Айыу һымаҡтар

Айыу һымаҡтар (лат. Ursidae) — ауыр кәүҙәле, ҙур башлы, оҙонса томшоҡло, йыуан ҡыҫҡа аяҡлы, биш бармаҡлы ҡеүәтле аяҡтарының бөтә табанына баҫып йөрөүсе имеҙеүсе йыртҡыс йәнлектәр ғаиләһе (142).

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Айыу (мәғәнәләр).

Айыу һымаҡтар
Һоро айыу
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Хайуандар Суб-батшалыҡ:  Эуметазойҙар Тип/Бүлек:  Ике яҡлы - симметриялы Суб-тип:  Икенсел ауыҙлылар Тип:  Хордалылар Клад:  Баш һөйәклеләр Суб-тип:  Умыртҡалылар Инфратип:  Башһөйәклеләр Супер-класс:  Дүрт аяҡлылар Класс:  Һөтимәрҙәр Суб-класс:  Йәнлектәр Инфра-класс:  Плаценталылар Отряд:  Йыртҡыстар Ярым отряд:  Эт һымаҡтар Ғаилә:  Айыу һымаҡтар
Халыҡ-ара фәнни исеме
Ursidae G. Fischer, 1817
Викитөркөмдә Систематика рәсем эҙләү рәсемдәр

Башҡа хайуандарҙан мыҡты кәүҙәһе менән айырыла. Айыуҙар бөтә нәмәне ашаусы йәнлек. Ағасҡа яҡшы үрмәләүсе, йөҙөүсе, йүгереүсе, артҡы аяғында баҫып бер аҙ атлай белеүсе хауан. Ҡойроғо ҡыҫҡа, тәне ҡуйы оҙон йөн менән ҡапланған, ишетеү һәм еҫ һиҙеү һәләте ныҡ үҫешкән. Һүнарға кистән, йә иһә таң алдынан сыға. Ғәҙәттә кешенән ҡурҡа, шулай ҙа кеше өсөн хәүефле булыуы мөмкин. Ҡорт сығыуына иғтибар итмәй.

Рәсәйҙә уларҙың 3 төрө йәшәй: һоро айыу, аҡ айыу (!) һәм аҡтүш айыу.

Һоро айыу, Ҡырымдан тыш, Рәсәйҙең бөтә биләмәләрендә урмандарҙа осрай. Массаһы 300 кг-ға еткән был йәнлек бөтә аҙыҡты ла ашай, ҡышын йоҡоға тала.

Аҡ айыу Арктикала йәшәй. Был — иң эре йыртҡыс, ата айыуҙар 800 кг-ға етә. Аҡ айыуҙар бик шәп йөҙә һәм сума, нигеҙҙә тюлендәр һәм балыҡтар менән туҡлана.

һоро айыуҙың да, аҡ айыуҙың да балалары бик бәләкәй булып тыуа, массалары 1 кг самаһы була.

Айыу

Айыу һоро төҫтә була. Төньяҡта йәшәүсе айыуҙар — aҡ төҫтә.