Рязань өлкәһе

Рязань өлкәһе — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Үҙәк федераль округы составына инә.

Рәсәй Федерацияһы субъекты
Рязань өлкәһе
Рязань өлкәһе флагы Рязань өлкәһе гербы
Административ үҙәк	Рязань
Майҙаны	58-се
- Барлығы - һыу өҫтө %	39 605 км² 0,5
Халҡы	44-се
- Барлығы - Тығыҙлыҡ	↘1 130 103[1] (2016) 28.53 кеше/км²
ТТП	51-се
- Барлығы (ағым. хаҡ.) - Йән башына	173,5[2] млрд. һум (2010) 128,9 мең һум
Федераль округ	Үҙәк
Иҡтисади район	Үҙәк
Губернатор	Олег Иванович Ковалёв
РФ субъекты коды	62
ISO 3166-2 коды	RU-RYA
Сәғәт бүлкәте	MSD[d] һәм Европа/Москва[d][3]
Бүләктәре:

Административ үҙәге — Рязань ҡалаһы.

География

Рязань өлкәһе төньяҡта — Владимир өлкәһе, төньяҡ-көнсығышта — Түбәнге Новгород өлкәһе областью, көнсығышта — Мордовия, көньяҡ-көнсығышта — Пенза өлкәһе, көньяҡта — Тамбов һәм Липецк өлкәләре, көнбайышта — Тула өлкәһе, төньяҡ-көнбайышта — Мәскәү өлкәһе менән сиктәш.

Тарих

Рязань өлкәһе 1937 йылдың 26 сентябрендә ойошторолған. Быға тиклем уның территорияһы Мәскәү һәм Воронеж өлкәләре составында була.

Билдәле шәхестәр

• Варфоломеев Дмитрий Фёдорович, (24.09.1918—7.05.1992), хужалыҡ эшмәкәре, ғалим-химик-технолог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1966—1977 йылдарҙа КПСС‑тың 22‑се съезы исемендәге Өфө нефть эшкәртеү заводы, 1977—1988 йылдарҙа Башҡортостан нефть эшкәртеү ғилми-тикшеренеү институты директоры. Башҡорт АССР-ының 9-сы саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Техник фәндәр докторы (1975), профессор (1981). РСФСР‑ҙың (1981) һәм БАССР‑ҙың (1967) атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре, СССР‑ҙың нефть эшкәртеү һәм нефтехимия сәнәғәте отличнигы (1967), СССР‑ҙың почётлы нефтехимигы (1978). Ленин (1971), Октябрь Революцияһы (1975), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1959) һәм «Почёт Билдәһе»(1966) ордендары кавалеры. Хәҙерге Сасов районы Заболотье ауылынан^[4]
• Сапельников Валерий Михайлович (27.05.1939), ғалим-инженер-электроник, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 2001 йылдан Башҡорт дәүләт аграр университеты ның кафедра мөдире. Техник фәндәр докторы (1998), профессор (2000). Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары профессональ белем биреү хеҙмәткәре (2000). Кадом ҡасабаһынан^[5].

Халҡы

500 000

1 000 000

1 500 000

2 000 000

2 500 000

3 000 000

1959

1991

1996

2001

2006

2011

2016

Рәсәй Дәүләт статистикаһы федераль хеҙмәте мәғлүмәттәре буйынса, өлкә халҡы 1 130 103 (2016) кеше тәшкил итә. Халыҡ тығыҙлығы — 28.53 кеше/км² (2016). Ҡала халҡы — 71.58 % (2015).

Милли состав

Иҫәп алыу йылдары	1989[6]	2002[7]	2010[8]
Милләтен күрһәткәндәр	1347753 (100 %)	▼ 1214693 (100 %)	▼ 1079695 (100 %)
Урыҫтар	1295324 (96,1 %)	▼ 1161447 (95,6 %)	▼ 1026919 (95,1 %)
Украиндар	15542 (1,1 %)	▼ 12671 (1,0 %)	▼ 8894 (0,8 %)
Мордвалар	8528 (0,6 %)	▼ 7252 (0,6 %)	▼ 5564 (0,5 %)
Әрмәндәр	927 (0,1 %)	▲ 4458 (0,4 %)	▲ 5549 (0,5 %)
Татарҙар	4922 (0,4 %)	▲ 5569 (0,3 %)	▼ 4941 (0,5 %)
Әзербайжандар	1777 (0,1 %)	▲ 2939 (0,2 %)	▲ 3652 (0,3 %)
Үзбәктәр	749 (0,1 %)	▲ 750 (0,1 %)	▲ 3278 (0,3 %)
Башҡа милләттәр	19984 (1,5 %)	▼ 19607 (1,6 %)	▲ 20898 (1,9 %)

Рязань өлкәһендә 1989 йылда — 476, 2002 йылда — 386 башҡорт йәшәгәне теркәлгән^[9].

Административ-территориаль бүленеш

2006 йылдан алып өлкә территорияһында 314 муниципаль берәмек, шул иҫәптән 4 ҡала округы, 25 муниципаль район, 31 ҡала биләмәһе һәм 254 ауыл биләмәһе бар.

Иҫкәрмәләр

1. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год  (билдәһеҙ). Дата обращения: 27 март 2016. Архивировано 27 март 2016 года.
2. Валовой региональный продукт по субъектам Российской Федерации в 1998-2010гг.  (урыҫ) (xls). Росстат.
3. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
4. Башҡорт энциклопедияһы — Варфоломеев Дмитрий Федорович 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 21 сентябрь 2018)
5. Башҡорт энциклопедияһы — Сапельников Валерий Михайлович 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 24 май 2019)
6. Всесоюзная перепись населения 1989 года
7. Всероссийская перепись населения 2002 года
8. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2017 йыл 24 август архивланған.
9. Йосопов Р. М. Башҡорт диаспоралары // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.

Һылтанмалар

• Официальный сайт Правительства Рязанской области 2015 йыл 10 март архивланған.
• Законодательство Рязанской области 2016 йыл 9 ғинуар архивланған.
• История, культура и традиции Рязанского края 2009 йыл 26 февраль архивланған.
• Рязанская область в справочнике-каталоге «Вся Россия» 2012 йыл 13 октябрь архивланған.
• Топонимический словарь населённых пунктов Рязанской области