Кафыр

Кафыр, икенсе әйтелеше кәфер (ғәр. كافر‎ — динһеҙ, башҡа дин кешеһе), йәки гяу́р (төр. gävur^[1] — иманһыҙ) — Исламда көфөрлөк ҡылған кешегә ҡарата ҡулланылған термин. Ислам тәғлимәте буйынса,улар Аллаһы тәғәләнең берлеген һәм Мөхәммәт с.ғ.с.-дең рисәләт (рәсүллек) миссияһы инҡар иткән, ахырызаманда терелеүгә, Ҡиәмәт көнөнә, йәһәннәмгә һәм йәннәткә ышанмаған кешеләр^[2].

Урыҫ теленә «кафыр» йәки «кәфир» һүҙе күбеһенсә «неверные» йәиһә «неверующие» тип тәржемә ителә. Был осраҡта мосолман булмағандар күҙҙә тотола^[3], шул уҡ ваҡытта йәһүд дине һәм христиан дине вәкилдәре өсөн махсус термин — «Китап әһелдәре» (ғәр. اهل الكتاب‎ — әһле әл-Китаб) тигән төшөнсә бар, сөнки улар формаль яҡтан тулыһынса кафыр түгел тип һанала ^[4].

Этимология йәһәтенән «кафыр» һүҙенә яҡын «гяур» (төр. gâvur — динһеҙ; ғәр. الكافرون‎) тигән һүҙ ҙә бар, мосолмандарҙың башҡа диндәгеләргә ҡарата ҡулланылған һүҙе (башлыса Урта быуаттарҙа)^[1], Ожегов Сергей Иванович һүҙлегендә — "магометан"дарҙа башҡа дин кешеләренә бирелгән ҡушамат тип әйтелә^[5]. Филолог һәм тәржемәсе Комлев Николай Георгиевич аңлатыуынса, «гяур» (giwr) төрөктәрҙең фарсынан алған gäbr һүҙенән алынған. Был һүҙ менән улар зороастризм утҡа табыныусыларын атай^[6]. Урыҫ яҙыусыһы, энциклопедист Михельсон Алексей Давидович та ошо уҡ фекерҙә ^[7]. Лингвист, лексикология белгесе Крысин Леонид Петрович «гяур» һүҙе ғәрәптән - фарсыға, фарсынан төрөктәргә үҙгәреп килеп еткән тип һанай^[8]. Кемдәрҙер был һүҙ туранан-тура ғәрәп теленән ингән тип иҫәпләй^[9] "Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона" буйынса, «гяур» — «ғәрәп телендәге „Kiafir“ (мәжүси) һүҙенән боҙолоп килеп ингән»^[10].

Ҙур энциклопедик һүҙлек кафыр һүҙе Афғанстан һәм Пакистан араһындағы Нуристан (Кафиристан) виләйәте кешеләренә ҡарата ҡулланылған тип аңлата^[11], улар XIX быуат аҙағынаса ислам ҡабул итмәй йәшәгән.

Этимологияһы

Шулай уҡ ҡара

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

Wikiwand - on