Ай (юлдаш)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ай (символы: ) — Ерҙең берҙән-бер тәбиғи эйәрсене. Ерҙә Ҡояштан һуң яҡтылығы буйынса[комм. 1] икенсе урында, Ҡояш системаһында тәбиғи эйәрсендәр араһында ҙурлығы буйынса бишенсе урында. Һәм шулай уҡ кеше аяғы баҫҡан ерҙән ситтәге беренсе һәм берҙән-бер объект. Ерҙең үҙәгенән Ай үҙәгенә тиклем яҡынса 384 467 км.[3]
Ай | ||||
Орбита характеристикалары | ||||
---|---|---|---|---|
Перигей |
363 104 км | |||
Апогей |
405 696 км | |||
Ҙур ярымкүсәр (a) |
384 399 км | |||
Орбитаның эксцентриситеты (e) |
0,0549 (уртаса) [1] | |||
Әйләнеүҙең сидерик периоды |
27,321582 көн | |||
Әйләнеүҙең Синодик периоды |
29,530588 дней | |||
Орбита тиҙлеге (v) |
1,023 км/с (средняя)[1] | |||
Ауышлығы (i) |
5,145° эклиптика меңен сағыштырыу | |||
Долгота восходящего узла (Ω) |
(кәмеү)18,6 йылда бер әйләнеш | |||
Перицентр аргументы (ω) |
(артыу) 8,85 йылда 1 әйләнеш | |||
Нимәнең юлдашы | ||||
Физик характеристикалар | ||||
Поляр ҡыҫылышы |
0,00125 | |||
Экватор радиусы |
1738,14 км | |||
Поляр радиусы |
1735,97 км | |||
Уртаса радиус |
1737,10 км | |||
Ҙур түңәрәк оҙонлоғо |
10 917 км | |||
Өҫлөк майҙаны (S) |
3,793·107 км² | |||
Күләме (V) |
2,1958·1010 км³ | |||
Массаһы (m) |
7,3477·1022 кг | |||
Уртаса тығыҙлығы (ρ) |
3,3464 г/см³ | |||
Экваторҙа есемдең тотҡарһыҙ төшөүе тиҙлеге (g) |
1,62 м/с² | |||
Беренсе космик тиҙлек (v1) |
1,68 км/с | |||
Икенсе космик тиҙлек (v2) |
2,38 км/с | |||
Әйләнеү периоды (T) |
Синхронлаштырған юлдаш (Ергә бер яғы менән ҡарай) | |||
Күсәр ауышлығы |
1,5424° (эклиптика яҫылығына ҡарата) | |||
Альбедо |
0,12 | |||
Күренгән йондоҙ дәүмәле |
−2,5/−12,9 | |||
Температура | ||||
| ||||
Температура |
| |||
| ||||
Атмосфера | ||||
бик һирәк, водород, гелий, неон һәм аргона эҙҙәре[2] |
Күк йөҙөндә тулы айҙың йондоҙ дәүмәле − 12m,71[4]. Болотһоҙ төндә тулы Айҙың Ер өҫтөнә яҡтыртыуы − 0,25 лк. Ай өҫтөнә төшкән яҡтылыҡтың 7 % ғына кире ҡайтара.