Мағас

Мағас (ингуш. Мағас) — Рәсәй Федерацияһы, Ингушетия Республикаһының баш ҡалаһы.

Мағас
ингуш. Магас
Байраҡ[d]
Нигеҙләү датаһы	1995
Рәсми атамаһы	Магас
Дәүләт	Рәсәй[1]
Административ үҙәге	Городской округ город Магас[d][1]
Административ-территориаль берәмек	Городской округ город Магас[d][1]
Сәғәт бүлкәте	UTC+3:00[d]
Хөкүмәт башлығы вазифаһы	глава Магаса[d]
Хөкүмәт башлығы	Зайт Орцханов[d]
Халыҡ һаны	10 333 кеше (2019)[2]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	200 метр
Майҙан	12,63 км²
Почта индексы	386340
Рәсми сайт	adm-magas.ru
Урындағы телефон коды	8734
Мағас Викимилектә

Рәсәй Федерацияһы субъектының административ үҙәге булған иң бәләкәй һәм иң йәш тораҡ пункты.

Республика әһәмиәтендәге ҡала, ҡала округы статусына эйә булған шул уҡ исемдәге Магас ҡалаһын уның составында берҙән-бер тораҡ пункты булараҡ барлыҡҡа килтерә^[3].

Сәғәт поясы

Ҡалала Мәскәү ваҡыты ҡулланыла. Сәғәт бүлкәте — UTC+3.

Этимологияһы

Ингушетияның яңы баш ҡалаһына « Мағас» атамаһы фәнни- тарихи, археологик һәм лингвистик мәғлүмәттәрҙән, шулай уҡ урындағы топонимиканың географик атамалары нигеҙендә бирелгән. Уларға ярашлы, Төньяҡ Кавказда урта быуат полиэтник дәүләте боронғо Аланияның баш ҡалаһы тап шулай тип аталған.

«Мағас» һүҙе «ер, ҡояш урыны» тип этимологиялаштырыла, ә ҡала исеме булараҡ — «ҡояш ҡалаһы» тигәнде аңлата^[4].

Халҡы

Халыҡ иҫәбе
2001[5]	2002[6]	2003[5]	2006[7]	2007[7]	2008[7]	2009[7]
100	↗275	↗300	↗337	↗338	↗354	↗415
2010[8]	2011[8]	2012[9]	2013[10]	2014[11]	2015[12]
↗2502	↗2581	↗3367	↗4106	↗4756	↗5841

2010 йылғы бөтә рәсәй халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса^[13]:

• ингуштар — 1961 кеше (78,38 %)
• урыҫтар — 406 кеше (16,23 %)
• аварҙар — 26 кеше (1,04 %)
• башҡалар-109 кеше (4,36 %)

Фотоһүрәттәр галереяһы

• 
  Мағас, төҙөлөш башы
• 
  Президент Һарайы
• 
  Республика Аллеяһы (һулда — Никита Хрущёв урамы). 2010 йыл
• 
  Республики Аллеяһы ( ингуш дәүләтселегенең 80 йыллығы айҡанлы булдырылған). 2010 йыл
• 
  Ингушетия Хөкүмәте бинаһы. 2010 йыл
• 
  Мағас ҡала хакимиәте бинаһы . 2010 йыл
• 
  Иҙрис Зязиков проспекты күренеше. Мағас

Иҫкәрмәләр

1. ОКТМО. 185/2016. Северо-Кавказский ФО
2. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar
3. Закон от 23 февраля 2009 йыла № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа»  (билдәһеҙ). Дата обращения: 27 сентябрь 2018. Архивировано 28 ғинуар 2018 года.
4. Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев, 2013, с. 117
5. Народная энциклопедия «Мой город». Магас
6. Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более  (билдәһеҙ). Архивировано 3 февраль 2012 года.
7. Численность населения республики Ингушетия по населённым пунктам 2006-2012 года  (билдәһеҙ). Дата обращения: 17 октябрь 2013. Архивировано 17 октябрь 2013 года.
8. Оценка численности населения 2010-2013  (билдәһеҙ). Дата обращения: 23 август 2014. Архивировано 23 август 2014 года.
9. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года  (билдәһеҙ). Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
10. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов)  (билдәһеҙ). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
11. Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года  (билдәһеҙ). Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
12. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
13. Том 4. Таблица 04-04 Население Ингушетии по национальности и владению русским языком  (билдәһеҙ). Дата обращения: 11 май 2021. Архивировано из оригинала 6 март 2016 года. 2016 йыл 6 март архивланған.

Һылтанмалар

• Магас ҡалаһы хакимиәте
• Магас ҡалаһы сайты 2021 йыл 4 февраль архивланған.
• Магас "Минең Ҡалам"энциклопедияһында
• Магас ҡалаһының хәҙерге заман фотоһүрәттәре