakabentahe sa kaban kan siyudad ta habo siya kan masamwang o marawraw na paggasto kan kwarta nin banwaan. Sa paglaog sa trabaho amay pirme asin pinakahuri sa napule ta saro siyang "workaholic". Estrikto siya pero bakong laggod magtaram sa pagtuyaw sa mga sakop niya sa opisina.[nangangaipo nin toltolan] Mahuyo an boot, mayong ayre, asin parati ngane mahiling sa sentro kan Naga nakashorts sana. Alagad man, siya may katagasan nin boot sa pighuna niya tamang desisyon asin tamang gibo.
Gusto niya an mga gibohon magibo tolos, daing abala ta resulta saiya an importante. Mala ta sabi ni DENR Secretary Ramon Paje, saro man na Bicolano, an pirmeng pagsadol saiya, "Giboha na Mon. Giboha na." [20] Totoong gayo ta an pilosopiya sa buhay niya iyo an "Kun bako ngonyan, noarin pa!"
An pamilya niya tinatàwan nanggad importansya asin parati napuli sa pangudtohan ngani makasaro an saiyang pamilya sa pagkakan, asin kan siya Sekretaryo na, pagtatapos kan semana tulos nauling Naga sa tuyong makasaro niya an saiyang agom asin mga aki. Seguro huli sa mapanas na memorya maski sarong beses na pinabisto saiya dai nalilingawan asin tinitìno sa dalan kun masabatan
Kan Agosto 18, 2012 an eroplanong Piper PA-34 Seneca lunad si Sekretaryo Robredo haling Syudad nin Cebu kun sain siya imbitado sa inagurasyon kan sarong bagong edipisyo kan Philippine National Police asin pasiring nang Syudad nin Naga.
Kairiba niya sinda Capt. Jessup Bahinting, Kishitz Chand (sarong Nepali) asin an saiyang aide-de-camp na si Jun Abrasado kan naglagpak sa tubig kan Sola' nin Masbate. Sa apat na sakay, saro an nakaligtas buhay asin an duwang piloto saka si Robredo nakua garadan na pag'ayaw nin apat na aldaw na pugapugang pagrurip kan mga naghaharanap sainda. Nakua sinda nakakulong sa naglubog na eroplano asin ini nakasangat sa gilid nin ampas, 180 pye an rarom asin 800 metro an rayo sa kosa kan Masbate alas 8:15 nin aga, Martes, Agosto 21, 2012 (Oras sa Filipinas). An bareta kinompirmar ni DOTC Secretary Mar Roxas.[21][22][23]
Nawalat ni Robredo an saiyang agom na si Maria Leonor Robredo asin tulong aki. Tuyong mapuli si Robredo sa saiyang pamilya urog na ta gusto niya mag-atender sa swimming competition na kinakabalihan kan nguhod niyang aking si Jillian kan mangyari an trahedya.
Si Presidente Aquino nagpaluwas nin Proklamasyon Nu. 460, s. 2012 na nagboboot nin walong aldaw na pagloloto, poon Agosto 21 sagkod Agosto 28, 2012, para sa nagtalikod nang si Robredo. Bago gawadan nin inaapod na state funeral, si Robredo dinuholan nin onra ni Aquino, an Philippine Legion of Honor na may katambay na ranggong Chief Commander. [24]
Pighotad si Robredo poon Agosto 22 abot Agosto 24 sa Chapel of the Good Sheperds sa laog kan Arsobispado kan Arkideosesis nin Caceres[25] asin agang amay isinakay sa eroplano ta duman sa Kalayaan Hall kan Palasyo Malakanyang papatentehan. Domingo ibinalik sa Naga kun saen gagawadan nin sarong solemneng 'state funeral' kan gobyerno asin planong ipacremate pakatapos. An gobyerno totoo nagtangro sa pamilya na pwede ilubong sa "Libingan ng mga Bayani". An pamilya nagdesisyon na igdi sa Naga si Robredo ultimong ihuhulid ta sabi kan agom iyo ini an gustong balikan kan saiyang agom, an saiyang "maogmang lugar", an saiyang kinamundagan. An saiyang abo isinaray sa mausoleo kan pamilya sa kamposantong Eternal Gardens sa Bgy. Balatas, siyudad nin Naga.
Siring sa mga nagmamasid na iba, dai dapat daa sobrang paka-omaw ki Robredo na yaon na sa lebel nin sarong heroe. Sa eksaktong sinurat kan sarong Bikolano sa Letter to the Editor sa Bicol Mail (Agosto 30, 2012): "...Sa momento, an pagsulwak kan mga pakikidumamay haros masumô-sumô na kita. An pagkurôkuso nin dagmang na pag'omaw haros malangtoban na kita na mawa'ran nang malay. Sa kagadanan, si Jesse ibinikyaw sa kataas-taasing pedestal, asin, sa pagsangkap kan panganâ na aleluya, seguro mas halangkaw pa sa mga dios-diyosan." [26] (At the moment, the outpouring of condolences have almost drowned us. The heaps and heaps of endless praise have almost overwhelmed us out of our senses. In death Jesse has been raised to a high pedestal, and, to complete the hyperbole, maybe even higher up there among the gods.") Ta dagdag niya pa, "... alagad, sa tunay na buhay bako nanggad santo siya. Saro sana siyang ordinaryong tawo asin an pagka-simple niya ngane nasambit komo saro sa saiyang birtud. ... ano man naginibohan niya bako man sobrang kataas na dai na kayang aboton kan siisay man na ordinaryo, simple asin makasâlanon na tawo. " (In life, however, Jesse was definitely not a saint. He was just an ordinary man, his ordinariness and simplicity cited as one of his virtues.... whose accomplishments are low enough to be within the reach of any ordinary, simple, and sinful man.)[27]
Alagad, sa pagkulibat, seguro tinuyo sa kawat nin pulitika an siring, ta ma'eleksyon asin kaipohan an pwersa nin simbolo na magatongan an imahinasyon kan mga botante asin makua an simpatiya ninda.
Natahoban sa sibot kan mga pangyayari an katotoanan na si Robredo nag'aatubang sa dakulon na kaso administratibo asin kaso kriminal na nakasângat sa Ombudsman, anas kaso sa paglapas kan "Anti-Graft and Corrupt Practices Act (R.A. No. 3019)[28]. Sobra 50 kaini isina'ngat ni Emilio Aguinaldo sa Ombudsman kan si Robredo alkalde pa. Ining mga isyu na ini dinara sa Commission on Appointments kan an posisyon ni Robredo bilang Sekretaryo sa DILG yaon sa pagrebyu asin pag'aprobar kan nasabing komisyon. Sa totoo lang, nagadan si Robredo dai man nagin pormal an nombramiento niya komo Sekretaryo kan DILG.
_1.jpg)
_2.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
