Grabidad

An grabidad (Ingles: gravity; gikan sa Latin na gravitas 'gabat'^[1]) o grabitasyon, iyo sarong natural na penomena kun sain an gabos na bagay na igwa nin masa o enerhiya—kabali an mga planeta, bitoon, galaksiya, asin maski an liwanag^[2]—iyo atraktado sa (o nagga-grabidad pasiring) lambang saro. Sa Kinaban, an grabidad minatao nin gabat sa mga pisikal na bagay, asin an grabidad kan Bulan iyo minakawsa nin tide sa kadagatan. An grabitasyonal na atraksyon kan orihinal na ma-gas na materya na yaon sa Uniberso iyo nagkawsa sa ini na magsalak asin magporma nin mga bitoon sagkod magkawsa sa mga bitoon na maggrupo-grupo sa galaksiya, kaya an grabidad iyo responsable sa nagkapirang mga darakulang-sukol na istraktura sa Uniberso. An grabidad igwa nin daeng-kasagkorang rango, alagad an epekto kaini nagigin maluya sa pagrayo kan mga bagay.

An hammer and feather drop: an astronaut na si David Scott (gikan sa misyon na Apollo 15) sa Bulan na pig-aarug an bistadong maray na eksperimento ni Galileo.

An grabidad iyo pinakamarhay na naipapaliwanag kan heneral na teorya kan relatibidad (pigheras ni Albert Einstein kaidtong 1915), na nagpaliwanag sa grabidad bilang bakong puwersa, pero bilang sarong konsekwensya kan mga masa na naghihiro sa mga heyodesikong linya sa kurbadang espasyo-oras na pigkawsa kan dae-pantay na distribusyon kan masa. An pinakahararom na halimbawa kan kurbadang ini kan espasyo-oras iyo an itom na labot, kun sain mayo—maski an liwanag—an kayang makadulag sa oras na mag-agi sa event horizon kaini.^[3] Alagad, sa kadaklan nin aplikasyon, an grabidad iyo marhay na naaaproksima kan Ley nin Unibersal na Grabitasyon ni Newton, na nagpaliwanag sa grabidad bilang an puwersa na nagkakawsa sa maski anong duwang luwas na magin atraktado sa kada saro, kun sain an magnitudo iyo proporsyonal sa produkto kan mga masa ninda asin kabaliktadang-proporsyonal sa kwadrado kan distansya sa tahaw kan mga ini.