Башҡортостандың Саҡмағош районындағы ауыл From Wikipedia, the free encyclopedia
Иҫке Ихсан (рус. Староихсаново) — Башҡортостандың Саҡмағош районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 216 кеше[2]. Почта индексы — 452207, ОКАТО коды — 80256810006.
Ауыл | |
Иҫке Ихсан рус. СтароихсановоИҫке Ихсан | |
Ил | |
---|---|
Федерация субъекты | |
Муниципаль район | |
Ауыл советы | |
Координаталар | |
Халҡы | |
Сәғәт бүлкәте | |
Почта индексы |
452207 |
Һанлы танытмалар | |
Автомобиль коды |
02, 102 |
ОКАТО коды | |
ОКТМО коды | |
ГКГН номеры | |
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар) | |||||
1920 йыл 26 август | |||||
1926 йыл 17 декабрь | |||||
1939 йыл 17 ғинуар | |||||
1959 йыл 15 ғинуар | |||||
1970 йыл 15 ғинуар | |||||
1979 йыл 17 ғинуар | |||||
1989 йыл 12 ғинуар | |||||
2002 йыл 9 октябрь | |||||
2010 йыл 14 октябрь | 216 | 101 | 115 | 46,8 | 53,2 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек башҡорттар (54 %) һәм татарҙар (39 %)[3].
Ихсан ауылы тарихы XVII быуат аҙағында башлана, Дыуанай башҡорттары 1717 — 1719 йылдарҙа үҙ ерҙәренә мишәрҙәрҙе индерә[4]. XVII быуат аҙағында Ҡаҙан даруғаһы Дыуанай улусы башҡорттары үҙ ерҙәренә индерелгән тәүге күсеп килеүсе Их(ҡ)сан исеме менән яңы ауылға нигеҙ һала. Типтәрҙәрҙең керҙәшлек килешеүе буйынса килеү ваҡыты билдәһеҙ, әммә 1795 йылда улар иҫәпкә алына. 1783 йылғы рәүиз уларҙы теркәмәгән. Тимәк, улар Ихсанға ошо ике ревизия араһында төпләнгән. 1719 йылда керҙәшлек килешеүе буйынса ауылға - мишәрҙәр, һуңыраҡ — типтәрҙәр, артабан 1795 һәм 1799 йылдарҙа дәүләт крәҫтиәндәре килеп төпләнә. Уларҙың бер өлөшө Тамбов губернаһы Йәнғураз ауылынан килә. Дәүләт крәҫтиәндәре һуңынан типтәрҙәр рәтен тулыландыра[5].
1834 йылғы рәүиз документтарында был ергә беренсе булып килеп төпләнеүсенең аҙашы Ихсан Баязитовтың (1735 — 1819) исеме иҫәпкә алына. Уның улдары һәм ейәндәре: Мөхәмәтрәхим (1758-1822), Мөхәмәткәрим (1769-1820), 1820 йылда 58 йәшендә вафат булған Рәхмәтулла (уның улдары: Фәйрушат, уның улдары Туҡтар, Абдулвәли, Мөхәмәтша) исемдәре лә билдәле[5].
1795 йылда ауылда 58 башҡорт, 10 типтәр, 11 яһаҡлы татар, 9 мишәр йәшәй; 1816 йылғы рәүиз документтарында һандар түбәндәгесә: 62, 21, 118 һәм 20; 1834 йылда — 75, 34, 174 һәм 31; 1859 йылғы рәүиздә ауылда йәшәүселәр һаны дөйөм һан менән күрһәтелә; 1870 йылда 307 башҡорт һәм 49 яһаҡлы татар йәшәй, 1920 йылғы рәүиздә ауыл кешеләренең этник сығышы дөрөҫ күрһәтелмәй. Ғәмәлдә, ауылда башҡорттар һәм татарҙарҙың йәшәүе теркәлергә тейеш була[5].
1834 йылда 75 башҡортҡа 160 бот ужым һәм 352 бот яҙғы иген сәселә, 32 бот картуф ултыртыла. Ауылда мәсет, унда мәктәп эшләй. Тирмән була. Ауыл халҡы 380 умарта тота[5]..
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.