Эукариоттар

Эукарио́ттар (арх. эвкарио́ттар; лат. Eukaryota «яҡшы» + «ядро»), йәки я́дролылар — күҙәнәктәрендә ядролары булған тере организмдарҙың домены (өҫбатшалыҡ). Бактерияларҙан һәм архейҙарҙан башҡалары барыһы ла эукариоттар.

Эске мембрана системаһы һәм уның компоненттары

Эукариоттар
ХФА-лағы транскрицияһы	ˈjukɛɚiˈɑtə
Халыҡ-ара ғилми атамаһы	Eukaryota Chatton, 1925[1][2]
Таксономия рангыһы	надцарство[d][1]
Яҡындағы юғарыраҡ кимәлдәге таксон	биота[d] һәм Клеточные[d]
Таксондың халыҡ атамаһы	真核域, eukarionty[3], organizmy eukariotyczne[3], organizmy jądrowe[3], jądrowce[3], karionty[3], karioty[3], eukaryote һәм evkarionti
Башланыу датаһы	некорректная дата (юлианский не используется после 1918-01-26)
AlgaeBase URL	algaebase.org/browse/tax…[4]
Эукариоттар Викимилектә

Хайуан күҙәнәгенең дөйөмләштерелгән диаграммаһы. Органеллалар: 1. Бәләкәй ядро 2. Күҙәнәк ядроһы 3. Рибосома 4. Везикула 5. Ҡытыршы (грануляр) эндоплазма ретикулумы 6. Гольджи аппараты 7. Күҙәнәк стенкаһы(диуары) 8. Шыма (агрануляр) эндоплазма ретикулумы 9. Митохондрия 10. Вакуоль 11. Цитозоль(Гиалоплазма) 12. Лизосома 13. Күҙәнәк үҙәге, йәки Центросома (центриоль)

Хайуандар, үҫемлектәр, бәшмәктәр, шулай уҡ, протистар тигән төркөмдәгеләр — барыһы ла эукариот организмдар. Улар бер күҙәнәклеләр һәм күп күҙәнәклеләр булырға мөмкиндәр.

Әммә бөтәһенең дә төҙөлөш планы оҡшаш. Бөтәһенең дә цитоплазма эсендә мембраналар системаһы ныҡ үҫешкән. Нәҫел материалы цитоплазманан ике ҡатлы мембрана менән айырылған.

Бынан тыш мембраналы төҙөлөшлө органоидтар системаһы барлыҡҡа килгән:

• ике ҡат мембраналылар: митохондриялар, пластидтар
• бер мембраналылар:лизосомалар, Гольджи аппараты, эндоплазмаретикулумы (ЭПС).

Айырмалары ҙур булыуға ҡарамаҫтан, ядролылар юғары рангҡа ҡараған монофилетик таксон тип һанала.

Әҙәбиәт

• А. О. Рувинский. «Общая биология. Для углубленного изучения биологии». Издательство «Просвещение».
• Ю. Н. Лемеза. «Биология. Вопросы повышеной трудности». Издательство «Айрис», 1998 г.
• Н. Д. Андреева. «Биология». Издательство «Союз» 2002 г.
• А. В. Кленова. «Биология для поступающих в ВУЗы». Издательство «Учитель», 1997 г.

Киң таралған фараздарҙың береһе булып, эукариоттар 1,6—2,1 млрд йыл элек барлыҡҡа килгән тигән фекер һанала.

1. Ruggiero M. A., Gordon D. P., Orrell T. M., Bailly N., Bourgoin T., Brusca R. C., Cavalier-Smith T., Guiry M. D., Kirk P. M. A Higher Level Classification of All Living Organisms (ингл.) // PLOS ONE / PLOS ONE Editors — PLoS, 2015. — Vol. 10, Iss. 4. — P. e0119248. — ISSN 1932-6203 — doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0119248 — PMID:25923521
2. Adl S. M., Simpson A. G. B., Farmer M. A., Andersen R. A., Anderson O. R., Bowser S. S., Brugerolle G., Barta J. R., Fredericq S., James T. Y. et al. The new higher level classification of eukaryotes with emphasis on the taxonomy of protists (ингл.) // J. Eukaryot. Microbiol. / Wiley-Blackwell — International Society of Protistologists, 2005. — Vol. 52, Iss. 5. — P. 400. — ISSN 1066-5234; 1550-7408 — doi:10.1111/J.1550-7408.2005.00053.X — PMID:16248873
3. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/eukarionty;4008199.html
4. AlgaeBase