Çarlz Şerrinqton

Ser Çarlz Skott Şerrinqton (ing. Charles Scott Sherrington ; 27 noyabr 1857^[1][2][…], London^[3] – 4 mart 1952^[1][2][…], İstborn^[d], Şərqi Susseks qraflığı^[d][3]) — fiziologiya və neyrobiologiya sahəsində ingilis alimi. "Neyronların funksiyaları ilə bağlı kəşflərinə görə" 1932-ci ildə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel mükafatı laureatı (Edqar Edrian ilə birlikdə).

Çarlz Şerrinqton
ing. Charles Scott Sherrington
Doğum tarixi	27 noyabr 1857(1857-11-27)[1][2][…]
Doğum yeri	London, İngiltərə, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı[3]
Vəfat tarixi	4 mart 1952(1952-03-04)[1][2][…] (94 yaşında)
Vəfat yeri	İstborn[d], İstborn borosu[d], Şərqi Susseks[d], Şərqi Susseks qraflığı[d], Birləşmiş Krallıq[3]
Dəfn yeri	İpsuiç
Elm sahələri	Neyrobiologiya, fiziologiya, Histologiya, Bakteriologiya, patologiya
İş yerləri	Maqdalin Kolleci[d], Liverpul Universiteti, London Kral Kolleci
Təhsili	Qonvil və Kayus Kolleci[d], Oksford Universiteti[4]
Üzvlüyü	Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası, London Kral Cəmiyyəti, SSRİ Elmlər Akademiyası, Peterburq Elmlər Akademiyası, İsveç Kral Elmlər Akademiyası, Papa Elmlər Akademiyası[5], Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmlər Akademiyası, ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1924–)
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

London Kral Cəmiyyətinin^[6] üzvü (1893) və prezidenti (1920-1925), Paris Elmlər Akademiyasının xarici üzvü (1945; 1923-cü ildən müxbir)^[7], Peterburq Elmlər Akademiyasının xarici müxbir üzvü (1915) .

Elmə töhfəsi

Şerrinqton və Edrianın əsərlərinə əvvəl reflekslərin refleks qövsünün təcrid olunmuş fəaliyyətindən qaynaqlandığı düşünülürdü. Sinir sisteminin müəyyən liflərdən və ya zəif demarkasiya olunmuş hüceyrələrin vahid şəbəkəsi olduğuna inanan nəzəriyyə də dominant idi (sinir sisteminin strukturunun retikulyar nəzəriyyəsi); optik mikroskoplar neyronlar arasında aydın sərhədləri aşkar etməyə imkan vermirdi^[8], xüsusən neyronların kontrastla boyanması üsulunun ixtirasından əvvəl. Şerrinqton bu nəzəriyyəni inandırıcı şəkildə təkzib etdi, neyrofiziologiyaya sinaptik əlaqə təsəvvürlərini daxil etdi və ilk dəfə (1897) “sinaps” termininin özündən istifadə etdi^[9]. O, həmçinin göstərdi ki, reflekslər, hətta şərtsizlər də təkcə refleks qövsünün fəaliyyətinin məhsulu deyil, bütövlükdə sinir sistemi tərəfindən tənzimlənir. O, antaqonist əzələlərin qarşılıqlı innervasiyasını nümayiş etdirdi - birləşdirici əzələnin motor mərkəzi (məsələn, fleksor) həyəcanlandıqda əzələlərdən birinin (məsələn, ekstensor) motor mərkəzinin inhibə edilməsini nümayiş etdirdi ^[10] . Əzələ innervasiya nümunələrini müəyyən edən geniş neyrohistoloji tədqiqatlar aparmışdır. Nobel mükafatı ilə bağlı təbrik nitqində Şerrinqtonun işi “sinir sisteminin fiziologiyasında yeni eranın açılması” kimi qeyd edilmişdir^[11].

Kitabları

• "İnsan və onun təbiəti" ( 1940 )
• "Sinir sisteminin inteqrativ fəaliyyəti", 1906 ^[12]
• İnsan öz təbiətində
• Brabantiusun təhqiqi və digər məsələlər
• Məməlilər fiziologiyası: Praktik təlimlər kursu

İstinadlar

1. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
2. Sir Charles Scott Sherrington // Encyclopædia Britannica (ing.).
3. www.accademiadellescienze.it (it.).
4. Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.
5. www.pas.va (ing.).
6. Sherrington; Sir; Charles Scott (1857 - 1952) // London Kral Cəmiyyətinin saytı  (ing.)
7. Les membres du passé dont le nom commence par S Arxivləşdirilib 2020-08-06 at the Wayback Machine (fr.)
8. "Окрасивший нейроны". 2017-09-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-04.
9. Укротитель рефлексов | Политех (Политехнический музей)
10. "Реципрокная иннервация". 2017-09-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-04.
11. ШЕРРИНГТОН (Sherrington), Чарлз С. Arxivləşdirilib 2017-09-10 at the Wayback Machine // Лауреаты Нобелевской премии: Энциклопедия: Пер. с англ.– М.: Прогресс, 1992.
12. Книга основана на лекционном курсе, прочитанном в Йёле в 1904 году. В книге Шеррингтон указал на целенаправленный характер рефлексов. В этой книге Шеррингтон изложил теорию, согласно которой нервная система выступает в качестве центра, объединяющего различные части организма, и что рефлексы являются простейшей формой деятельности нервной системы, позволяя всему организму действовать согласованно для достижения цели.