Метан
парник газы / From Wikipedia, the free encyclopedia
Метан (лат. methanum; һаҙ газы), CH4 — составы буйынса иң ябай сикке углеводород, нормаль шарттарҙа төҫһөҙ газ тәме һәм еҫе юҡ.
Метан | |
Дөйөм үҙенсәлектәре | |
---|---|
Систематик исеме | метан |
Ғәҙәти исеме | метан, шахта газы |
Физик үҙенсәлектәре | |
Моляр масса | 16,04 г/моль |
Тығыҙлығы | газ (0 °C) 0,714 (нормальные условия) кг/м³[1]
(25 °C) 0,7168 кг/м³; 0,6682 кг/м³ в стандартных условиях по ГОСТ 2939—63; жидкость (−164,6 °C) 415 кг/м³[2] г/см³ |
Термик үҙенсәлектәре | |
Иреү температураһы | −182,49 °C |
Ҡайныу температураһы | −161,58 °C |
Тарҡалыу температураһы | выше +1000°C °C |
Ҡабыныу температураһы | 85,1 K, −188 °C |
Ялҡынланыу үҙ температураһы | +537,8 °C |
Пределы взрываемости | 4,4—17,0 % |
Критик температура | 190,56 K, −82,6 °C |
Удельная теплота испарения | 460,6 Дж/моль (при 760 мм. рт. ст.)[3] Дж/кг |
Химические свойства | |
Растворимость в воде | 0,02 г/кг[4] г/100 мл |
Классификация | |
Рег. номер CAS | 74-82-8 |
SMILES | C |
Хәүефһеҙлеге | |
ПДК | 7000 мг/м³ |
ЛД50 | 13450-36780 мг/кг мг/кг |
Ағыулылығы | Класс опасности по ГОСТ 12.1.007: 4-й |
NFPA 704 |
Һыуҙа аҙ эрей, һауанан ике тапҡырға тиерлек еңелерәк.
Метан ағыулы түгел, ләкин һауала концентрацияһы юғары булһа, еңелсә наркотик тәьҫире бар (ПДК 7000 мг/м3)[5]. Метандың һауалағы аҙ концентрацияларҙың хроник тәьҫире ваҡытында үҙәк нервы системаһына насар йоғонто яһауы тураһында мәғлүмәттәр бар[6]. Метандың CH4 наркотик тәьҫире уның һыуҙа һәм ҡанда аҙ эреүсәнлеге арҡаһында һәм химик инертлығы менән көсһөҙләнә. Токсик класы — дүртенсе[7].
Көнкүрештә метанға (тәбиғи газ) файҙаланғанда, кеше авариялы газ еҫен ваҡытында тойһон өсөн, ғәҙәттә, одоранттар (йә иһә тиолдар) — үҙенсәлекле «газ еҫе» булған осоусан матдәләр өҫтәлә. Сәнәғәт производстволарында авариялы газ сығыуҙы датчиктар теркәй. Күп осраҡта метан лабораторияларға һәм сәнәғәт производстволарына одоранттар өҫтәмәйенсә оҙатыла.
Ябыҡ бинала һауа менән ҡатнаштырғанда метан шартлау ҡурҡынысы менән янай, уның концентрацияһы 4,4 % -тан 17 % -ҡа тиклем. Һауа менән ҡатышмала иң ҙур шартлау хәүефе 9,5 процент тәшкил итә. Күмер шахталарында ул күмер ҡатламдарынан айырыла, был ҡайһы берҙә шартлауҙарға килтерә, уларҙың эҙемтәләре һәләкәтле булыуы ихтимал.
Метан — Ер атмосфераһында әһәмиәте буйынса өсөнсө парник газы (һыу парынан һәм углекислый газдан һуң, уның контролдә тотоу һөҙөмтәһенә индергән өлөшө 4—9 %баһалана).[8]