From Wikipedia, the free encyclopedia
Харьков (укр. Харків) — Украиналағы ҡала. Харьков өлкәһенең административ үҙәге.
Ҡала | |||||
Харьков укр. Харків | |||||
| |||||
Ил | |||||
---|---|---|---|---|---|
Координаталар | |||||
Мэр |
Кернес Геннадий Адольфович | ||||
Майҙаны |
350 км² | ||||
Рәсми теле | |||||
Халҡы |
1 452 887 кеше (2015) | ||||
Сәғәт бүлкәте |
UTC+2, йәйге UTC+3 | ||||
Телефон коды |
+380 57(2) | ||||
Почта индексы |
61000-61499 | ||||
Һанлы танытмалар | |||||
Рәсми сайт | |||||
Украинала кеше һаны буйынса икенсе ҡала. СССР тарҡалғанға тиклем Мәскәү һәм Санкт-Петербургтан ҡалышып, танк, трактор, турбиналар төҙөү буйынса икенсе урында[1] индустрия, фән һәм транспорт үҙәге булараҡ өсөнсө урындағы ҡала булған[2] . XX быуаттың икенсе яртыһында — Көньяҡ-Көнсығыш Европаның төп транспорт магистрале бынан үтә[3].
Ҡалаға нигеҙ 1654 йылдар тирәһендә һалынған [4] . Элек был урында Харьков тигән боронғо рус ҡаласығы булған, XI быуатта ҡыпсаҡтарҙың Шарукань ҡаласығы йәки V быуатта һундарҙың Харька ҡаласығы булған[5][6] тигән фараздар бар.
1917 йылдың декабренән 1918 йылдың ғинуарына тиклем Украина Халыҡ Республикаһы Советының, 1918 йылдың февраль – мартында Донецк – Кривой Рог республикаһының, 1919 йылдан 1934 йылға тиклем Украина Совет Социалистик Республикаһының беренсе баш ҡалаһы була.
Ҡалала 142 фәнни-тикшеренеү институты [7][8], 45 юғары уҡыу йорто, шул иҫәптән Харьков университеты (1805 йылда нигеҙләнгән) һәм Харьков пилитехник университеты (1885 йылда нигеҙләнгән)[9]; 16 музей[10], ҡала картиналар галереяһы[9], 6 дәүләт театры[9], 80 китапхана[9] эшләй.
Ҡала Ленин (1970) Һәм Октябрь Революцияһы ордендары (1983) менән наградланған. Ҡаланың Европа Советынан алған наградалары бар (2010)[11]). 2013 йылдың 8 июлендә Харьков «хәрби дан ҡалаһы» (Украина тарихында беренсе тапҡыр)[12] исемен ала.
2012 йылда, Украинала беренселәрҙән булып, футбол буйынса Европа чемпионатын ҡабул итә.
== Билдәле шәхестәре ==http://bashenc.online/ru/articles/75084/
Ҡала Рәсәй урта һыҙаты ҡалыҡыулығының көньяғында урынлашҡан. Ҡалала Харьков, Лопань, Уды, Немышля, Алексеевка, Саржинка, Очеретянка, Роганка, Студенок йылғалары бар. Диңгеҙ кимәленән уртаса бейеклеге — 135 м. Иң юғары нөктәһе 205 м, иң түбән нөктәһе — 94. Ҡаланың рельефы тигеҙ түгел. Ҡалаың агломерацияһы бар.
Харьковтан яҡындағы ҡалаларға тиклем ара (автомобиль юлдары буйлап)[17] | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Санкт-Петербург ~ 1411 км. Минск ~ 986 км. Сумы ~ 189 км. | Мәскәү ~ 749 км. Орёл ~ 375 км. Белгород ~ 78 км. | Воронеж ~ 393 км. Старый Оскол ~ 245 км. | |||||||
Полтава ~ 147 км. Киев ~ 495 км. Львов ~ 1049 км. | Луганск ~ 350 км. Волгоград ~ 839 км. | ||||||||
Днепропетровск ~ 234 км. Одесса ~ 704 км. | Запорожье ~ 307 км. Мелитополь ~ 426 км. / Симферополь ~ 671 км. | Донецк ~ 311 км. Ростов-на-Дону ~ 489 км | |||||||
Харьков уртаса климат бүлкәтендә урынлашҡан. Харьковта климаты уртаса – континенталь, ҡыш сағыштырмаса йомшаҡ һәм оҙайлы, йәй ваҡыты менән ҡоро килә.
Ҡала климаты | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Күрһәткес | Ғин | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Йыл |
Абсолют максимум, °C | 11,0 | 14,6 | 21,8 | 30,5 | 34,5 | 36,8 | 37,6 | 39,8 | 33,7 | 29,3 | 20,3 | 13,4 | 39,8 |
Уртаса максимум, °C | −2,2 | −1,6 | 4,3 | 14,0 | 20,8 | 24,3 | 26,4 | 25,7 | 19,4 | 12,0 | 3,6 | −1,1 | 12,1 |
Уртаса температура, °C | −4,6 | −4,5 | 0,7 | 9,2 | 15,6 | 19,3 | 21,3 | 20,3 | 14,4 | 7,9 | 0,9 | −3,5 | 8,1 |
Уртаса минимум, °C | −7 | −7,3 | −2,4 | 4,6 | 10,3 | 14,2 | 16,2 | 14,9 | 9,8 | 4,3 | −1,5 | −5,9 | 4,2 |
Абсолют минимум, °C | −35,6 | −35 | −32,2 | −13,1 | −6 | −1,1 | 5,7 | 1,2 | −4,8 | −10,7 | −22,6 | −31,4 | −35,6 |
Яуым-төшөм нормаһы, мм | 36 | 33 | 32 | 34 | 50 | 61 | 60 | 42 | 47 | 44 | 41 | 36 | 516 |
Сығанаҡ: Погода и климат погода в Харькове (архив температур) |
Ҡала 9 районға бүленә: