Врангель Пётр Николаевич
From Wikipedia, the free encyclopedia
Барон Петр Николаевич Врангель (27 август 1878 йыл — 25 апрель 1928 йыл) — урыҫ хәрби начальнигы, Рус-япон һәм Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы, Граждандар һуғышы осоронда аҡтар хәрәкәте етәкселәренең береһе. Ҡырымда һәм Польшала (1920) рус армияһының Башкомандующийы, Генераль штабының генерал-лейтенанты (1918).
Ҡара төҫтәге черкес көндәлек кейем формаһы өсөн (1918 йылдың сентябренән алып) «ҡара барон» ҡушаматын ала[6].
«Тольсбург-Эллистферҙар» нәҫеленән, боронғо дворян Врангелдәр ғаиләһенең XIII быуаттан шәжәрәһе бар[7]. Врангелдәр ырыуы девизы: «Frangas, non flectes» (латин теленән — «Һындырып була, ләкин бөгөп булмай»).
Уның ата-бабаларының береһенең исеме (Петр Николаевич) Мәскәүҙәге Ҡотҡарыусы Христос Ҡорамының ун бишенсе диуарында яраланғандар араһында бар, унда 1812 йылғы Ватан һуғышында ҡатнашҡан урыҫ офицерҙарының исемдәре яҙылған. Петр Врангелдең алыҫ туғаны — барон Александр Врангель — Шамилде әсирлеккә ала. Төньяҡ Боҙло океанындағы бер утрау адмирал барон Фердинанд Врангелдең исемен йөрөтә.
Атаһы — барон Врангель Николай Егорович (1847—1923) — элекке хәрби, эшҡыуар, йәмәғәт эшмәкәре, билдәле яҙыусы һәм антиквариат йыйыусы. Әсәһе — Мария Дмитриевна Дементьева-Майкова (1856—1944) — бөтә Граждандар һуғышы осоронда үҙ фамилияһын йәшермәйенсә Петроградта йәшәй. Һуңынан, Петр Николаевич Рәсәй көньяғы ҡораллы көстәре баш командующийы итеп тәғәйенләндән һуң, дуҫтары ярҙамында ул ятаҡханаға икенсе фамилия аҫтында урынлаша, әммә музейҙағы эш урынында үҙенең ысын фамилияһын йәшермәй. 1920 йылдың октябрь аҙағында савинковсылар ярҙамында ул Финляндияға ҡасып китә[8].
Ҡустыһы — Врангель Николай Николаевич — сәнғәт тарихсыһы, Эрмитаж хеҙмәткәрҙәре, «Старыг годы» журналы мөхәррире.
Петрҙың ҡартатаһы Егор Ермолаевич Врангелдең (1803—1868) өс туған ағалары — профессор Егор Васильевич һәм адмирал Василий Васильевич[7].